Πόσο θα επηρεάσουν την Ελλάδα οι δασμοί Τραμπ

Παρά την αρχική ανησυχία, φαίνεται πως οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες. Τι δείχνει η έρευνα της Εθνικής Τράπεζας

Αναταράξεις στο παγκόσμιο εμπόριο και στην οικονομία αναμένεται να φέρουν οι δασμοί που σχεδιάζει να επιβάλει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Ήδη από την 1η Φεβρουαρίου ανακοινώθηκε αύξηση της δασμολογικής επιβάρυνσης:

– Κατά 25% προς τους στενότερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, το Μεξικό και τον Καναδά -με αναστολή ωστόσο της εφαρμογής τους τουλάχιστον για έναν μήνα, με παράλληλη διενέργεια διαπραγματεύσεων για την εξειδίκευση αντισταθμιστικών παραχωρήσεων από τις δύο χώρες- και

– κατά 10% στους ήδη υψηλότερους δασμούς που εφαρμόζονται σε ένα τμήμα των κινεζικών εξαγωγών, με περαιτέρω επέκτασή τους και στις υπόλοιπες κατηγορίες αγαθών.

Φαίνεται πως σύντομα θα έρθει και η σειρά για τη γηραιά ήπειρο. Ο Τραμπ θεωρεί πως ο ΦΠΑ που επιβάλλει η Ευρώπη αποτελεί στην ουσία έναν δασμό προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί η απειλή του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου είναι η Ε.Ε. να αγοράσει περισσότερο φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τις ΗΠΑ.

Στη χώρα μας, παρά την αρχική ανησυχία, φαίνεται πως οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες. Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη έρευνα της Εθνικής Τράπεζας πως η χώρα μας έχει περιορισμένη έκθεση στις εμπορικές συναλλαγές με τις ΗΠΑ και η διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών φαίνεται να περιορίζει τις άμεσες επιπτώσεις. Σύμφωνα με την πρόβλεψη της Εθνικής Τράπεζας, το σενάριο της επιβολής δασμών κατά 10% στην Ε.Ε. θα οδηγούσε σε μείωση τον ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδας από 2,3% το 2025 και 2,1% το 2026, σε κάτω από 2% το 2026. Με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις που αφορούν μόνο το εμπορικό ισοζύγιο, η οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10% σε όλα τα εξαγόμενα προϊόντα από την Ε.Ε. προς τις ΗΠΑ θα μείωνε τις συνολικές ελληνικές εξαγωγές κατά περίπου 1,7%, σε σταθερές τιμές, και το ελληνικό ΑΕΠ κατά 0,4% σωρευτικά μέχρι τα τέλη του 2026, κυρίως λόγω έμμεσων επιδράσεων από την αποδυνάμωση των οικονομιών των Ευρωπαίων εμπορικών μας εταίρων (προβλεπόμενη μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 0,8% έναντι αρχικής εκτίμησης 1,2% για το 2025, με παρόμοιο αντίκτυπο και το 2026).

Σημαντικότερες έμμεσες αρνητικές επιδράσεις στο ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο θα μπορούσαν να προκύψουν από μια πιθανή επιδείνωση των οικονομικών επιδόσεων βασικών εξαγωγικών μας αγορών στην Ε.Ε., σε περίπτωση κλιμάκωσης των πιέσεων στις δικές τους εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, λόγω αυξημένων δασμών ή άλλων εναλλακτικών αντισταθμιστικών μέτρων. Συγκεκριμένα, η Ιταλία και η Γερμανία συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων εξαγωγικών μας αγορών και, παράλληλα, έχουν μεγάλη έκθεση στις ΗΠΑ.

Wall Street

Οι δασμοί του Τραμπ θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν την ανάπτυξη της Ευρώπης το 2025, σύμφωνα με κορυφαίους αναλυτές της Wall Street. Η Goldman Sachs εκτιμά την ανάπτυξη του ΑΕΠ της ευρωζώνης στο 0,7%, αρκετά κάτω από τις τελευταίες προβλέψεις της ΕΚΤ. Κρίσιμοι τομείς, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και τα φαρμακευτικά προϊόντα, διατρέχουν κινδύνους, ενώ ένα ασθενέστερο ευρώ ενδέχεται να προσφέρει μόνο περιορισμένη ανακούφιση. Οικονομολόγοι της Goldman Sachs και της JPMorgan δήλωσαν σε διάφορες εκθέσεις την προηγούμενη εβδομάδα ότι ο κίνδυνος δασμών -σε συνδυασμό με πιθανή ευρωπαϊκή αντίποινα- θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τις οικονομικές προοπτικές της ευρωζώνης.

