Του δρος Μάριου Παναγιώτη Ευθυμιόπουλου*
Μελετώντας κανείς προσεκτικά τις διεθνείς, διμερείς και πολυμερείς κινήσεις, διαπραγματεύσεις και ανταποκρίσεις της Τουρκίας απέναντι στις περιφερειακές, παγκόσμιες ανάγκες και προκλήσεις, κατανοεί την προσεκτική «χαμηλή» που επιδιώκει. Καθώς και την υψηλή πολιτική που «επιθυμεί». Την προσπάθειά της να ανοικοδομήσει έναν νέο ρόλο περιφερειακής δύναμης, με παγκόσμια επιδίωξη. Έχει σταθερό στόχο και σκοπό.
Η Τουρκία προσβλέπει στρατηγικά στην εξάπλωση της επιρροής της σε όλα τα επίπεδα. Προσβλέπει στην αγοραστική ικανότητα, στην πολιτιστική – θρησκευτική της διπλωματία, στη γλωσσολογική προσέγγιση, στο άμεσο εμπόριο, στην ενεργειακή ασφάλεια και τη στρατιωτική διπλωματία. Είναι διαχρονική και πολυδιάστατη η προσπάθειά της, η οποία γίνεται δεκαετίες τώρα. Τα τελευταία χρόνια ενισχύθηκε με τρόπο και επικοινωνιακό. Μεταξύ άλλων, με δράσεις επικοινωνιακής φύσεως, που πολλαπλασιάζει με διεθνή μέσα ενημέρωσης, ενώ αλλοιώνει απόψεις για γεγονότα ιστορικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά και εμπορικά. Εκσυγχρονίζει πολιτικές. Αναθεωρεί και πολιτικές της, όταν το επιθυμεί. «Εξιστορεί» το παρελθόν, δομεί το μέλλον και επηρεάζει όπως το επιθυμεί, με δικά της συμφέροντα, το παρόν. Δεν θα είναι τυχαία της επερχόμενης διμερούς συνάντησης στην Αθήνα η πιθανή επικέντρωση και σε θέματα ασφαλείας, σε θέματα μετανάστευσης αλλά και «μειονοτήτων». Θα μιλήσει ταυτόχρονα για υποδομές και δομής διοίκησης σε διμερές επίπεδο και στο εμπορικό ισοζύγιο. Πιθανολογείται να είναι μια συνάντηση επικοινωνιακής και μόνο φύσεως.
Τα παραπάνω στοιχεία περιγράφουν εν συντομία τη διπλωματική «πολιτική ναυαρχίδα» του νεο-οθωμανισμού. Γι’ αυτό και η πολιτική του «στρατηγικού βάθους» του κ. Νταβούτογλου θεωρείται πως ακόμα ξεδιπλώνεται. Με τη διαφορά πως το «παιχνίδι» δεν χαρακτηρίζεται από το λεγόμενο «zero sum game», αλλά -αντιθέτως- από την ανάδειξη «ζητημάτων» που θεωρεί η Τουρκία πως πρέπει να προβάλλει, άρα και να «ολοκληρώσει». Ονειρεύεται «αυτοκρατορικά», γιατί την αφήνουν να το κάνει. Διαμέσου θεωριών, ιδεολογιών, λαϊκίστικης πολιτικής αλλά και θρησκευτικής – εθνολογικής πολιτικής πορεύεται με πειθώ. Αυτές είναι οι «πολιτικές επάλξεις» της Τουρκικής Δημοκρατίας. Ελπίζουμε να μην ενδώσουμε σε τύπου «πολιτιστικά προγράμματα» συνδυασμένα με το εμπορικό ισοζύγιο. Να μην ενδώσουμε σε τύπου ανταλλαγές πολιτικής και διοικητικής φύσεως για το Μεταναστευτικό και μόνο νομίζοντας ότι φέρνουμε αποτελέσματα ουσίας.
Η Τουρκία θεωρεί πως δημιουργεί Ιστορία. Το «ανακοινώνει», εξάλλου, ο πρόεδρος Ερντογάν σε δημόσιες ομιλίες του. Λαμβάνει «πρωτοβουλίες». Επιδιώκει ανατροπές με μικρές κινήσεις σε μικρό γεωγραφικό βεληνεκές, σε περιοχές που θεωρεί ότι είναι πρόσφορο το έδαφος υποβάθμισης και υποτίμησης. Στην Ελλάδα, στον Έβρο, στα νησιά και στην Κύπρο. Χρησιμοποιεί ένα νοητό τόξο προβλημάτων. Εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει την Κύπρο και τώρα και τα σύνορα της Ελλάδας, όταν ονειρεύεται την Αδριατική και το Ιόνιο αλλά και τη Θεσσαλονίκη, όχι μόνο τον Έβρο πλέον. Δύο εβδομάδες πριν από τη διμερή συνάντηση. Αλλά αναφέρθηκε τελευταίως και στη Ρόδο. Και εδώ βάζουμε «κόκκινη γραμμή». Σε όλα τα θέματα. Χρειάζεται προσοχή. Ας έρθουν στο τραπέζι συνομιλιών μόνο όσα έχουν αποφασιστεί και τίποτα άλλο. Και το ίδιο πρέπει να γίνει τη στιγμή ανακοινώσεων στα μέσα ενημέρωσης.
Δεν δεχόμαστε να μας κάνει μάθημα η Τουρκία. Την επόμενη εβδομάδα θα διαπιστώσει κανείς, κατά την παρουσία τους στην Αθήνα, πως οι διαπραγματεύσεις τους θα επικεντρωθούν μεν σε πιθανά θέματα «χαμηλής πολιτικής», αλλά «ο πήχης κοιτάζει προς την υψηλή πολιτική». Και μέσω αυτής στην ανάδειξη της σημαντικότητας της Τουρκίας γεωστρατηγικά, που να την κάνει σημαντική παρουσία στη λύση όποιων ζητημάτων. Και ενώ είναι ίσως καλό να συνεργάζεται κανείς σε περιφερειακά θέματα, πρέπει να γίνει σαφές πως η Ελλάδα μπορεί να πορευτεί χωρίς τη συνεργασία της Τουρκίας σε θέματα όπως: δυτικά Βαλκάνια και Μεταναστευτικό, ενεργειακό και νοτιοανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική αλλά και οι χώρες του Κόλπου. Γιατί η Ελλάδα είναι δύναμη σταθερότητας και ευρωπαϊκών αξιών.
Ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε κατάματα κάποιες πραγματικότητες. Να προχωρήσουμε σε ουσιαστικές, πρακτικές πολιτικές και λύσεις. Να αναδείξουμε τον δικό μας δρόμο. Να επιδιώξουμε τον δικό μας στρατηγικό εμπλουτισμό, το δικό μας στρατηγικό βάθος. Να δημιουργήσουμε πολυδιάστατη πολιτική σε βάθος χρόνου και χώρου, γνωρίζοντας πως αυτό θα σημάνει ουσιαστική κοινοβουλευτική συνεργασία σε θέματα στα οποία επιβάλλεται να προτάξουμε το εθνικό μας συμφέρον στο παρόν και μέλλον. Να ορίσουμε πολιτικές πρακτικής σε βάθος ουσίας και χρόνου.
*Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας, πρόεδρος Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος, πρόεδρος του Strategy International (SI) Ltd.
