Τα Τέμπη ανέδειξαν την αδυναμία της δημοκρατίας μας 

Του Απόστολου Αποστόλου*

«Αφήστε τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι κυβερνούν και θα κυβερνηθούν». 

Γουίλιαμ Πεν (1644-1718)

Ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Δημήτρης Τσάτσος έγραφε ότι η δημοκρατία μπορεί να οριστεί ως ένα σύστημα που βασίζεται σε μια αέναη διαδικασία νομιμοποίησης, αλλά και ως ένα σύστημα που συνδέει την πορεία του με την ιστορία της δημοκρατίας. 

Φαίνεται όμως πως η δημοκρατία έχει καταστεί ένα σύστημα το οποίο φαλκιδεύει όλες τις αρχές της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας. Η ισχυρότερη επιταγή του συστήματος της δημοκρατίας έχει γίνει εκείνο που έλεγε ο ιεροεξεταστής: «Quandoque populus vult decipi decipiatur» («Όσο ο λαός θέλει να τον εξαπατούν ας απατάται»). Ο αφορισμός του ιεροεξεταστή έγινε ρετσέτα των κατ’ επίφαση δημοκρατών, και συγκεκριμένα των δημοκρατών που βλέπουν μόνο τις καλές ευκαιρίες. 

Έτσι, οι δημοκράτες των καλών ευκαιριών το πρώτο που κάνουν είναι να παράγουν το α-πολιτικό, όπου τα κριτήρια ελέγχου υπερβαίνονται και μαζί αχρηστεύονται. Να γιατί οι πολιτικοί αληθολογούν μέσα στην πλήξη των προνομίων τους και αντλούν νομιμοποίηση από τα μέσα ενημέρωσης με την παντοία προπαγάνδα που εκείνα διακινούν. Ο Νόαμ Τσόμσκι έγραφε κάποτε ότι «η προπαγάνδα στη δημοκρατία είναι ό,τι το ρόπαλο σ’ ένα ολοκληρωτικό κράτος». 

Εδώ και καιρό, η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, μέσα από προστατευτισμούς (όπως της ατιμωρησίας, της ασυλίας, του ακαταδίωκτου), θεμελιώνει ένα σύστημα σαφώς αντιδημοκρατικό, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας. Το βασικότερο είναι ότι μια τέτοια πολιτική τακτική διασφαλίζει με αυτόν τον τρόπο την εναρμόνιση των συμφερόντων, τα οποία διευθετούνται από ένα εκτελεστικό προσωπικό με απόλυτη ασυλία που επιτροπεύει θεσμούς και λειτουργίες. 

Να γιατί η δημοκρατία δεν είναι ανάλογη με τη δυνατότητα των θεσμών και η νομιμοποίηση εξορίζεται ως συνθήκη δικαίου από την πολιτική. Συνεπώς, η πολιτική αξιοπιστία μένει μετέωρη και χωρίς οριστική έκβαση. 

Τι συνέβη, λοιπόν, με την τραγωδία των Τεμπών; Η κυβέρνηση απονομιμοποιήθηκε πλήρως στη συνείδηση των πολιτών, τόσο ως δημοκρατική θεωρία όσο και ως δημοκρατική πρακτική. Ο κ. Μητσοτάκης πίστευε διακαώς ότι δεν θα απονομιμοποιηθεί με τον μηχανισμό που είχε φτιάξει και λειτουργούσε ως στεγανό, ξεκόβοντας τη σχέση δικαίου και πολιτικής. 

Ωστόσο, επειδή το δίκαιο δεν περιχαρακώνεται σε μία μόνο επιστήμη δικαίου με κανονιστικές αρχές και με πρακτικό υπόβαθρο, αλλά λειτουργεί και ως συνειδησιακή διαύγαση των πολιτών, ανέκυψε η αμφισβήτηση της κυβέρνησης με δύναμη και τόλμη (χωρίς να το περιμένει ο κ. Μητσοτάκης) και διεκδίκησε εδώ και τώρα εκλογές. Όμως, ο κ. Μητσοτάκης (όπως έδειξε με όσα είπε στην προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών και μετά την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης) παραμένει στην ίδια αλαζονική του θέση και αδιαφορεί για την απονομιμοποίηση της κυβέρνησης, ακόμη και μετά τις μεγάλες συγκεντρώσεις του ελληνικού λαού. Η κυβέρνηση ασκεί πλέον μια εξουσία απογυμνωμένη από νομιμοποιημένα ερείσματα. 

Εδώ ακριβώς συντελείται το αδιέξοδο του κ. Μητσοτάκη, γιατί οι πολίτες δεν αποτελούν ανεμώλιο άθυρμα, ούτε αγέλη με νανουριστική βουή, αλλά σφιχτό κόμπο που διεκδικεί τους βλαστούς της δημοκρατίας και τους υπερασπίζεται, γιατί αποτελούν υπαρξιακούς όρους νοηματισμένης ιστορίας. 

*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας