Του Δημήτρη Γαρούφα*
Στις 17/2/1993 είχε δημοσιευτεί ένα άρθρο μου στη «Μεσημβρινή», στο οποίο επί λέξει ανέφερα:
«Παρακολουθώντας κάποιος τη συμπεριφορά της χώρας μας στο θέμα των Σκοπίων θα δει πως τίποτα δεν άλλαξε σε αυτήν εδώ και δεκαετίες. Σε όλες μας τις ενέργειες είναι εμφανής η έλλειψη συνέχειας, κυριαρχεί ο αυθορμητισμός και λείπει η στρατηγική. Δίνουμε την εντύπωση ότι ενεργούμε σε ένα τόσο σοβαρό εθνικό θέμα, με την πάγια ελληνική αρχή του «βλέποντας και κάνοντας». Καταρχάς οφείλουμε να θυμίσουμε ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1991 ελάχιστοι Έλληνες ασχολούνταν με το λεγόμενο «μακεδονικό ζήτημα», ενώ και τα ΜΜΕ τότε μόνο άρχισαν να ενδιαφέρονται και να το περνούν ως πρώτο θέμα στις εφημερίδες και στα τηλεοπτικά δελτία. Κι όμως το πρόβλημα υπήρχε από δεκαετίες, κι εμείς, και κυρίως οι ποικιλώνυμες ηγεσίες μας, το θάψαμε με την εγκληματικά λανθασμένη δικαιολογία «δεν ασχολούμαστε με ανύπαρκτα θέματα». Κι εμείς, βέβαια, δεν ασχολούμασταν και τη λέξη «Μακεδονία» δεν την προφέραμε ποτέ, αλλά δυστυχώς για μας ασχολούνταν οι Σκοπιανοί και με μεθοδικότητα πλημμύριζαν τα ξένα πανεπιστήμια με εκδόσεις (συνήθως αναπάντητες από εμάς) και κατάφεραν η κοινή γνώμη στο εξωτερικό να ταυτίζει τη Μακεδονία με τα Σκόπια». Στο άρθρο αυτό που περιέχεται και στο βιβλίο μου με τίτλο «Όραμα και στρατηγική για τον Ελληνισμό στα Βαλκάνια», εκδ. Κυρομάνος 1996 (σελ. 21-25), για να τονιστεί η επί δεκαετίες αδιαφορία μας γίνεται ενδεικτική αναφορά στο γεγονός ότι την 1/4/1947 δημεύτηκαν τα κοπάδια των ομογενών μας Σαρακατσάνων που ζούσαν στα Σκόπια, οι οποίοι εκτοπίστηκαν από την περιοχή Στρώμνιτσας και Γευγελής στο εσωτερικό, μακριά από τα σύνορα με Ελλάδα, ενώ σε δίκη που έγινε καταδικάσθηκαν επτά από αυτούς σε πολυετείς φυλακίσεις για συνεργασία με την Ελλάδα και από ελληνικής πλευράς δεν υπήρξε καμιά διαμαρτυρία για όλα αυτά. Την περίοδο 1956-1968 «διευκολύνθηκε» (όπως μου ανέφερε πολιτικός των Σκοπίων) να φύγει στην Ελλάδα το 85% των Σαρακατσάνων που είχαν αποκλεισθεί και ζούσαν στη νότια περιοχή των Σκοπίων (από τα ελληνικά σύνορα μέχρι βορειότερα της πόλης Στιπ) ως μη αφομοιώσιμη πληθυσμιακή ομάδα (μιλούσαν μόνο ελληνικά) και σταδιακά εγκαταστάθηκαν στο Ν. Κορδελιό Θεσσαλονίκης, όπου σήμερα αποτελούν το 20% του πληθυσμού του και κανένα ΜΜΕ δεν ασχολήθηκε μαζί τους εκείνη την εποχή.
Τα θυμήθηκα όλα αυτά με αφορμή τις εξελίξεις στην αποκληθείσα με τη σύμβαση των Πρεσπών «Βόρεια Μακεδονία», γιατί και ύστερα από αρκετές δεκαετίες φαίνεται πως τίποτα δεν άλλαξε στη χώρα μας κι εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε τα εθνικά μας θέματα παρορμητικά χωρίς μακρόχρονη στόχευση και στρατηγική.
