Του Γιώργου Χατζηδημητρίου
Τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας ξυπνώ πάντα με αυτό το «χαροποιόν πένθος». Πρωινός τύπος παιδιόθεν, μου κολλάει την ώρα που ψήνω τον πρωινό καφέ, «Εκ νυκτός ορθρίζει το πνεύμα μου προς σε, […]. Δικαιοσύνην μάθετε, οι ενοικούντες επὶ της γης…».
Μου ’ρχονται μετά κι αφαιρούμαι στρίβοντας το πρώτο τσιγάρο όλες οι μελωδικές ψαλμουδιές που με φοβερό δέος έψελνα κι εγώ από μικρός στο ψαλτήρι «Του Δείπνου σου του Μυστικού σήμερον, Υιέ Θεού, κοινωνόν με παράλαβε. Ου μη γάρ τοις εχθροίς σου το μυστήριον είπω, ου φίλημα σοι δώσω, καθάπερ ο Ιούδας».
Στ’ αυτιά μου ανεβαίνει παρηγορητικά η στιβαρή φωνή του δασκάλου Χαρίλαου Ταλαδιώρου, που υπηρέτησε επί 67 συναπτά έτη την ψαλτική τέχνη στον Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας στη Θεσσαλονίκη και είχε το οφίκιο του «άρχοντος πρωτοψάλτου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως»: «Εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου και ενέδυσαν με χλαμύδα κοκκίνην. Έθηκαν επί την κεφαλήν μου στέφανον εξ ακανθών και επί την δεξιάν μου χείρα έδωκαν κάλαμον, ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως». Κι ύστερα ο Χάλαρης με τον Γίγαντα Πόντιο, Χρύσανθο, «Μάνα μου, στα χέρια μου σήμερα καίνε τα καρφιά», το λαϊκό τροπάριο όλων των κατατρεγμένων αυτού του άδικου κόσμου.
Πώς γίνεται εσύ ένας κομμουνιστής να συγκινείσαι με αυτά; Με ρωτούσαν αντίπαλοι και φίλοι. Καθένας έχει ανάγκη στη ζωή του, από την εσωτερική επιείκεια μιας πνευματικότητας, απαντούσα, φέρνοντας πάντα ως παράδειγμα τους δικούς μας ορθόδοξους αγιογράφους που αποδίδουν, όπως λέει ο Κόντογλου, την Ανάσταση με ταπεινότητα και πνεύμα αυστηρό και σοβαρό και τον Χριστό να πατά με ορμή απάνω στις καστρόπορτες του Άδη που κείτονται σπασμένες. Καμιά σχέση με τη Δύση που αφόρητα ηθικολογεί γιατί η πίστη μας διαφέρει. (Με βάση αυτήν τους την υποκριτική ηθικολογία μάς τιμώρησαν στα Μνημόνια.)
Η γλώσσα και η πίστη κράτησαν το Γένος των Ελλήνων και δεν ξεκληριστήκαμε. Αν δεν τα βλέπεις αυτά, να βράσω τα πτυχία σου και τα διαβάσματά σου. Μπορούμε να διαφωνούμε πολιτικά για όλα τα υπόλοιπα, εκτός από αυτά. Είναι Πυλώνες. Και φυσικά δεν σχετίζονται με τη χρυσοποίκιλτη Ιεραρχία, αλλά με Πατρο-Κοσμάδες…
Αυτοί οι ταπεινοί, οι μανάδες που μας μεγάλωσαν και τα χέρια τους μυρίζουν κάπνα και μύρο και οι παλαιοί των ημερών που στέκονται ευλαβικά στο στασίδι τους τις μέρες αυτές, αυτοί μπορούν να νιώσουν και να συγκινηθούν από τα Θεία Πάθη.
Τα μάτια τους γίνονται βρύσες ελπίδας και βεβαιότητας για την Ανάσταση που θα έλθει. Μαζί με τον Χριστό υποφέρουν, μαζί του απόλλυνται και μαζί του ανασταίνονται. Όπως ο αθώος Ψάλτης στον Παπαδιαμάντη που τα ’πινε λίγο παραπάνω και θέλοντας να υπερθεματίσει πάνω στην αγανάκτησή του για τα βάσανα του Χριστού, θα πει κάποια στιγμή: «Άλαλα τα χείλη των ασεβών και των μη προσκυνούντων -τους κερατάδες!- την εικόνα σου την σεπτή».
Το Πάσχα είναι η γιορτή των Ελλήνων! Ποτίζεται από τις στενοχώριες των ταπεινών το αμάραντο δέντρο της αγάπης και της ελπίδας. Έβγαλα τον στρατό πάνω στο ποτάμι, στον Έβρο, όπου από επιλογή με καμάρι υπηρέτησα, Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά, χωρίς να με πειράξει καθόλου. Το Πάσχα, όμως, με πείραξε. Στη σκοπιά με το ραδιοφωνάκι ήμουν κι άκουγα το «Σήμερον κρεμάται επὶ ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας» κι ήταν σαν να κουβαλούσα κι εγώ πιο ξένος από όλους τον Σταυρό όλου του Κόσμου.
Καλή Ανάσταση ψυχών και σωμάτων ημών, πατριώτες!
Όπως θέλει να το δει ο καθένας. Το Πάσχα σίγουρα δεν είναι αποκλειστικά γιορτή των Ελλήνων, μα όλων των χριστιανών. Όχι για μια ακόμη φορά την αποκλειστικότητα.
Από κει και πέρα ανάσταση σημαίνει η απελευθέρωση όλων των σκλαβωμένων ανθρώπων από τα δεσμά της εξουσίας και από την φρίκη του πολέμου. Για μένα αυτό είναι το μήνυμα.