Συνέντευξη στον Κώστα Πρώιμο
Συνομιλήσαμε με τον κ. Χρήστο Γιαννόπουλο, τον εκτελεστικό διευθυντή του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
Το νεοκλασικό και καλαίσθητο κτίριο ευρισκόμενο στην παλιά πόλη του Ναυπλίου, επί της ουσίας λειτουργεί ως Πρεσβεία του διάσημου ανά τον κόσμο Αμερικανικού εκπαιδευτικού ιδρύματος. Οι δράσεις του CHS όπως θα διαβάσετε ακολούθως είναι πολυσχιδείς και αναρίθμητες, με σημαντική εισφορά όχι μόνο στην ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και στην τοπική κοινωνία.
Κώστας Πρώιμος: Κύριε Γιαννόπουλε, δεν είναι λίγοι οι επισκέπτες που ξαφνιάζονται, όταν αντικρίζουν στο νεοκλασικό της παλιάς πόλης να κυματίζει η εμβληματική σημαία του πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Ωστόσο, ήδη η “Πρεσβεία” του κορυφαίου αυτού εκπαιδευτικού ιδρύματος συμπληρώνει τα δεκαέξι χρόνια λειτουργίας στο Ναύπλιο. Πόσο δύσκολο εγχείρημα ήταν; Και κατά πόσο έχουν επιτευχθεί οι βασικοί του στόχοι;
Χρήστος Γιαννόπουλος: Καταρχήν σας ευχαριστώ θερμά για την παρουσίαση. Για να έρθω στην ερώτησή σας, εύκολο εγχείρημα δεν ήταν, ειδικά αν αναλογιστούμε το πότε ξεκίνησε να λειτουργεί το γραφείο, αλλά θεωρώ ότι είναι απόλυτα πετυχημένο. Πρώτα απ’ όλα, είναι πετυχημένο αν δούμε τον αριθμό των προγραμμάτων και δράσεων μας που απευθύνονται ή και υλοποιούνται συνεργατικά με την ελληνική (και διεθνή) εκπαιδευτική -και όχι μόνο- κοινότητα. Για παράδειγμα, από τον Μάιο έως και τέλος Οκτώβρη 2024, είχαμε περισσότερους από 500 συμμετέχοντες σε 25 προγράμματα και άλλες δράσεις που οργανώθηκαν, συνδιοργανώθηκαν ή / και υποστηρίχτηκαν ενεργά από το Κέντρο μας και τα οποία πραγματοποιήθηκαν κυρίως στο Ναύπλιο και την Πελοπόννησο, αλλά όχι μόνο. Αν κοιτάξουμε μάλιστα και τους προηγούμενους μήνες, όπου πραγματοποιούνται πολλά προγράμματα για σχολεία, εργαστήρια και ομιλίες για το ευρύ κοινό, κλπ., τότε το νούμερο αυτό ανεβαίνει σε μερικές χιλιάδες.
Επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι μέρος της επιτυχίας αυτής θεωρούμε και το γεγονός ότι η συμμετοχή Ελληνίδων / Ελλήνων στις δράσεις που διοργανώνει το γραφείο μας είναι δωρεάν κι αυτό είναι κάτι που ισχύει από την πρώτη στιγμή λειτουργίας μας, έως και σήμερα. Για να έρθω σε ένα άλλο ενδεικτικό στοιχείο, οι επισκέψεις μελών του Harvard στην Ελλάδα την περασμένη χρονιά, για έρευνα, ακαδημαϊκές συνεργασίες, εκπαιδευτικά προγράμματα, κλπ., ήταν σχεδόν 180. Ευρύτερα, το Harvard πραγματοποιεί οργανωμένα προγράμματα (summerschool) στην Ελλάδα από τις αρχές του 2000, όταν ο αριθμός αυτών των προγραμμάτων στη χώρα ήταν πολύ μικρός. Πλέον, η χώρα μας είναι μέσα στις 10 πρώτες χώρες σε επισκεψιμότητα για φοιτητές αμερικανικών πανεπιστημίων. Στο ίδιο πλαίσιο, το γραφείο του Ναυπλίου άνοιξε πρώτο τις πόρτες του το 2008 και πλέον έχουμε αρκετά αμερικανικά πανεπιστήμια να λειτουργούν σχετικά γραφεία στην Ελλάδα, με προοπτική να έχουμε ακόμη περισσότερα στο μέλλον. Το νέο αυτό περιβάλλον, τη δημιουργία του οποίου στηρίξαμε και στηρίζουμε, σε συνδυασμό και με τις αλλαγές στο ελληνικό εκπαιδευτικό περιβάλλον (π.χ. έμφαση στη διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων), έχει ήδη συμβάλλει στο σχεδιασμό και την υλοποίηση σειράς συνεργασιών, οι οποίες προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες σε Έλληνες φοιτητές και όχι μόνο, ενώ είμαι σίγουρος ότι θα δούμε ακόμη περισσότερες σχετικές πρωτοβουλίες στο μέλλον.
