Ηγεσία με αλήθεια και στιβαρότητα

Του Μανώλη Κοττάκη 

Βράδυ Τετάρτης, ο υπάλληλος σε κεντρικό πάρκινγκ του Κολωνακίου έχει όρεξη για συζήτηση, παρά το προχωρημένο της ώρας. Θέλει να μας μιλήσει για τον Τραμπ. Όχι για τα Τέμπη, όχι για τον Ανδρουλάκη, όχι για τον Μητσοτάκη, όχι για τον Τσίπρα – για τον Τραμπ.

Είχαμε ήδη διαισθανθεί από μια επίσκεψη σε βενζινάδικο της οδού Γιαννιτσών στη Θεσσαλονίκη, όπου οι ιδιοκτήτες έχουν κολλήσει στους τοίχους ένα εξώφυλλο του «Time» με φωτογραφία του πλανητάρχη και μια μινιατούρα του φιγουράρει στο ταμείο, ότι ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ιδιαιτέρως δημοφιλής, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, στις λαϊκές πλειοψηφίες.

Στους αδυνάμους. Σε αυτούς που οι εκάστοτε ελίτ αποκαλούν αλαζονικά «οι τελευταίοι», «οι απαρατήρητοι». Όλοι αυτοί μιλούν αυτή την εποχή για τον Τραμπ. Οι εργάτες για τον δισεκατομμυριούχο. Η δημοτικότητά του σε όλο τον κόσμο ανέρχεται στο 52%.

Το φαινόμενο δεν έχει αναλυθεί επαρκώς από το παλαιό πολιτικό σύστημα στην Ευρώπη, γι’ αυτό και οι αντιδράσεις του στις πρώτες αποφάσεις του νέου προέδρου, στις παρεμβάσεις του Ίλον Μασκ στα εσωτερικά ευρωπαϊκών κρατών και τώρα στην ομιλία του νέου αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς προσεγγίζονται με εντελώς λάθος τρόπο.

Αποδεικνύεται ότι πρόκειται για μια ομάδα με ενιαία αντίληψη, που δρα με ενιαίο τρόπο και δεν κάνει κανείς το δικό του. Πρόκειται για μια ομάδα που δεν επηρεάζεται από λόμπι και χρηματοδότες, γιατί η ίδια γνωρίζει τόσο καλά τον καπιταλισμό από μέσα, είτε από την κορυφή του είτε από τη βάση του, ώστε διακρίνει πολύ εύκολα και τα κίνητρα των χρηματοδοτήσεων.

Πρόκειται για μια ομάδα που θέλει καταρχάς -θα δούμε αν θα το πετύχει- να αφιερωθούν οι άνθρωποι στα ειρηνικά τους έργα, μακριά από πολέμους, και να γεφυρωθεί το χάσμα της ανώτερης τάξης, που νέμεται τον πλούτο, με τη μεσαία και τις κατώτερες, οι οποίες υπολείπονται. Τα χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας, που μοιάζει να έχει σκεφτεί πολύ τα βήματά της πριν ενεργήσει, είναι η στιβαρότητα και η ειλικρίνεια, μέχρι ωμότητας.

Το παγκόσμιο πρόβλημα ηγεσίας σήμερα αφορά την έλλειψη στιβαρότητας. Οι άνθρωποι παραπονιούνται γιατί αισθάνονται ότι δεν βρίσκονται στο τιμόνι των χωρών της παγκόσμιας τάξης ηγεσίες που αισθάνονται σίγουρες για τον εαυτό τους και υποστηρίζουν με πάθος τις αποφάσεις που λαμβάνουν, χωρίς να προσφεύγουν σε μεθοδεύσεις.

Λείπει η στιβαρότητα από τις λαϊκές πλειοψηφίες και, στο μέτρο που τη βρήκε σήμερα στον Τραμπ, την αγκαλιάζει. Αύριο, βεβαίως, αν γίνει κάτι λάθος, αυτές οι πλειοψηφίες θα απομακρυνθούν. Οι διαψεύσεις είναι ο κανόνας στην πολιτική.

Αλλά για την ώρα παραμένουν εκεί, φανατικές, γιατί κατά βάθος θεωρούν ότι η στιβαρότητα δεν είναι απλώς ένα μοντέλο ηγεσίας που θα ήθελαν και για τη χώρα τους. Παραμένουν εκεί γιατί θεωρούν ότι οι στιβαρές αποφάσεις του προέδρου Τραμπ έχουν πολύ μεγάλη επίδραση και στη δική τους καθημερινότητα. Η διακοπή του πολέμου ήδη οδηγεί στην αποκλιμάκωση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

Οι άνθρωποι, εκτός από τη στιβαρότητα, όμως, χρειάζονται και την αλήθεια. Με απλές λέξεις. Χωρίς ωραιοποιήσεις. Την οποία τολμούν να πουν συνήθως άνθρωποι που δεν έχουν εξαρτήσεις.

Όποιος διαβάσει το βιβλίο, που εξέδωσε το 2016 και κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Δώμα, ο αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέι Ντι Βανς, με το οποίο περιγράφει σε βάθος το πρόβλημα της φτώχειας στη χώρα του, προερχόμενος από άσημη οικογένεια λευκών Σκοτοϊρλανδών «χιλμπίληδων» (ο ίδιος δούλευε εργάτης με 16 δολάρια την ώρα για να κουβαλά πλακάκια) θα καταλάβει γιατί ο νεαρός δικηγόρος μίλησε τόσο ωμά και καταπρόσωπο στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Μόναχο για την παραβίαση των αξιών τους.

Και, παρά το γεγονός ότι ήταν ωμός, κανείς δεν τον διέκοψε και κανείς δεν είχε το θάρρος, την αξιοπρέπεια να σηκωθεί και να αποχωρήσει από την αίθουσα, εφόσον θεωρούσε ότι η ομιλία του Αμερικανού αξιωματούχου τον έθιγε τόσο πολύ.

Το νέο μοντέλο που φέρνει λοιπόν ο Τραμπ είναι «ταχύτητα και αποφασιστικότητα στις αποφάσεις, χωρίς οπισθοχωρήσεις», πρώτον, και, δεύτερον, «επικοινωνία και πειθώ στους πολίτες χωρίς συστημικούς ενδιάμεσους».

Κάποτε στη Δύση αυτά θεωρούνταν αυτονόητα. Σήμερα είναι η Αμερική που σπεύδει να θυμίσει, πρώτα στον εαυτό της και μετά στους Ευρωπαίους συμμάχους της, ποιος είναι ο ορισμός της Δύσης. Πώς λειτουργούν η δημοκρατία και ο κοινοβουλευτικός διάλογος, ακόμα κι αν οι αντίπαλοί μας δεν μας ενθουσιάζουν.

Η ομιλία του Βανς μούδιασε το ευρωπαϊκό κατεστημένο, αλλά έγινε αντικείμενο ευρείας θετικής δημοσιότητας σε όλο τον κόσμο, όπου, σύμφωνα με τελευταία δημοσκόπηση, υποστηρίζει με συμπάθεια της τάξης του 52% το εγχείρημα του προέδρου Τραμπ.

Οι οιωνοί για την ώρα δείχνουν καλοί. Η παγκόσμια οικονομία αντέδρασε θετικά στις πρώτες αποφάσεις του πλανητάρχη για την Ουκρανία, γεγονός που οδήγησε σε μείωση της τιμής της ενέργειας και σε αύξηση της τιμής του χρυσού. Υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν. Αλλά η εκκίνηση μοιάζει να είναι καλή για τον κόσμο.