Πάγωσε ο πλανήτης μετά την εντυπωσιακή φιέστα της ανακοίνωσης του εμπορικού πολέμου που κήρυξε ο Τραμπ σε 185 χώρες
Κανείς δεν θα ξεχάσει την ημέρα που o Tραμπ κήρυξε ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο σε όλο τον πλανήτη, κανείς δεν θα ξεχάσει και το τι ακολούθησε. Τα χρηματιστήρια γκρεμίστηκαν, χάθηκαν τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ κυβερνήσεις, θεσμοί, εταιρίες και οικονομολόγοι προειδοποιούσαν για οικονομικό Αρμαγεδδώνα που θα ρίξει την παγκόσμια οικονομία -και την αμερικανική- σε ύφεση. Η τακτική του Τραμπ -η εφαρμογή νέων δασμών και η απειλή για επιβολή κι άλλων, ως μέσου εκφοβισμού ή εξασφάλισης πλεονεκτήματος σε άλλες διαμάχες- αντιπροσωπεύει μια δραματική αλλαγή σε μια παγκόσμια οικονομία όπου οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις συνεργάστηκαν για να μειώσουν τα εμπορικά εμπόδια, αλλά πιάστηκαν απροετοίμαστες στην καταιγίδα που θα ακολουθούσε μετά την αλλαγή εξουσίας στον Λευκό Οίκο. Αν και ο Τραμπ πήρε το μεγαλύτερο πολιτικό ρίσκο που έχει αναλάβει οποιοσδήποτε σύγχρονος πρόεδρος των ΗΠΑ για την αμερικανική οικονομία, ο ίδιος πιστεύει βαθιά ότι η επιβολή σαρωτικών δασμών στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ είναι μονόδρομος για να ξαναγίνει η Αμερική όχι μόνο μεγάλη, αλλά και πλούσια. Και το έδειξε καθώς έπαιζε αμέριμνα γκολφ, την ώρα που η Wall Street βυθιζόταν στο χάος.
Η εντυπωσιακή φιέστα της ανακοίνωσης προκάλεσε σοκ και δέος. Οι νέοι δασμοί αφορούν σχεδόν όλες τις εισαγωγές από 185 χώρες, κόντρα στις συστάσεις σχεδόν όλων των οικονομολόγων και στα μαθήματα που έχουμε πάρει από ορισμένες από τις πιο σκοτεινές περιόδους της Ιστορίας. Οι δασμοί προβλέπουν: βασικό δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές προς τις ΗΠΑ, 20% στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 46% στο Βιετνάμ, 32% στην Ταϊβάν, 34% στην Κίνα -ποσοστό που προστίθεται στα υπάρχοντα 20%, ανεβάζοντας τον συνολικό δασμό για το Πεκίνο στο 54%-, αλλά μόνο 10% στην Τουρκία και καθόλου στη Ρωσία.
Παγκόσμιο εμπόριο
Πρόκειται για τους υψηλότερους δασμούς των τελευταίων 100 χρόνων, που ακυρώνουν ουσιαστικά όλους τους κανόνες που διέπουν το παγκόσμιο εμπόριο. Ο Τραμπ βασίστηκε στην παλιά του πεποίθηση, ότι, εάν καταστήσει τα εισαγόμενα αγαθά μη ανταγωνιστικά, θα τονώσει την εγχώρια παραγωγή, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι εμπορικοί πόλεμοι τείνουν να καταλήγουν άσχημα και ότι οι δασμοί είναι χαρακτηριστικό περισσότερο του 19ου παρά του 21ου αιώνα. Το μεγαλύτερο πολιτικό παράδοξο, όμως, είναι ότι ο Τραμπ -υποσχόμενος να αναβιώσει τις οικονομικές προοπτικές των μεταβιομηχανικών περιοχών των ΗΠΑ- πρόκειται να πληγώσει τους ίδιους τους Αμερικανούς. Όπως σχολίαζε το CNN, o Tραμπ εξελέγη πριν από πέντε μήνες εν μέρει επειδή οι ψηφοφόροι είχαν κουραστεί από τις υψηλές τιμές στα βασικά αγαθά, μετά την πληθωριστική πίεση που προκάλεσαν η πανδημία και οι δαπάνες της κυβέρνησης Μπάιντεν. Κι όμως, τώρα εφαρμόζει μια πολιτική που θα κάνει σχεδόν τα πάντα -από το φαγητό μέχρι τα ηλεκτρικά είδη, τα αυτοκίνητα και τα σπίτια- ακριβότερα. Οι φτωχότεροι και όσοι ζουν με σταθερό εισόδημα θα πληγούν περισσότερο από τους πλούσιους φίλους του Τραμπ. Και όσοι έχουν συνταξιοδοτικά ταμεία δεν θα θέλουν να δουν τις απώλειες. Σε συνέντευξή του στο