Κλείνοντας σχετικά με το αν το γραφείο μας έχει επιτύχει τους σκοπούς του, επιτρέψτε μου να πω ότι αυτή είναι η ανατροφοδότηση που παίρνουμε και από το Πανεπιστήμιό μας. Το Harvard, μάλιστα, μας ενθαρρύνει να κάνουμε ακόμη περισσότερα, ώστε να βοηθήσουμε όπου και όπως μπορούμε δράσεις και συνεργασίες διαφόρων σχολών, τμημάτων και ερευνητικών του κέντρων (από όλα τα επιστημονικά πεδία) στη χώρα. Το Πανεπιστήμιο μας αναγνωρίζει ως ένα πολύ πετυχημένο παράδειγμα διεθνούς γραφείου του και μας τιμάει με τη συμμετοχή μας σε σημαντικές διαδικασίες και συζητήσεις σχετικά με τη διεθνή του παρουσία. Τον Οκτώβριο, μάλιστα, είχα την τύχη να είμαι παρών στην ετήσια συνάντηση κορυφής των διευθυντών διεθνών γραφείων του Πανεπιστημίου που έγινε στη Βοστώνη, όπου με απόφαση του Αντιπρύτανη Διεθνών Υποθέσεων του Harvard ανανεώθηκε η προεδρία μας στην επιτροπή διεθνών γραφείων που δημιουργήθηκε από τον ίδιο τον Οκτώβριο του 2023.
► Μέσα από τη βιωματική σας οπτική ως εκτελεστικός διευθυντής του CHS, θα μπορούσατε να προκρίνετε ορισμένες εκδηλώσεις – ορόσημα που έλαβαν χώρα υπό την σκέπη σας μέχρι σήμερα;
Χρήστος Γιαννόπουλος: Καταλαβαίνετε ότι σε περισσότερα από 15 χρόνια λειτουργίας, έχουμε διοργανώσει ή συνδιοργανώσει αμέτρητες εκδηλώσεις, προγράμματα, συνέδρια και άλλες δράσεις. Οπότε, θα μου επιτρέψετε σε πρώτη φάση να μην μιλήσω για συγκεκριμένες δράσεις, αλλά για συνεργασίες. Είχαμε από την πρώτη στιγμή και έχουμε ακόμη την τύχη να συνεργαζόμαστε άψογα με τις τοπικές αρχές, διάφορους πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς φορείς της περιοχής, όπως βεβαίως και ευρύτερα με την ελληνική Πολιτεία, τα ελληνικά Πανεπιστήμια και άλλους φορείς. Π.χ. με τον Δήμο Ναυπλιέων είχαμε από την πρώτη στιγμή μια άψογη συνεργασία, η οποία συνεχίζει και αναπτύσσεται συνεχώς. Μάλιστα σήμερα που μιλάμε, είμαστε σε συζητήσεις για νέες δράσεις κοινού ενδιαφέροντος που μπορούμε να συνδιοργανώσουμε από την καινούρια χρονιά. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το Πανεπιστήμιο Πατρών με το οποίο η συνεργασία ξεκίνησε το 2002, από την πρώτη χρονιά του καλοκαιρινού προγράμματος του Harvard στην Ελλάδα και πριν το Κέντρο ανοίξει τις πόρτες του. Αυτή η συνεργασία συνεχίζεται αλλά και ενισχύεται συνεχώς. Πρόσφατα, ξεκίνησε να αναπτύσσεται συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Προεδρίας της Ελληνικής Κυβέρνησης γύρω από ζητήματα ηθικής και τεχνητής νοημοσύνης και τον Οκτώβριο συνδιοργανώσαμε σειρά εκδηλώσεων και συναντήσεων στο Harvard και ευρύτερα τη Βοστώνη, στοχεύοντας στην ανάπτυξη κοινής αντίληψης και συζήτησης καθώς και σχεδιασμού δράσεων στο σημαντικό αυτό πεδίο μελέτης, έχοντας στο επίκεντρο την Ελλάδα. Τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά και αυτές ακριβώς οι συνέργειες, είναι για εμάς το μεγαλύτερο ορόσημο.
