Του Γιώργου Κ. Στράτου
Η κοινωνική αποστασία συνιστά έναν όρο που εξηγεί πλείστα όσα από τα δεινά βασανίζουν την πατρίδα και τις ζωές μας. Αποδίδω την πατρότητά του στον Θοδωρή Κοντάρα, λαμπρό φιλόλογο και ασίγαστο, εμβριθή ρέκτη περί τα της Μικράς Ασίας. Αναζητήστε και απολαύστε σε ομιλία ή σε ξενάγηση τον αγαπημένο μου φίλο και πατριώτη. Όσο και να πεις, μια παραπάνω αίσθηση της απώλειας και μια εντονότερη ικανότητα αντίληψης του πόνου τις διαθέτουν γονιδιακά οι Μικρασιάτες.
Από τις χαμένες πατρίδες λοιπόν, λες και πήραμε αμπάριζα μεταπολεμικά και κατεξοχήν μεταδικτατορικά, να αποκτήσουμε και χαμένες γειτονιές, φίλους, συγγενείς, συνήθειες, συμπεριφορές, γούστα, στέκια, όλοι χαμένοι και χαμένα. Προφανώς δεν αναφέρομαι στις αλλαγές και τις εξελίξεις που επιβάλλει η επιστημονική πρόοδος για να βελτιώσει τη διαβίωση των ανθρώπων. Ούτε φυσικά στις δημοκρατικές κατακτήσεις που κατοχυρώνουν δικαιώματα και ελευθερίες.
Αναφέρομαι σε μια τεράστια διαδικασία ακύρωσης της συλλογικής μνήμης μας, που οδηγεί ύστερα από όλες τις προπεριγραφείσες απώλειες όλους εμάς να πορευόμαστε στα χαμένα. Οι ανάγκες του βίου επιβάλλουν σοβαρές και συνήθως απρόβλεπτες αλλαγές στην πορεία του καθενός. Οι προσαρμογές και τα έκτακτα είναι στο πρόγραμμα. Όπως και η απολύτως φυσιολογική διάθεση να νιώσουμε ευτυχέστεροι, αναζητώντας τα καλύτερα και αποσιωπώντας όσα μας πλήγωσαν.
Κάπου, όμως, πρέπει να κρατιέται κι ένα ίσο. Γιατί στην περίπτωσή μας, μιλάμε για καθολική κοινωνική μετάλλαξη. Ένας πολύ μεγάλος αριθμός, στη μικρή μας χώρα, μοιάζει σαν να μην έχει κανένα παρελθόν, προσωπικό και οικογενειακό, καμία καταγωγή, καμία προσωπική διαδρομή, λες και «φύτρωσε» ξαφνικά στο διαμέρισμα μιας πολυκατοικίας ή σε μια μεζονέτα. Αμφότερα, συνήθως, είναι χτισμένα σε ικανή χιλιομετρική απόσταση από το πατρικό του, στο οποίο μεγάλωσε, για να εξασφαλίζεται και με αυτόν τον τρόπο η αποστασιοποίησή του από πρόσωπα και καταστάσεις που θα μπορούσαν να προβούν σε ανεπιθύμητες αποκαλύψεις για την εικόνα που του επιβάλλει η νέα κοινωνική θέση του.
Όσο καλό και επιβεβλημένο είναι το να προοδεύεις, άλλο τόσο απαράδεκτο είναι το να ξεχνάς και να συγκαλύπτεις την καταγωγή σου και τα περάσματα της προηγούμενης ζωής σου. Η υιοθέτηση αυτής της αρνητικής στάσης απέναντι σε όσα συγκροτούν το παρελθόν μας ευθύνεται κατεξοχήν για το ψυχοδιανοητικό χάος στο οποίο έχει περιέλθει η κοινωνία μας. Σμπαραλιάζοντας τη μνήμη, απονεκρώνεις τους αξιακούς κώδικες που σε διαμόρφωσαν σαν χαρακτήρα. Απομακρυνόμενος από αγαπημένα πρόσωπα, απομακρύνεσαι και από τις ευαισθησίες που απέκτησες ζώντας μαζί τους. Προσποιούμενος ότι είσαι πλέον κάποιος άλλος, χάνεις τη γνησιότητά σου, τη μόνη ιδιότητα που μπορεί να σου προσφέρει χαρά.
Κοντολογίς καταλήγεις ανισόρροπος μέσα στο απολύτως ισορροπημένο και ασφαλές περιβάλλον που προσπάθησες, και εξωτερικά τουλάχιστον κατάφερες, με κόπο να δημιουργήσεις για σένα και τους αγαπημένους σου. Ένα παλιό λαϊκό τραγούδι μέσα στην κίνηση, ένα ποτηράκι στο μπαλκόνι, αγναντεύοντας τη γειτονιά σου, μια απρόσμενη αγκαλιά από τη γυναίκα σου, ένα εφηβικό ζοριλίκι από το παιδί σου, κληρονομημένο χούι, μία ατάκα στη «λαϊκή», ένας μοναχικός γείτονας που σε καλημερίζει ανελλιπώς δίχως να σου ζητήσει ποτέ τίποτα, ένας παιδικός φίλος στο τηλέφωνο -όχι στο facebook- σου θυμίζουν τι λείπει, τι ξέχασες απέξω. Βάλ’ τα ξανά στη ζωή σου, μπας κι έρθουμε όλοι μαζί στα ίσα μας.