Για το θέμα των Σκοπίων από το 1991 εκφράστηκαν δύο απόψεις. Η πρώτη, που την ασπαζόταν μικρό μέρος του πολιτικού κόσμου, υποστήριζε την ανάγκη συμβιβασμού με αναγνώριση του κράτους των Σκοπίων με κάποια υποφερτή ονομασία, γιατί έτσι δεν απομονώνεται η Ελλάδα και ότι το κρατίδιο αυτό θα μεταβληθεί σε δορυφόρο της Ελλάδας. Η δεύτερη και πλειοψηφική άποψη υποστήριζε ότι η χώρα μας δεν έπρεπε να υποχωρήσει, ότι δεν έπρεπε να δεχτεί για το κράτος των Σκοπίων ονομασία που θα περιέχει τη λέξη Μακεδονία η συνώνυμο αυτής κ.λπ. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις δεν υπήρξε μακρόχρονος σχεδιασμός και στρατηγική. Κι έτσι ύστερα από δεκαετίες οδηγηθήκαμε στην κακή για εμάς Συμφωνία των Πρεσπών, γιατί για πρώτη φορά αναγνωρίσαμε την ομιλούμενη στα Σκόπια σλαβική διάλεκτο ως «μακεδονική γλώσσα» και τους Σλάβους των Σκοπίων ως μακεδονική εθνότητα. Με απλά λόγια, δώσαμε πολλά και πήραμε λίγα (την ονομασία Βόρεια Μακεδονία), αλλά η συμφωνία δεν εφαρμόζεται ούτε από την ωφελούμενη χώρα γιατί η ένταξή της στην Ε.Ε δεν προχωρά, η οικονομία της καταρρέει και η ανεργία αυξάνεται με αποτέλεσμα οι πολίτες της να οδηγούνται σε ακραίες επιλογές.
Τώρα η μεν Ε.Ε. δεν δείχνει να βιάζεται για ένταξη στην Ε.Ε. των χωρών των δυτικών Βαλκανίων κι έτσι δεν δέχτηκε δέσμευση ότι μέχρι το 2030 θα ενταχθούν στην Ε.Ε., ενώ οι ΗΠΑ έχουν άλλες προτεραιότητες. Η ρευστότητα στην περιοχή θα συνεχιστεί και θα ενταθεί, διότι πέραν του ότι η Βουλγαρία θέτει βέτο για την ένταξη της γειτονικής χώρας στην Ε.Ε. (εκτός κι αν δεχτεί ότι η ομιλούμενη γλώσσα των Σλάβων των Σκοπίων είναι βουλγαρική, ότι οι ήρωές του είναι Βούλγαροι, όπως και η ιστορία του), ενώ από πλευράς Αλβανίας προβάλλεται πάντα το όραμα της μεγάλης Αλβανίας.
Η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας εκρηκτική κατάσταση με τον εξ ανατολών γείτονά της, χρειάζεται να έχει φιλικά προς αυτή τα Βαλκάνια. Πρέπει να λειτουργεί σταθεροποιητικά, βοηθώντας τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων να αποκτήσουν σταθερούς δημοκρατικούς θεσμούς, ανεξάρτητη δικαιοσύνη και περιορισμό της έκδηλης διαφθοράς για να πληρούν προϋποθέσεις ένταξης στην Ε.Ε. Πρέπει να προβάλει την ευρωπαϊκή προοπτική για να αμβλυνθούν οι διαφορές και να καλλιεργεί κλίμα φιλίας και συνεργασίας, επιδιώκοντας όμως λύσεις στα προβλήματα, συμβατές πάντα με την ιστορική αλήθεια.
Δυστυχώς, όμως, ο πολιτικός μας κόσμος δίνει την εντύπωση ότι μοιρολατρικά παρακολουθεί τις εξελίξεις με οδηγό την αρχή «βλέποντας και κάνοντας», χωρίς να παίρνει πρωτοβουλίες που θα διαμορφώνουν εξελίξεις στη σωστή κατεύθυνση. Νομίζω ότι οι καιροί απαιτούν να λέγεται όλη η αλήθεια στους πολίτες, να παραμεριστεί ο μικροκομματισμός στα εθνικά θέματα και να χαραχθεί μια εθνική στρατηγική που θα ακολουθούν όλοι. Μόνο έτσι μπορούμε να παραμερίσουμε τους κινδύνους και να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται σε αυτή τη ρευστή εποχή εξελίξεων.
*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης
