Του Σάββα Καλεντερίδη
Η Τουρκία εντάχθηκε στο έργο JSF (Joint Strike Fighter) στις 12 Ιουλίου 2002 ως ο έβδομος διεθνής εταίρος. Επιπλέον, η Τουρκία υπέγραψε μνημόνιο αμοιβαίας κατανόησης σχετικά με την παραγωγή F-35. Η Τουρκία παρήγγειλε 116 F-35A +18 F-35Β καθέτου απογειώσεως (conventional take-off and landing) και ανακοίνωσε ότι θα πληρώσει 25 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ γι’ αυτά τα αεροσκάφη.
Επίσης υπήρχε πρόβλεψη η ΤΑΙ (Turkish Aerospace Industries) να συμμετέχει στη διεθνή παραγωγή του αεροσκάφους στο εργοστάσιό της στην Τουρκία με άδεια. Τα εξαρτήματα του κινητήρα και ορισμένα από τα άλλα μέρη όλων των αεροσκαφών υπήρχε πρόβλεψη να παράγονται στην Τουρκία. Η ολλανδική εταιρία που παράγει την ηλεκτρονική καλωδίωση του αεροσκάφους άνοιξε το τέταρτο εργοστάσιό της στην Τουρκία.
Σημειώνεται ότι με βάση τη συμφωνία πώλησης το Πεντάγωνο δεν θα παρείχε λογισμικό και κωδικούς πρόσβασης για τα αεροπλάνα.
Μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 ο Ερντογάν προχώρησε στην προσέγγισή του με τον Πούτιν, αποτέλεσμα της οποίας ήταν και η αγορά των συστημάτων αεράμυνας S-400. Όταν η Τουρκία αγόρασε το ρωσικό σύστημα αεράμυνας, είχε ήδη πληρώσει 1,25 δισ. δολάρια στην κατασκευάστρια εταιρία και είχε παραλάβει δύο αεροσκάφη F-35, τα οποία παραδόθηκαν σε αεροπορική βάση των ΗΠΑ, όπου εκπαιδεύονταν Τούρκοι χειριστές στα αεροσκάφη αυτά.
Μετά την παραλαβή των S-400, έπειτα από πρωτοβουλίες που έλαβαν και ομάδες πίεσης της ελληνικής ομογένειας στις ΗΠΑ, η Τουρκία απεβλήθη από το πρόγραμμα παραγωγής των F-35, οι χειριστές της εκδιώχθηκαν από τις ΗΠΑ, ενώ κατακρατήθηκε και το ποσό των 1,25 δισ. δολαρίων.
Ενώ η Τουρκία αποβαλλόταν από το πρόγραμμα παραγωγής των F-35, η Ελλάδα προχωρούσε στην υπογραφή συμφωνίας με τις ΗΠΑ, για εκσυγχρονισμό 84 αεροσκαφών F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας σε F-16 Viper, και στη συνέχεια στην υπογραφή συμφωνίας με τη Γαλλία για την αγορά 24 αεροσκαφών Rafale.
Ήδη από το 2023 η Ελλάδα είχε σχηματίσει δύο Μοίρες με αεροσκάφη 4,5 γενιάς, ενώ η Τουρκία πελαγοδρομούσε προσπαθώντας να αγοράσει από τις ΗΠΑ 40 καινούργια αεροσκάφη F-16 Viper και συλλογές εκσυγχρονισμού για άλλα 84 ίδιου τύπου αεροσκάφη, μια παραγγελία συνολικού ύψους 20 δισ. δολαρίων.
Όμως η αγορά αυτή έπεσε πάνω στον τοίχο των ενστάσεων των ομάδων πίεσης της ελληνικής ομογένειας, στον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας της αμερικανικής Γερουσίας Ρόμπερτ Μενέντεζ και στις ενστάσεις της Ελλάδας, η οποία έκανε επίκληση των συχνών παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και των υπερπτήσεων πάνω από ελληνικά νησιά των τουρκικών αεροσκαφών.
Η κατάσταση άρχισε να μετατρέπεται σε εφιάλτη για την Τουρκία, όταν η τουρκική πολεμική αεροπορία ήλθε αντιμέτωπη με τα ελληνικά Rafale στο Αιγαίο.
Τότε ο Ερντογάν αναζήτησε λύση στο πρόβλημα, απευθυνόμενος στην Αγγλία, για να προμηθευτεί μαχητικά Eurofighter Typhoon, που είναι κι αυτά 4,5 γενιάς, όπως οι δύο τύποι που διαθέτει η ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Όμως κι εκεί έπεσε πάνω στον τοίχο που λέγεται Γερμανία, συμπαραγωγός του αεροσκάφους με δικαίωμα βέτο.
Ο Ερντογάν στράφηκε και προς τη Ρωσία, για προμήθεια του SU-5, ενός αεροσκάφους 5ης γενιάς, το οποίο όμως δεν έχει δοκιμαστεί επαρκώς σε πολέμους.
Όμως, αν ο Ερντογάν αποφάσιζε να προμηθευτεί ρωσικά μαχητικά, μετά τους S-400, αυτό θα βάθαινε το ρήγμα που ήδη υπάρχει στις σχέσεις του με το ΝΑΤΟ και τη Δύση γενικότερα.
Άρα, η πιο συμβατή επιλογή ήταν τα αμερικανικά σε F-16 Viper, κάτι που αποτελούσε επίσης επιλογή του Λευκού Οίκου και μιας ισχυρής μερίδας του State Department. Με τα F-16 Viper η Τουρκία θα έμενε υπό την επιρροή των ΗΠΑ, ενώ θα εισέρρεαν στην αμερικανική αγορά και 20 ζεστά δισεκατομμύρια δολάρια.
Όμως έπρεπε να ξεπεραστούν ορισμένα εμπόδια.
Πρώτον, έπρεπε να σταματήσουν οι παραβιάσεις και οι υπερπτήσεις των αεροσκαφών της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας πάνω από ελληνικά νησιά, για να αφαιρεθεί το άλλοθι από την ελληνική κυβέρνηση και από τις ομάδες πίεσης της ελληνικής ομογένειας, να μη δοθούν τα F-16 Viper στην Τουρκία.
Δεύτερον, θα έπρεπε να εξουδετερωθεί ο Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο οποίος είχε θέσει ανυπέρβλητα εμπόδια στην πώληση των F-16 Viper στην Τουρκία.
Τρίτον, θα έπρεπε να γίνει μια ελληνοτουρκική προσέγγιση, για να μην υπάρχει περίπτωση κάποιος να επικαλεστεί τις επιθετικές και επεκτατικές ενέργειες της Τουρκίας κατά της Ελλάδας και χαλάσει η πώληση.
Και -ω του θαύματος- και τα τρία εμπόδια ξεπεράστηκαν.
Σταμάτησαν οι τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και οι υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά, ο Ρόμπερτ Μενέντεζ εξουδετερώθηκε και η Ελλάδα δέχτηκε να υπογράψει Διακήρυξη Φιλίας με την Τουρκία, με το casus belli να επικρέμαται επί της κεφαλής της.
Μιλάμε για colpo grosso…
