Μετά το Ιράν ποιος έχει σειρά;

Του Σάββα Καλεντερίδη

Στις 17 Ιανουαρίου 1991 ξεκίνησε η επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου», ως απάντηση της διεθνούς κοινότητας στην εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, στις 2 Αυγούστου 1990, το οποίο θεωρούσε… φυσιολογική προέκταση του εδάφους του Ιράκ, φυσικά μαζί με τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου του υπεδάφους του.

Περίπου έναν μήνα μετά, στις 28 Φεβρουαρίου, οι δυνάμεις του συνασπισμού των χωρών που συμμετείχαν στην επιχείρηση απώθησαν τις ιρακινές δυνάμεις και απελευθέρωσαν το Κουβέιτ. Όσον αφορά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, είχαν εγκριθεί σειρά ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλά και του Αραβικού Συνδέσμου, με το ψήφισμα 678 να δίνει στο Ιράκ προθεσμία αποχώρησης έως τις 15 Ιανουαρίου 1991, εξουσιοδοτώντας ταυτοχρόνως να ληφθούν «όλα τα απαραίτητα μέσα για την υποστήριξη και εφαρμογή της απόφασης 660» και μια διπλωματική διατύπωση που εξουσιοδοτούσε τη χρήση βίας εάν το Ιράκ δεν συμμορφωθεί.

Αμέσως μετά την ήττα του Σαντάμ Χουσεΐν, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δημιούργησαν δύο ζώνες απαγόρευσης πτήσεων στο Ιράκ, η μία νοτίως του 32ου και άλλη βορείως του 36ου παραλλήλου, για να αποτρέψουν επιθέσεις της πολεμικής αεροπορίας του Χουσεΐν εναντίον των σιιτών και των Κούρδων αντιστοίχως. Παράλληλα, με την επιχείρηση «Provide Comfort», που διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1991 μέχρι τα τέλη του 1996, 10 χώρες του συνασπισμού που συμμετείχαν στον πόλεμο, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, προστάτευαν από ξηράς και αέρος τους Κούρδους του Βόρειου Ιράκ.

Όλο αυτό το διάστημα που οι Κούρδοι απολάμβαναν την προστασία των δυνάμεων του συνασπισμού έθεσαν σε λειτουργία το τοπικό τους Κοινοβούλιο και οργάνωσαν τη δομή ενός κράτους, με πρόεδρο, πρωθυπουργό, κυβέρνηση και όλες τις υπηρεσίες που απαιτούνται για τη λειτουργία ενός κράτους. Το κράτος αυτό, που λειτουργούσε de facto, αναγνωρίστηκε de jure το 2005, με το νέο Σύνταγμα του Ιράκ, αφού είχε προηγηθεί το 2003 νέα επιχείρηση, τη φορά αυτή των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Αυστραλίας και της Πολωνίας, για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν. Οι χώρες που εισέβαλαν στο Ιράκ επικαλέστηκαν την ύπαρξη όπλων μαζικής καταστροφής στο οπλοστάσιο του Σαντάμ Χουσεΐν, τα οποία δεν βρέθηκαν ποτέ. Με άλλα λόγια, στόχος ήταν η μετατροπή του Ιράκ σε ομοσπονδία και η δημιουργία ενός νόμιμου, αυτόνομου κουρδικού κράτους.

Τον Μάρτιο του 2011 ξεκίνησαν διαδηλώσεις στη Συρία, που εξελίχθηκαν σε έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, ενώ οδήγησε σε εσωτερική και εξωτερική προσφυγιά εκατομμύρια πολίτες της Συρίας. Στον εμφύλιο αυτόν, ρόλο εμφανούς πρωταγωνιστή έπαιξαν οι λιποτάκτες του συριακού στρατού, οι ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ η Τουρκία ήταν ο άλλος πρωταγωνιστής, στην υποδοχή, στον εξοπλισμό και στην εκπαίδευση των ανωτέρω. Βασικός χρηματοδότης, το Κατάρ, ενώ σύσσωμη η Δύση επιδόθηκε σε έναν αγώνα δαιμονοποίησης του Μπασάρ αλ Άσαντ, με σκοπό την ανατροπή του και την παράδοση της χώρας στους ενόπλους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, προς τέρψιν του ομόσταβλού τους Ταγίπ Ερντογάν και των επεκτατικών του σχεδίων.

Η «συνταγή» χάλασε με την ανέλπιστη γιγάντωση του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο άρχισε να ελέγχει μεγάλα τμήματα του Ιράκ και της Συρίας, με ορατό τον κίνδυνο να καταλάβει τη Δαμασκό και να αποκτήσει τη δική του ακτογραμμή, και άρα έξοδο στη Μεσόγειο. Πλέον, το Ισλαμικό Κράτος, με τις πρωτοφανείς αγριότητές του, υπήρχε κίνδυνος να αποτελέσει ένα παγκόσμιο πρόβλημα ασφάλειας. Γι’ αυτό έπρεπε να εξουδετερωθεί.

Το πρόβλημα ήταν, όμως, ότι δεν υπήρχαν δυνάμεις στο έδαφος για να το αντιμετωπίσουν. Οι ΗΠΑ αναγνώρισαν ότι οι μόνες αξιόμαχες δυνάμεις που ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν το Ισλαμικό Κράτος ήταν οι Δυνάμεις Προστασίας του Λαού (YPG), που είχε συγκροτήσει αμέσως μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου το Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) των Κούρδων της Συρίας, ύστερα από παραίνεση του έγκλειστου στις φυλακές του Ιμραλί, Αμπντουλάχ Οτζαλάν.

Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία ΗΠΑ – YPG, οι οποίες στη συνέχεια ενσωμάτωσαν και δυνάμεις Αράβων, Ασσυρίων και Αρμενίων, παίρνοντας την ονομασία Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF), μια συνεργασία που οδήγησε στην ήττα του Ισλαμικού Κράτους και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σημειώνεται ότι στον κοινό αγώνα ΗΠΑ – SDF, οι Κούρδοι μετρούν 15.000 νεκρούς και υπερδιπλάσιο αριθμό τραυματιών.

Όμως, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το PYD δεν είχε συγκροτήσει μόνο τις Δυνάμεις Προστασίας του Λαού, αλλά είχε προχωρήσει στη δημιουργία δομών ενός κράτους που άρχισε να λειτουργεί δημοκρατικά, πράγμα πρωτόγνωρο για τα δεδομένα των καθεστώτων της περιοχής, αυτού της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένου. Οι Κούρδοι και οι άλλοι λαοί που κατοικούν στην επικράτεια αυτού του κράτους, το οποίο λειτουργεί de facto στην ουσία από το 2011-2012, έχουν στόχο την de jure αναγνώρισή του από τη Δαμασκό, με την ψήφιση ενός νέου Συντάγματος που θα του αναγνωρίζει αυτονομία παρόμοια με εκείνη της Αυτόνομης Διοίκησης του Κουρδιστάν του Ιράκ.

Με δεδομένο ότι υπάρχουν τέσσερις γεωγραφικές περιοχές με την ονομασία Κουρδιστάν -το Νότιο βρίσκεται στο Ιράκ, το Δυτικό στη Συρία, το Βόρειο στην Τουρκία και το Ανατολικό στο Ιράν-, υπήρχε πάντα ένα ερώτημα που βασάνιζε όσους ασχολούνται με την περιοχή…

Ποιος, άραγε, έχει σειρά: η Τουρκία ή το Ιράν;

Την απάντηση στο ερώτημα αυτό θα την αναζητήσουμε στο επόμενο άρθρο μας.

Υπομονή.