Στο ίδιο πλαίσιο, εξίσου σημαντικές είναι οι συνεργασίες μας εντός Harvard. Είμαστε ευτυχείς καθώς συνεργαζόμαστε με μια πλειάδα τμημάτων, ερευνητικών κέντρων και άλλων γραφείων του Πανεπιστημίου, που στηρίζουν τις δράσεις μας στη χώρα, όπως το Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών, το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών, τα κεντρικά του Harvard Alumni Association, το FXB Center for Health and Human Rights, το Harvard SummerS chool, το Harvard Athletics, το Animal Law & Policy Program της Νομικής Σχολής, κλπ. Ήδη εργαζόμαστε ώστε οι συνεργασίες αυτές να αυξηθούν και να επεκταθούν και σε ακόμη περισσότερες σχολές και επιστημονικά πεδία, στο μέλλον.
Όμως, μιας και αναφερθήκατε σε συγκεκριμένες δράσεις, επιτρέψτε μου να εστιάσω σε τρία προγράμματά μας, τα οποία νομίζω ότι αναδεικνύουν πολύ καλά αυτές τις συνεργασίες αλλά και την αποστολή του Κέντρου μας. Ξεκινάω από το παλαιότερο και πιο πετυχημένο καλοκαιρινό πρόγραμμα του Harvard που υλοποιείται από το 2002 στη χώρα μας. Αποτελεί πλέον πρότυπο πρόγραμμα για το Πανεπιστήμιο και φέρνει 20 και πλέον φοιτητές από το Harvard για 5 εβδομάδες στην Ελλάδα (Θεσσαλονίκη, Ολυμπία και κυρίως, Ναύπλιο) για μια σειρά εντατικών σεμιναρίων. Μαζί τους, 8 καθηγητές, η πλειοψηφία των οποίων είναι από το Harvard, καθώς και 2 Έλληνες φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Το μοναδικό αυτό πρόγραμμα βοηθάει πολυδιάστατα τους Έλληνες συμμετέχοντες, ενώ δημιουργεί «πρεσβευτές» της Ελλάδας στο εξωτερικό, έχοντας πάρα πολλά παραδείγματα συμμετεχουσών/όντων από το Harvard, οι οποίες/οι μετά το πρόγραμμα επέστρεψαν στην Ελλάδα για έρευνα, συμμετοχή σε άλλα προγράμματα, κλπ. Δεύτερο θα ανέφερα το καλοκαιρινό Πρόγραμμα Μαθητών Λυκείου.
Πραγματοποιείται από το 2012 στο Ναύπλιο και απευθύνεται σε μαθητές από όλα τα λύκεια της Αργολίδας καθώς και από σχολεία της Αρκαδίας (από το καλοκαίρι που μας πέρασε), όπως και στους συμμετέχοντες του ετήσιου πανελλαδικού διαγωνισμού φιλοσοφίας για μαθητές λυκείου, που διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Οι μαθήτριες/τές παρακολουθούν εισαγωγικά σεμινάρια στις κοινωνικές επιστήμες για 2,5 εβδομάδες, τα οποία συντονίζονται από 3 καθηγητές και έως και 6 φοιτητές του Harvard. Το πρόγραμμα αυτό γίνεται σε συνεργασία με το Τμήμα Κοινωνικών Σπουδών και έχει την υποστήριξη του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών και του Τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου μας, ενώ υπάρχει συνεργασία με διευθύνσεις Β/θμιας εκπαίδευσης και τον Δήμο Ναυπλιέων. Η εμπειρία για τις/ους Ελληνίδες/Έλληνες μαθήτριες/τες είναι ξεχωριστή και πραγματικά συμβάλλει στην μελλοντική τους ακαδημαϊκή πορεία. Τέλος, να αναφερθώ σε ένα καινούριο πρόγραμμα, που ξεκίνησε το καλοκαίρι που μας πέρασε. Είναι το Πρόγραμμα για τον Αθλητισμό και την Εκπαίδευση, το οποίο αποτελεί εξέλιξη ενός σχετικού συμποσίου που συν-διοργανώναμε με τη Διεθνή Ολυμπιακή Ακαδημία έως το 2023.
