Στριμωγμένος παίζει τα ρέστα του ο Πούτιν

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς έκανε λόγο για “πράξη απελπισίας”. Ο Ολλανδός ομόλογός του για “πανικό”. Ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν, για “σημάδι αδυναμίας, σημάδι ρωσικής αποτυχίας”.

Όμως το γεγονός παραμένει. Με το διάγγελμα που απηύθυνε το πρωί της Τετάρτης ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν κήρυξε, για πρώτη φορά στη ρωσική ιστορία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιστράτευση, έστω και μερική, ενώ ταυτόχρονα, και αυτό είναι το κυριότερο, αναβάθμισε την πυρηνική απειλή, διαμηνύοντας ότι η χώρα του δεν θα διστάσει να κάνει χρήση όλων των μέσων που έχει στη διάθεσή της, εάν απειληθεί με ήττα.

Πυρηνική δύναμη που κηρύσσει επιστράτευση για ένοπλη αντιπαράθεση από την άλλη πλευρά των συνόρων της είναι κάτι το πρωτόγνωρο και το εξαιρετικά επικίνδυνο. Ιδίως όταν αυτή έχει αποτύχει μέχρι τώρα να υλοποιήσει τους πολιτικο-στρατιωτικούς της στόχους με λίγο πολύ συμβατικά μέσα.

Ο πλανήτης διανύει αναμφίβολα την πιο κρίσιμη περίοδο μετά την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962. Και προειδοποιήσεις σαν αυτή του Πούτιν ότι “δεν μπλοφάρει” καλό είναι να μην τις υποτιμά κανείς.

Το διάγγελμα της Τετάρτης υπήρξε προφανώς το αποτέλεσμα των επιτυχιών που κατέγραψαν στο πεδίο των μαχών οι ουκρανικές δυνάμεις εντός του Σεπτεμβρίου, ανακαταλαμβάνοντας ραγδαία κρίσιμης στρατηγικής σημασίας εδάφη στην περιοχή του Χαρκόβου. Αποκαλύφθηκαν έτσι τα όρια αυτού που κατ’ ευφημισμόν αποκάλεσε ο Πούτιν τον Φεβρουάριο “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”.

Οι δύο άστοχες προσπάθειες

Εισβάλλοντας στην Ουκρανία, η ρωσική πλευρά ανέμενε αρχικά να εκμεταλλευθεί τα πλεονεκτήματά της, με κυριότερο αυτού του αιφνιδιασμού, ώστε να επιτύχει πολιτικές εξελίξεις στο Κίεβο – και μια γρήγορη συνθηκολόγηση. Η φιλοδοξία αυτή δεν εκπληρώθηκε: αντιθέτως η ουκρανική πλευρά συσπειρώθηκε περαιτέρω και μάλιστα από τον Απρίλιο και μετά διέκοψε και τις υπό τουρκική διαμεσολάβηση συνομιλίες που είχαν ήδη διαμορφώσει ένα πλαίσιο.

Η δεύτερη φάση της αναμέτρησης, αμέσως μετά, σημαδεύτηκε από την επιλογή της ρωσικής πλευράς να περάσει από τον πόλεμο ελιγμών στον πόλεμο φθοράς, εκθέτοντας στα πλήγματα του πυροβολικού της τον κύριο όγκο του ουκρανικού στρατού, ο οποίος κατείχε βαριά οχυρωμένες θέσεις στο ανατολικό μέτωπο. Όμως το καθοριστικό στοιχείο αποδείχθηκε… το χρήμα. Η αφειδής οικονομική και εξοπλιστική βοήθεια που πρόσφερε από την άνοιξη και μετά η Δύση στο Κίεβο, αναπλήρωσε τις απώλειες που υφίστατο η ουκρανική πολεμική μηχανή στο Ντονμπάς και επέτρεψε την αντεπίθεση στο Χάρκοβο. Στο δε πεδίο των πληροφοριών, οι αιφνιδιασμένες ρωσικές δυνάμεις κατέγραψαν μια σημαντική αποτυχία, οφειλόμενη και αυτή στη δυτική συνδρομή.

Με το βλέμμα στο εσωτερικό

Το κόστος για τη Ρωσία ήταν μεγάλο – όχι τόσο επιχειρησιακά (εφόσον η ρωσική στρατηγική προκρίνει πάντα την αποφυγή απωλειών έναντι της διατήρησης εδαφών), όσο πολιτικά. Οι εξελίξεις στην περιοχή του Χαρκόβου, σε συνδυασμό με σποραδικές ουκρανικές επιθέσεις εντός ρωσικού εδάφους, προκάλεσαν ανησυχία στην κοινή γνώμη και τροφοδότησαν μιαν εθνικιστικής εμπνεύσεως αντιπολίτευση προς το Κρεμλίνο. Κυρίως, όμως, εξανέμισαν την εμπιστοσύνη του φιλορωσικού πληθυσμού της ανατολικής Ουκρανίας, για την προστασία του οποίου κατεξοχήν διεξάγεται, σύμφωνα με την επίσημη ρητορική, η πολεμική αναμέτρηση.

Εξού και οι αυτοανακηρυχθείσες “Λαϊκές Δημοκρατίες” του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ καθώς οι διορισμένες αρχές στις καταληφθείσες επαρχίες της Χερσώνας και του Ζαπορόζιε επέσπευσαν τα “δημοψηφίσματα” για την ένταξή του στη Ρωσική Ομοσπονδία, εκβιάζοντας με έναν ιδιόμορφο τρόπο τη Μόσχα να τις προστατεύσει. Η κομμουνιστική αντιπολίτευση στη ρωσική Δούμα ήταν η πρώτη που ενστερνίστηκε το αίτημα.

