Πού και γιατί κάνει λάθος ο Τραμπ

Του Σάββα Καλεντερίδη

Ο Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του έθεσε πολλές φορές το θέμα της συμβολής των ΗΠΑ στην άμυνα της Ευρώπης, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Μάλιστα, ορισμένες φορές έθεσε θέμα μέχρι και αποχώρησης των ΗΠΑ από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Τώρα, στη νέα του θητεία και εν όψει εξελίξεων στο Ουκρανικό, επανέρχεται δριμύτερος και θέτει θέμα αύξησης των αμυντικών δαπανών των κρατών-μελών της Συμμαχίας στο 5% του ΑΕΠ. Η μόνιμη επωδός του είναι «δεν μπορούμε να πληρώνουμε εμείς για την άμυνα της Ευρώπης».

Είναι, όμως, έτσι; Πληρώνει όντως ο Αμερικανός φορολογούμενος για την άμυνα της Ευρώπης;

Η Κοινωνία των Εθνών ιδρύθηκε το 1920 από τους νικητές του Α’ Π.Π. και είχε έδρα τη Γενεύη της Ελβετίας. Ένας από τους οραματιστές της ΚτΕ ήταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Δημοκρατικός Γούντροου Ουίλσον. Ωστόσο, οι διαφωνίες που προέκυψαν στο Κογκρέσο μεταξύ του προέδρου και των Ρεπουμπλικάνων της αντιπολίτευσης είχε ως αποτέλεσμα οι Ηνωμένες Πολιτείες να μην επικυρώσουν τη σύμβαση.

Τα πράγματα άλλαξαν μετά τον Β’ Π.Π. Οι ΗΠΑ κλήθηκαν να αναλάβουν την ηγεμονία του δυτικού κόσμου, ενώ έπρεπε να διαχειριστούν και μια νέα πραγματικότητα: την απειλή από τη δυτική πλευρά του Ατλαντικού, δηλαδή από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Η εμπειρία της μάχης του Ατλαντικού, με τα γερμανικά υποβρύχια και πλοία επιφανείας να βυθίζουν δεκάδες πλοία και να αποκόπτουν την επαφή των ΗΠΑ με την Ευρώπη, ήταν μια απειλή που λάμβανε νέες διαστάσεις με τις δυνατότητες που αποκτούσαν σταδιακά τα οπλικά συστήματα της Σοβιετικής Ένωσης.

Υπό το πρίσμα αυτό, οι ΗΠΑ, για να διεκδικήσουν την πρωτοκαθεδρία στο νέο διεθνές σκηνικό, αποφάσισαν να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στη νέα τάξη πραγμάτων που δημιουργήθηκε από τους νικητές του Β’ Π.Π. Τη φορά αυτή, οι συνομιλίες για την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, μετεξέλιξης της ΚτΕ, έγιναν στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ, ενώ ως έδρα του επιλέχθηκε η Νέα Υόρκη.

Όσον αφορά την απειλή που αντιμετώπισαν οι ΗΠΑ για πρώτη φορά από τη δυτική πλευρά του Ατλαντικού και την ενδεχόμενη απειλή από τη Σοβιετική Ένωση, οι Αμερικανοί πρωτοστάτησαν στην ίδρυση του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ), το 1949, με έδρα τις Βρυξέλλες, αλλά με πρωταγωνιστικό ρόλο των ΗΠΑ στη λειτουργία του.