Το νέο πρόγραμμα έφερε μαζί καθηγητές από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, επαγγελματίες του αθλητισμού, μαζί με 40 περίπου φοιτητές από ελληνικά (κυρίως) αλλά και αμερικανικά Πανεπιστήμια (Harvard και University of Texas at Austin). Η ομάδα αυτή διέμεινε στις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας στην Ολυμπία και εστίασε στο ρόλο που έπαιξε ο αθλητισμός στη διαμόρφωση των αρχαίων μοντέλων γνώσης αλλά και στον τρόπο με τον οποίο το αρχαίο σύμπλεγμα άθλησης-γνώσης («παιδεία»), διαμόρφωσε τη λειτουργία των σύγχρονων πανεπιστημίων και τον επαγγελματικό αθλητισμό. Για το πρόγραμμα αυτό, πέραν βεβαίως της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, συνεργαστήκαμε με το Πανεπιστήμιο Πατρών, την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και το Κέντρο Stark for Physical Culture and Sport του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν, ενώ υποστήριξη προσέφερε και η ΑΜΚΕ ΑΙΓΕΑΣ. Η πρώτη του χρονιά ήταν απόλυτα πετυχημένη, έχοντας μάλιστα συνεντεύξεις και σχετικά άρθρα ακόμη και στην κεντρική ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου μας, ακολουθώντας, σε μια ολυμπιακή χρονιά, σχετικά δημοσιεύματα για τη συμμετοχή του Διευθυντή μας, καθηγητή Mark Schiefsky, στην Ολυμπιακή Λαμπαδηδρομία που έγινε στο Ναύπλιο τον περασμένο Απρίλιο.
► Ποια είναι τα οφέλη που αποκομίζει η ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα από την ύπαρξη και συνεπώς την λειτουργία του CHS; Εκτιμάτε πως είναι μια σχέση αμφίδρομη; Εμπεριέχει στοιχεία αλληλεπίδρασης; Ή μήπως το Χάρβαρντ εξ΄ ορισμού έχει εμπλακεί θεσμικά σε μια “ετεροβαρή κατάσταση”;
Χρήστος Γιαννόπουλος: Όπως αναγράφεται και στην ιστοσελίδα μας, η αποστολή μας έχει δύο εξίσου σημαντικά μέρη. Τη δημιουργία, διοργάνωση, συνδιοργάνωση και υποστήριξη προγραμμάτων και άλλων δράσεων που απευθύνονται στην κοινότητα του Harvard αλλά και την προσφορά αντίστοιχων ευκαιριών στην ελληνική και διεθνή εκπαιδευτική -και όχι μόνο- κοινότητα. Επιτρέψτε μου να πω ότι το να είναι ένα διεθνές γραφείο του Πανεπιστημίου μας «ανοιχτό στο ευρύ κοινό» και να επιδιώκει τις συνεργασίες, κλπ., δεν είναι αυτονόητο και δεν αποτελεί κανόνα, ιδιαίτερα έως και πριν από λίγα χρόνια. Το Κέντρο μας, από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του, επιδιώκει με συνέπεια την αλληλεπίδραση με την τοπική/ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα, τις συνέργειες και την προσφορά ευκαιριών σε αυτή.
Ανέφερα πριν ότι το Κέντρο μας διοργανώνει εργαστήρια, εκδηλώσεις, συνέδρια, προγράμματα, κλπ., τα οποία είναι ανοιχτά και δωρεάν για το ελληνικό κοινό. Επίσης, υποστηρίζει ενεργά τοπικές και όχι μόνο αρχές και οργανισμούς σε δικές τους εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις, ενώ βοηθάει και άλλα αμερικανικά (και ευρωπαϊκά) πανεπιστήμια να εγκαθιδρύσουν προγράμματα και παρουσία στην Ελλάδα, ενθαρρύνοντας και βοηθώντας τις συνεργασίες τους με ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, κλπ.
