Του Δημήτρη Γαρούφα*
Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, στις προεκλογικές περιόδους συνήθως δεν είχαμε αντιπαραθέσεις επί προγραμματικών θέσεων, ούτε εξαγγελίες των μεταρρυθμίσεων που έχει ανάγκη η χώρα, αλλά έξαρση αντιπαραθέσεων και καταγγελιών για θέματα διαφθοράς, με τους πολίτες να αηδιάζουν με όσα ακούν και κάποιους πιθανόν να οδηγούνται σε αποχή εξ αυτού του λόγου. Σίγουρα οι προεκλογικές καταγγελίες πολλές φορές είναι υπερβολικές ή και αστήρικτες, αλλά, επειδή δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά, θα πρέπει οι μεν καταγγελίες να απασχολήσουν τη Δικαιοσύνη, η δε εκάστοτε κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες για την κατά το δυνατόν μείωση των περιστατικών διαφθοράς με θεσμικές μεταρρυθμίσεις.
Θυμάμαι μια ομιλία στις 5/5/2014, στη Θεσσαλονίκη, του τότε γενικού γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο υπουργείο Δικαιοσύνης Γ. Σούρλα, ο οποίος, σε μια αποκαλυπτική αλλά και μελαγχολική ομιλία του, είχε τονίσει ότι το σκάνδαλο Κοσκωτά από άποψη μεγέθους ήταν πταίσμα εν σχέσει με όσα ακολούθησαν, κι αναφέρθηκε στα σκάνδαλα του Χρηματιστηρίου, των εξοπλισμών, του λαθρεμπορίου καυσίμων, της νοθείας καυσίμων κ.λπ. Καυτηρίασε το γεγονός ότι στο Κοινοβούλιο ψηφίζονται τροπολογίες, των οποίων οι βουλευτές αγνοούν το περιεχόμενο και ευνοούν μεγάλα συμφέροντα (διαγραφή προστίμων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ σε εταιρίες συγκεκριμένων επιχειρηματιών), και μίλησε για τον αγώνα που γίνεται καθημερινά για την καθιέρωση κανόνων διαφάνειας, τονίζοντας ότι μια τολμηρή συνταγματική αναθεώρηση θα συμβάλει στη βελτίωση του κλίματος, με παύση της ατιμωρησίας των επίορκων πολιτικών μέσω της σύντομης παραγραφής, ενώ μελαγχολικά είχε επισημάνει ότι στην κοινωνία υπάρχει πλέον έκπτωση αξιών κι ότι χρειάζεται παλλαϊκός συναγερμός για να αντιστραφεί το κλίμα. Στο βιβλίο του «Ήθος στην πολιτική – Νοθευμένη δημοκρατία» (εκδόσεις Παπαζήσης), παρουσιάζει το χρονικό των μεγαλύτερων σκανδάλων της Μεταπολίτευσης και περιγράφει πώς οι συνάδελφοί του στο Κοινοβούλιο του έκοψαν την «καλημέρα» όταν τόλμησε να καταθέσει ερώτηση στη Βουλή ζητώντας έλεγχο του Κοσκωτά.
Στο βιβλίο μου με τίτλο «Με το βλέμμα στο μέλλον» (εκδ. Ιανός, 2014), στο κεφάλαιο «Η διαχρονική παθογένεια της διαφθοράς στην Ελλάδα» (σ. 28-35), με ιστορική αναδρομή και στοιχεία αναλύω πώς και γιατί η γενίκευση της διαφθοράς σηματοδοτούσε διαχρονικά παρακμή του Ελληνισμού, γιατί, όπως έλεγε ο Πολύβιος, «ήδη γαρ κατά την Ελλάδα της δωροδοκίας επιπολαζούσης και μηδένα μηδέν δωρεάν πράττειν», συμπεριλαμβάνοντας και προτάσεις για βελτίωση της κατάστασης με την ίδρυση σε κάθε νομό «επιτροπών κατά της διαφθοράς» με συμμετοχή εκπροσώπων επιστημονικών συλλόγων και προσωπικοτήτων που, πέρα από καταγγελίες, θα υπέβαλλαν προτάσεις στην εκτελεστική εξουσία για περιορισμό τουλάχιστον του φαινομένου μέσω νομοθετικών πρωτοβουλιών και μεταρρυθμίσεων με εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Διοίκησης. Ενδεικτικά αναφέρω ότι από τον Τρωικό Πόλεμο ακόμα αναφέρονται περιστατικά διαφθοράς, δεδομένου ότι ο Αγαμέμνων κατηγορήθηκε ότι δωροδοκήθηκε από κάποιον νέο για να μην τον πάρει μαζί του, με αντάλλαγμα μια όμορφη φοράδα, ενώ δωροδοκούνταν και το Μαντείο των Δελφών, που μερικές φορές έδινε κατά παραγγελία χρησμούς και στον Φίλιππο υπεδείκνυε «αργυραίς λόγχες μάχου και πάντων κρατήσεις». Επίσης, όλοι οι ιστορικοί συμφωνούν ότι η διαφθορά ήταν κλασικό σύμπτωμα εκφυλισμού και παρακμής του Ελληνισμού.