Ποιες οι αλλαγές στη γραμμή του Κρεμλίνου

Ο Πούτιν ήρθε αντιμέτωπος με δύο πραγματικότητες: πρώτον, ότι, αν και τα στρατιωτικά εγχειρίδια προβλέπουν πως η αριθμητική αναλογία επιτιθέμενων προς αμυνόμενους οφείλει να είναι 3 προς 1, ο ίδιος επέλεξε τη διεξαγωγή μιας “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” σε μέτωπο άνω των χιλίων χιλιομέτρων με μόνο 150.000 επαγγελματίες στρατιωτικούς, προκειμένου να εμπνεύσει στη ρωσική κοινή γνώμη την καθησυχαστική πλάνη ότι η κανονικότητα της ζωής παραμένει. Και δεύτερον, ότι στην πραγματικότητα ο αντίπαλός του δεν ήταν απλώς η Ουκρανία, αλλά το σύνολο του ΝΑΤΟ, το οποίο ενίσχυσε (αν και κατά τρόπο έμμεσο και “διαψεύσιμο”) την εμπλοκή του, αναλαμβάνοντας μέσω συμβούλων την καθοδήγηση των επιχειρήσεων.

Με το δεύτερο μετά την έναρξη του πολέμου διάγγελμά του, ο Πούτιν υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει αυτές τις πραγματικότητες, ανοίγοντας μία τρίτη φάση, δυνάμει ολοκληρωτικού πολέμου.

Ως αντίπαλος της Ρωσίας κατονομάζεται πλέον η Δύση και το ΝΑΤΟ, που, κατά τον Ρώσο ηγέτη, “επιδιώκουν την παγκόσμια κυριαρχία, απειλούν να διαμελίσουν και να υποδουλώσουν την πατρίδα μας”. Ο Ρώσος πρόεδρος υιοθετεί πλέον τη φρασεολογία του “πατριωτικού πολέμου” για την υπεράσπιση της ίδιας της ακεραιότητας της χώρας του, η οποία μάλιστα νοείται με διεσταλμένη έννοια, εφόσον σύντομα το Ντονιέτσκ, το Λουγκάνσκ, η Χερσώνα και το Ζαπορίζιε θα αποτελούν τμήμα της ρωσικής επικράτειας.

Με άλλα λόγια, ο Πούτιν “διπλασιάζει το στοίχημα” σε μία φάση που το προηγούμενο είχε αρχίσει να μην αποδίδει. Και είναι ένα ερώτημα πώς θα επιλέξει να σταθεί η Δύση απέναντι στη νέα πρόκληση, σε φάση μάλιστα που αισθάνεται να αποδίδει η έως τώρα “επένδυσή” της στο ουκρανικό μέτωπο.

Οι επιλογές των αντιπάλων

Να υπάρξει κάποια επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι εκτός συζήτησης, μολονότι οι τελευταίες κινήσεις του Ρώσου ηγέτη ενδέχεται να αποτελούν ένα “κλείσιμο του ματιού” για τερματισμό της σύγκρουσης μετά την κατοχύρωση μέσω “δημοψηφισμάτων” των εδαφικών του κερδών. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι από την “αποστρατιωτικοποίηση” και “αποναζιστικοποίηση” της Ουκρανίας (που τέθηκαν ως στόχοι της εισβολής τον Φεβρουάριο) η έμφαση του λόγου του Πούτιν έχει πλέον σαφώς μετατοπισθεί προς την προστασία της Ρωσίας και των ομοεθνών της. Με άλλα λόγια, αντί της φιλοδοξίας για μια αναμόρφωση της όλης Ουκρανίας, κυριαρχεί περισσότερη η λογική της διατήρησης κεκτημένων.

Η υιοθέτηση νέων κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας έχει δρομολογηθεί – με την προσδοκία ότι αυτές θα έχουν εμφανή επίπτωση στη συντήρηση του ρωσικού στρατιωτικού μηχανισμού. Όμως το συγκεκριμένο “όπλο” έχει ήδη χρησιμοποιηθεί και δεν προσφέρει πολλές εναπομείνασες δυνατότητες.

Να υπάρξει, πάλι, ισχυρότερη και εμφανέστερη εμπλοκή του ΝΑΤΟ στις στρατιωτικές επιχειρήσεις φαντάζει εξαιρετικά ριψοκίνδυνο. Χαρακτηριστικές άλλωστε ήταν μέχρι τώρα οι επιφυλάξεις του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν επ’ αυτού, καθώς και η άρνησή του να επιτρέψει την εξαγωγή οπλισμού, ο οποίος θα μπορούσε να πλήξει απευθείας ρωσικό έδαφος. (Το επιχείρημα αυτό βέβαια αδυνατίζει όταν τα ίδια τα σύνορα του “ρωσικού εδάφους” μετακινούνται.)

Δεν λείπουν και οι αναλυτές που αναρωτιούνται τι θα μπορούσε να συμβεί αν, σε επικύρωση των απειλών του, ο Πούτιν επιλέξει τη χρήση ενός “μικρού”, τακτικού πυρηνικού όπλου, λ.χ. Στη δυτική Ουκρανία.

Σε κάθε περίπτωση, ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου διαμηνύει στη Δύση και σε όλο τον κόσμο ότι και αν ακόμη δεν μπορεί να νικήσει, θα κάνει οτιδήποτε για να μη χάσει. Από εδώ προκύπτει και η μεγάλη κρισιμότητα των στιγμών.

Πηγή: capital.gr