Είχαν ήσυχο το κεφάλι τους 

Μπορεί ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου να έχει σκοπό της ίδρυσής του την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των χωρών-μελών σε διάφορους τομείς (στρατιωτικό, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, μορφωτικό), την προώθηση των γεωπολιτικών συμφερόντων και την αποτροπή της ένοπλης επίθεσης εναντίον κάποιας χώρας-μέλους από άλλες, όμως ένας από τους βασικούς ανομολόγητους σκοπούς του ήταν η αντιμετώπιση οποιασδήποτε απειλής κατά των ανατολικών ακτών των ΗΠΑ να γίνεται στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Μπορεί να επωφελήθηκαν και οι ευρωπαϊκές χώρες από την ισχύ του ΝΑΤΟ, στρατιωτική και γεωπολιτική, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εκατομμύρια Αμερικανοί στις ανατολικές Πολιτείες των ΗΠΑ επί δεκαετίες κοιμούνταν ήσυχοι, γιατί οποιαδήποτε απειλή εναντίον τους θα αντιμετωπιζόταν σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Αυτή η πραγματικότητα μάλλον δεν εξηγήθηκε ποτέ στον Ντόναλντ Τραμπ από τους συμβούλους του, ότι οι Αμερικανοί πολίτες πληρώνουν κυρίως για τη δική τους άμυνα, γιατί, ούτε λίγο ούτε πολύ, από τις δηλώσεις του φέρεται ότι πιστεύει ότι οι ΗΠΑ με τη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ και τις όντως τεράστιες δαπάνες τους προστατεύουν τους Ευρωπαίους, οι οποίοι δεν πληρώνουν αρκετά για την άμυνά τους.

Πού έχει δίκιο ο Τραμπ. Οι αμυντικές ανάγκες των ΗΠΑ έχουν αλλάξει με την κατασκευή νέων υπερηχητικών πυραύλων της Ρωσίας, που μέχρι στιγμής είναι σε θέση να «τρυπήσουν» το αντιπυραυλικό σύστημα του ΝΑΤΟ, και με τη ναυπήγηση νέων ρωσικών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, τα οποία μάλιστα φέρουν υπερηχητικούς πυραύλους με πυρηνική κεφαλή. Τα υποβρύχια αυτά φέρεται ότι έχουν τη δυνατότητα να προσεγγίζουν τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ χωρίς να γίνονται αντιληπτά.

Άρα, η αξία του ΝΑΤΟ στην αντιμετώπιση της απειλής από ευρωπαϊκό έδαφος πρέπει να αντιμετωπιστεί με άλλους τρόπους, πάντως όχι από το ευρωπαϊκό έδαφος, κυρίως όσον αφορά τα υποβρύχια.

Με βάση τα παραπάνω, το αμερικανοβαρές ΝΑΤΟ οφείλει να αλλάξει αμυντικό δόγμα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει τη γεωπολιτική του αξία.

Και αυτός είναι ο λόγος που σύμβουλοι του Τραμπ τον έχουν πείσει να μειώσουν οι Αμερικανοί τη χρηματοδότησή τους στο ΝΑΤΟ και να την αυξήσουν οι Ευρωπαίοι.

Πάντως, το λάθος είναι ο ισχυρισμός ότι οι Αμερικανοί πλήρωναν πολλά για την άμυνα των Ευρωπαίων. Όχι, πλήρωναν πολλά κυρίως για τη δική τους άμυνα και, φυσικά, για τα δικά τους γεωπολιτικά συμφέροντα.

Τα καθ’ ημάς 

Όσον αφορά τα καθ’ ημάς, τα ευρωπαϊκά, αυτή η αλλαγή που κυοφορείται στους κόλπους του ΝΑΤΟ, αλλά και η πυραυλική απειλή από τους ρωσικούς υπερηχητικούς πυραύλους τύπου Oreshnik, που μπορούν να καταστρέψουν σε λίγα λεπτά το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο, ασχέτως του αν αύριο εξομαλυνθούν οι σχέσεις με τη Ρωσία, πρέπει να απασχολήσουν την Ε.Ε. και να κινηθούμε ταχύτατα στην ανάπτυξη της δικής μας άμυνας και κυρίως της δικής μας αντιπυραυλικής ομπρέλας, ικανής να αντιμετωπίσει κάθε Oreshnik.

Αυτό θα προσδώσει στην Ε.Ε. γεωπολιτική αυτονομία και αυτοπεποίθηση και έναντι των ΗΠΑ και έναντι της Ρωσίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα χαλάσουμε τις σχέσεις μας με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.

Ίσα ίσα, θα αποκτήσουν οι σχέσεις μας μια ισορροπία, που θα κάνει καλό σε όλους, Αμερικανούς, Ευρωπαίους και Ρώσους…