Επιτρέψτε μου να πω μια κουβέντα για την υποστήριξη προγραμμάτων/ευκαιριών έρευνας. Το Κέντρο μας στην Ελλάδα δίνει έμφαση στις εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις και συνεργασίες, ενώ τα κεντρικά μας στις ΗΠΑ δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην έρευνα. Όμως, εδώ και αρκετά πλέον χρόνια, έχουμε επενδύσει και στην Ελλάδα προς αυτή την κατεύθυνση. Προσφέρεται πλέον όλο και μεγαλύτερη υποστήριξη και περισσότερες ευκαιρίες σε ερευνητές από την Ελλάδα αλλά και την Κύπρο που βρίσκονται σε προ – και μετα-διδακτορικό επίπεδο, ενώ παράλληλα αυξάνονται και οι ευκαιρίες για ερευνητές που θέλουν να πραγματοποιήσουν έρευνα έχοντας ως βάση τους την Ελλάδα. Επίσης, κάθε επισκέπτης ερευνητής μπορεί να αξιοποιήσει τη μοναδική ψηφιακή μας βιβλιοθήκη στο Ναύπλιο, η οποία συνδέει τους χρήστες της με τις ψηφιακές πηγές του Πανεπιστημίου (σε όλα τα επιστημονικά πεδία). Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι το Κέντρο είναι ανοιχτό και ως αναγνωστήριο, φιλοξενώντας πολλές/ούς φοιτήτριες/φοιτητές, ακόμη και μαθήτριες/μαθητές της περιοχής, που αξιοποιούν το ήσυχο ακαδημαϊκό περιβάλλον που προσφέρει το Κέντρο για να μελετήσουν.
Κατά συνέπεια θεωρώ ότι όχι μόνο είναι μια αμφίδρομη σχέση, αλλά θα την χαρακτήριζα win-win. Μια σχέση η οποία υπηρετεί ουσιαστικά και την ευρύτερη αποστολή των διεθνών γραφείων του Πανεπιστημίου, που είναι να συνδέουν το Harvard με τον κόσμο και τον κόσμο με το Harvard.
► Κύριε Γιαννόπουλε, προφανώς το τεράστιο εκπαιδευτικό εγχείρημα του CHS απαιτεί την στήριξη πολλών αλλά και άμεσων συνεργατών…
Χρήστος Γιαννόπουλος: Πράγματι τον κεντρικότερο ρόλο σε όλα τα παραπάνω έπαιξε και παίζει η ομάδα μας σε Ελλάδα και Αμερική, ξεκινώντας από τον Διευθυντή μας, καθηγητή Mark Schiefsky, τους συναδέλφους σε Βοστώνη και Ουάσιγκτον, έως τους συνεργάτες μας και κυρίως την εξαιρετική ομάδα συναδέλφων που έχουμε στην Ελλάδα, η προσφορά των οποίων είναι ο καταλυτικότερος παράγοντας για τη λειτουργία του γραφείου μας έως σήμερα και η καλύτερη εγγύηση για τη συνέχιση της πορείας του στο μέλλον.
Μίνι βιογραφικό:
Ο Χρήστος Γιαννόπουλος, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μεσολόγγι. Είναι απόφοιτος του Harvard Summer School το 2003 και άρχισε να συνεργάζεται με τον εν λόγω φορέα το 2005, ξεκινώντας fulltime συν-εργασία με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδας, από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του, το 2008. Το διδακτορικό του είναι στη διαχείριση εκπαιδευτικών οργανισμών, ενώ πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα στις ΗΠΑ, μελετώντας την ιστορία και λειτουργία των διεθνών γραφείων του Harvard. Από τον Οκτώβριο του 2023 είναι πρόεδρος της επιτροπής επικοινωνιών των διεθνών γραφείων του Πανεπιστημίου. Μεταξύ άλλων, συνεργάζεται με το Study in Greece, βοηθώντας από το 2017 την εγκαθίδρυση και ενίσχυση των δράσεών του.
Πηγή: enpel.gr