NBC, ο Τραμπ είπε ότι «δεν τον νοιάζει» αν ανέβουν οι τιμές των αυτοκινήτων. Και το νέο του πείραμα με τους δασμούς δείχνει ότι το εννοεί. Οι πωλήσεις της Stellantis (Chrysler, Dodge, Jeep και Ram General Motors και Ford) στις ΗΠΑ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εργοστάσια στο Μεξικό και στον Καναδά. Kαι μπορεί οι γερμανικές μάρκες, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την αγορά των ΗΠΑ, να δεχθούν πλήγμα έως 40%, όπως ανέφερε η Jeffries στο σημείωμα της 28ης Μαρτίου προς τους επενδυτές, οι δασμοί 25% όμως στα εισαγόμενα αυτοκίνητα και τα εξαρτήματα θα μπορούσαν να μειώσουν τα κέρδη της Stellantis φέτος έως και 75%
Αν οι δασμοί εφαρμοστούν πλήρως και δεν υπάρξουν εξαιρέσεις, παρότι ο Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο σε περίπτωση που υπάρξουν εντυπωσιακά, όπως είπε, ανταλλάγματα, ο κόσμος οδεύει προς έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο. Ξένοι ηγέτες θα δεχθούν τεράστιες πιέσεις για να απαντήσουν.
Κλιμάκωση
Η αντίδραση θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση, και ο Τραμπ -που πάντα θέλει να έχει τον τελευταίο λόγο- δεν θα μείνει με σταυρωμένα χέρια. Το άλλο μεγάλο ρίσκο είναι ότι ο Τραμπ ίσως δεν δει σύντομα πολιτικά οφέλη από αυτή την κίνηση. Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν φαντασίωση την υπόθεση ότι οι βιομηχανίες θα επιστρέψουν στις ΗΠΑ. Οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η επιστροφή σε παγκόσμιους εμπορικούς φραγμούς μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση, όπως συνέβη στη δεκαετία του 1930. «Αυτό είναι το χειρότερο σενάριο που φοβόταν η αγορά» δήλωσε στους «FT» ο Ajay Rajadhyaksha, παγκόσμιος επικεφαλής έρευνας της Barclays. «Οι συνέπειες θα είναι σοβαρές».
Ο Λευκός Οίκος διευκρίνισε ότι ορισμένα προϊόντα θα εξαιρεθούν από τους δασμούς, όπως η ενέργεια, τα ορυκτά που δεν παράγονται στις ΗΠΑ, οι ράβδοι χρυσού και ορισμένα προϊόντα που ήδη υπόκεινται σε διαφορετικά δασμολογικά μέτρα.
Οι διεθνείς αντιδράσεις και τα αντίμετρα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε πως προετοιμάζει αντίμετρα. Η Γαλλία πιέζει την Ευρωπαϊκή Ένωση να πλήξει τις αμερικανικές εταιρίες τεχνολογίας, προτείνοντας τη διεύρυνση της εμπορικής σύγκρουσης στον τομέα των υπηρεσιών. Η Κίνα αντέδρασε ανακοινώνοντας δασμούς 34% σε όλες τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ από τις 10 Απριλίου. Στους περιορισμούς προστίθενται και έλεγχοι στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και χημικών στοιχείων, με άμεση ισχύ. Επίσης, στο στόχαστρο του κινεζικού ΥΠΟΙΚ μπαίνουν και 16 αμερικανικές εταιρίες. Το συνολικό κόστος παγκοσμίως θα μπορούσε, σύμφωνα με μελέτη του Aston University Business School, να φτάσει τα 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια, καθώς το εμπόριο θα εκτραπεί και οι τιμές θα αυξηθούν.
Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι δύσκολο να κερδηθούν και εύκολο να χαθούν για όλους. Υπάρχει, όμως, κάτι μεγαλύτερο: αν οι ΗΠΑ αποξενώσουν τους συμμάχους τους, η Κίνα θα περιμένει. Το πλήγμα στις αμερικανικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη, για παράδειγμα, θα μπορούσε να αντισταθμιστεί από μια κινεζική απόβαση με φθηνά ηλεκτρικά, ρούχα και βέβαια τεχνολογία.
Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»
