Του Απόστολου Αποστόλου*
Μήπως η αστική δυτικοευρωπαϊκή δημοκρατία περνά τη μεγαλύτερη κρίση της; Και αυτό διαπιστώνεται από την εξέλιξη των κυβερνήσεων, οι οποίες αποτελούν οργανικό τεμάχιο ενός «σχεδίου» που περνά μέσα από εξαρτημένες μεταβλητές, οι οποίες δεν διαθέτουν καμία ανθρωπολογική θεμελίωση στο εύρος της πολιτικής νομιμοποίησης. Οι κυβερνήσεις, βέβαια, εκφράζουν πολιτικές οι οποίες νομιμοποιούνται από τον θεσμοποιημένο ρόλο τους. Όχι, όμως, από την πειστικότητα της θεμελίωσής τους ούτε από την ανθρωπολογική ανάπτυξη και το εύρος της δημοκρατικής έκφρασής τους.
Και εκεί ακριβώς υπάρχει το πρόβλημα: Το γεγονός ότι η ισχύς και η μορφή των αστικών δυτικοευρωπαϊκών κυβερνήσεων και του εξουσιασμού που αντιπροσωπεύουν τους παρέχει και τη δυνατότητα να ασκούν ανεξέλεγκτα διατακτικές πολιτικές. Δηλαδή να υπάρχουν ως δομές και ως κεντρικές καθοδηγήσεις, όπως ακριβώς υπάρχουν οι παράνομες «μαφιόζικες εταιρίες» με ύποπτες συναλλαγές, από ένα σύμπλοκο με διαπραγματεύσεις, με διαμεσολαβήσεις συμφερόντων, διατηρώντας παράλληλα συσπειρώσεις θρησκευτικής αδελφότητας.
Τι φταίει, όμως, και οι δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις λειτουργούν με απονομιμοποιημένα δεδομένα; Το γεγονός ότι η πολιτική σήμερα έχασε τους γνωστικούς της χάρτες περνώντας στο υπεριστορικό της στάδιο και διαμορφώνοντας ένα πρότυπο διακυβέρνησης που απομακρύνεται από τη δημοκρατία και υπάρχει πλέον ως διαχείριση, διακυβέρνηση, διοίκηση, προγραμματισμός και όχι ως συμμετοχή, δημιουργεί ένα εφαλτήριο ώστε οι κυβερνήσεις να επανακαθορίζουν τα χαρακτηριστικά τους και να απομακρύνονται από την έννομη τάξη. Για να το πούμε και αλλιώς: Όταν ένα βέλος αφήνει το τόξο, δεν γυρίζει ποτέ πίσω.
Οι κυβερνήσεις απονομιμοποιούνται από την πραγμάτωσή τους ως θεσμική συμπεριφορά και από συγκεκριμένες πολιτικές, οι οποίες δημιουργούσαν προϋποθέσεις δημοκρατικής ολοκλήρωσης και πολιτειακής αξιολόγησης. Οι κυβερνήσεις τώρα πια αποτελούν αφηρημένες συστηματικές ολότητες και λειτουργίες μονοδιάστατης εξουσίας, και έτσι μεταβάλλονται σε ύποπτες εταιρίες, με διευθύνουσες ομάδες, με όργανα, με διαχωρισμούς, με ρόλους και υποχρεώσεις.
Καθώς οι κυβερνήσεις βρίσκουν ερείσματα σε κατασκευασμένες πραγματικότητες που εκείνες οργανώνουν, και όχι στη λογική της δημοκρατίας και του Συντάγματος, εμφανίζεται μπροστά μας όλη η γυμνότητά τους και η αναξιοπιστία τους. Το μοντέλο που αντιγράφεται σήμερα από τις κυβερνήσεις είναι εκείνο των μυστικών εταιριών της μετα-μαοϊκής Κίνας.
Την ίδια στιγμή οι λαϊκές βάσεις, βυθισμένες στην παθητικότητα, στη σιωπή, στην αδράνεια και τη σχέση τους με το σύστημα της κομματικής πελατείας και της πολιτικής φεουδοποίησης του κρατικού μηχανισμού, χωρίς αντιστάσεις και με άκριτες αποδοχές προσαρμόζονται σ’ ένα σύστημα με μίζες, με παραβατικότητες, με ελεγχόμενα τιμάρια και συνθηκολογούν κάνοντας ακόμη κι εθνικές υποχωρήσεις.
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