Περίοδο παρακμής διανύει και σήμερα ο Ελληνισμός, γι’ αυτό έχουμε και πληθώρα καταγγελιών για διαφθορά. Ο πολιτικός κόσμος, αντί να επιδίδεται σε πόλεμο καταγγελιών ή λάσπης, πρέπει να προχωρήσει σε θέσπιση κανόνων διαφάνειας στη δημόσια ζωή. Κι επειδή σημασία έχει το «διά ταύτα», νομίζω ότι για να βελτιωθεί η κατάσταση χρειάζονται ισχυρή πολιτική βούληση και εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης με αντικειμενικά κριτήρια (όπως ήταν, π.χ., η καθιέρωση συστήματος αντικειμενικής εκτίμησης αξίας ακινήτων). Χρειάζεται να αγρυπνούν καθημερινά οι ανεξάρτητοι επιστημονικοί φορείς, να παρακολουθούν τη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού και όχι μόνο να καταγγέλλουν τυχόν παρεκτροπές, αλλά και να υποβάλλουν προτάσεις για βελτίωση της κατάστασης. Επιβάλλεται το Κοινοβούλιο να ελέγχει πραγματικά την εκτελεστική εξουσία, αρνούμενο να ψηφίζει νομοσχέδια και τροπολογίες το περιεχόμενο των οποίων αγνοεί, τροπολογίες με τις οποίες είχαμε φτάσει στο σημείο να αποποινικοποιείται φωτογραφικά η παραβατική συμπεριφορά «επωνύμων», ενώ είχε ψηφιστεί πριν από χρόνια και τροπολογία «ντροπής» για το Κοινοβούλιο, σύμφωνα με την οποία κρατικός λειτουργός αν δεχόταν δώρο για ενέργειά του σε έκφραση ευγνωμοσύνης αυτό δεν αποτελούσε ποινικό αδίκημα, νομιμοποιώντας έτσι τα «φακελάκια ευγνωμοσύνης». Και βέβαια, η διάταξη ίσχυσε λόγω ανάκλησης μόνο για 20 μέρες, αλλά, ως ευεργετική, μάλλον κάλυψε κάποιες εκκρεμούσες στη Δικαιοσύνη υποθέσεις…
Οι πολιτικοί μας, αν είχαν διαβάσει Θουκυδίδη, θα καταλάβαιναν πόσο το παράδειγμα του ηγέτη ανασύρει την κοινωνία από το τέλμα και την εξυψώνει, γι’ αυτό πέρα από το νόμιμο οφείλουν να σέβονται και το ηθικό, το ότι πρέπει να λειτουργούν καθημερινά ως «λυχνία επί όρους κειμένη» και με το προσωπικό τους ήθος να ανεβάζουν το επίπεδο της πολιτικής ζωής.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω σε φίλους έντιμους πολιτικούς μας ότι δεν φτάνει να είναι κάποιος έντιμος, αλλά ταυτόχρονα οφείλει να μη δέχεται να συνυπάρχει με ανέντιμους. Αν οι έντιμοι δήλωναν στις ηγεσίες των κομμάτων ότι δεν δέχονται να συνυπάρχουν σε ψηφοδέλτια με αμφιβόλου ήθους συνυποψηφίους, θα είχαμε θεαματική βελτίωση της κατάστασης.
*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του ΔΣΘ