Η Goldman Sachs προβλέπει ότι η ανάπτυξη του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της ευρωζώνης θα φτάσει το 0,7% το 2025, αρκετά κάτω από την εκτίμηση του 1% της αγοράς και την πρόβλεψη 1,1% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) τον Δεκέμβριο.

Η Ε.Ε. αντιπροσωπεύει περίπου το 15% των συνολικών εισαγωγών των ΗΠΑ, με τις μηχανές, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα χημικά να βρίσκονται ανάμεσα στις κορυφαίες ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ. Άλλοι βασικοί κλάδοι, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, τα μέταλλα και η τεχνολογία, θα μπορούσαν επίσης να αντιμετωπίσουν σημαντικούς δασμούς.

Οι αναλυτές της Goldman Sachs επισημαίνουν ότι οι κλάδοι υψηλού περιθωρίου κέρδους και αμυντικών χαρακτηριστικών, όπως η υγειονομική περίθαλψη, τείνουν να επηρεάζονται λιγότερο από την εμπορική αβεβαιότητα. Αντίθετα, οι αυτοκινητοβιομηχανίες και οι κυκλικές μετοχές είναι ιδιαίτερα ευάλωτες.

Μια ομάδα μεγάλων ευρωπαϊκών εταιριών, γνωστών ως «GRANOLAS» -περιλαμβάνει εταιρίες όπως οι GSK, Roche, ASML, Nestlé, Novartis, Novo Nordisk, L’Oréal, LVMH, AstraZeneca, SAP και Sanofi- έχει υποαποδώσει πρόσφατα, αλλά τείνει να υπεραποδίδει όταν αυξάνεται η αβεβαιότητα της εμπορικής πολιτικής.

Ο αντίκτυπος θα μπορούσε να περιοριστεί τουλάχιστον κατά το ήμισυ εάν οι τιμές πετρελαίου, σε ευρώ, υποχωρούσαν κατά 10%. Οι επιδράσεις θα ήταν πιο σημαντικές σε περίπτωση κλιμάκωσης των πιέσεων από τις ΗΠΑ προς την Ε.Ε. για συντονισμό της εμπορικής πολιτικής απέναντι στην Κίνα, ώστε να περιορίσει το εμπορικό της πλεόνασμα, προκαλώντας εν τέλει και αντίμετρα από την Κίνα εναντίον των ΗΠΑ αλλά και της Ε.Ε. Λόγω της μεγαλύτερης εξάρτησης της Ευρώπης και της Ελλάδας από εισαγωγές από την Κίνα, η εμπλοκή της Ε.Ε. σε έναν εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ με την Κίνα θα προκαλούσε ακόμη ισχυρότερους οικονομικούς κλυδωνισμούς και υψηλότερο πληθωρισμό.

«Κλειδιά» για τη χώρα μας ο τουρισμός και τα Εξοπλιστικά

Οι μελετητές επισημαίνουν ότι, αν η πολιτική της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ ενθαρρύνει τις εξορυκτικές δραστηριότητες, θα οδηγήσει σε μείωση των διεθνών τιμών καυσίμων και θα μπορούσε να ενισχυθεί κατά 0,2% ο ρυθμός αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ. Η ελληνική οικονομία, που λόγω διαρθρωτικών χαρακτηριστικών (σημαντικός ρόλος ορυκτών καυσίμων σε μεταφορές και θέρμανση, καθώς και φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή) παραμένει περισσότερο εξαρτημένη στα ορυκτά καύσιμα από τον ευρωπαϊκό μ.ό., θα επωφελούνταν περισσότερο από τις χαμηλότερες τιμές ενέργειας.

Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα ήδη υπερβαίνει το υφιστάμενο όριο συνεισφοράς στη συλλογική αμυντική ισχύ του ΝΑΤΟ, με τις σχετικές αμυντικές δαπάνες να ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ ετησίως το 2024, έναντι σχεδόν 2% για τον μέσο όρο της Ε.Ε., και με αυξητικές τάσεις για την περίοδο 2025-26, καθώς παραλαβές και αναβαθμίσεις οπλικών συστημάτων προβλέπεται να οδηγήσουν τις σχετικές δαπάνες υψηλότερα. Ως εκ τούτου, η χώρα μας δεν φαίνεται να διατρέχει άμεσο κίνδυνο πρόσθετων πιέσεων και ανατροπών στον δημοσιονομικό σχεδιασμό προκειμένου να συμμορφωθεί με τα αυξημένα όρια που ενδεχομένως θα τεθούν.

Πλεονέκτημα στην τρέχουσα συγκυρία συνιστά και ο σημαντικός ρόλος του τουρισμού για την ελληνική οικονομία, δεδομένου ότι ο συγκεκριμένος κλάδος εμφανίζει χαμηλή ευαισθησία στις αναμενόμενες αλλαγές πολιτικής των ΗΠΑ. Μάλιστα, η εν λόγω αγορά φαίνεται να αυξάνει σταθερά τη συνεισφορά της στις συνολικές τουριστικές αφίξεις και εισπράξεις της χώρας μας -με υπερδιπλασιασμό των εσόδων την τελευταία οκταετία και τις τουριστικές εισπράξεις από τις ΗΠΑ, ως ποσοστό των συνολικών τουριστικών εισπράξεων της Ελλάδας να ανέρχονται σε 7% το 2023, από 5,7% το 2016, και 7,6% το 11μηνο του 2024-, ενώ πρωταγωνιστεί και στην αύξηση των εσόδων ανά ταξίδι με τη μέση δαπάνη στα 1.032 €/ ταξίδι το 11μηνο του 2024, έναντι 654 €/ ταξίδι για τις αφίξεις στην Ελλάδα από την ευρωζώνη.

Επιπλέον, ο προγραμματισμός πτήσεων από τις ΗΠΑ προς την Ελλάδα δείχνει νέα αύξηση για το 2025, και προοιωνίζεται διατήρηση της ανοδικής δυναμικής του τουρισμού συνολικά για το έτος, καθώς οι πρώιμες ενδείξεις από βασικές αγορές μας από την ευρωζώνη συνηγορούν σε ήπια ανοδική τάση. Η θετική δυναμική θα μπορούσε να ανακοπεί μόνο από απροσδόκητες αναταράξεις, μη συνδεόμενες με οικονομικούς παράγοντες, όπως, για παράδειγμα, φυσικές καταστροφές, με φόντο την έντονη ανησυχία για την περιοχή της Σαντορίνης.

Οι εμπορικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες

Οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ ξεπερνούν ελάχιστα τα 2 δισ. ευρώ, δηλαδή κινούνται λίγο πάνω από το 1% του ΑΕΠ, με το μέγεθος αυτό να μη θεωρείται ικανό να προκαλέσει κλυδωνισμούς στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, μπορεί να πληγεί σημαντική η ανταγωνιστικότητα ελληνικών εταιριών που πραγματοποιούν εξαγωγές προς τις ΗΠΑ. Στη μαύρη λίστα των δασμών εκτιμάται πως κινδυνεύουν να μπουν εμβληματικά ελληνικά προϊόντα, όπως ελιές, ελαιόλαδο, φέτα, γιαούρτι, κρασί, ψάρια (τσιπούρα και λαβράκι), αλλά και μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα, μεταξύ αυτών η κομπόστα ροδάκινο.

«Στην περίπτωση επιβολής δασμών στα προϊόντα που εισάγει η Αμερική από τις χώρες της Ε.Ε. και κατ’ επέκταση και από τη χώρα μας, τα συγκεκριμένα προϊόντα θα πωλούνται πιο ακριβά στην αμερικανική αγορά. Συνεπώς τα ελληνικά προϊόντα θα είναι λιγότερα ανταγωνιστικά από ομοειδή που θα εισάγει η Αμερική από κάποια άλλη χώρα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να επηρεαστούν οι ελληνικές εξαγωγές σε τρόφιμα, για παράδειγμα το ελαιόλαδο, τα φρούτα και τα γαλακτοκομικά» σημειώνει στο εβδομαδιαίο δελτίο του το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς (ΕΒΕΠ).

Είναι ενδεικτικό πως με βάση τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ένωσης Μεταποιητών Τυποποιητών Εξαγωγέων Επιτραπέζιων Ελιών (ΠΕΜΕΤΕ), το 2023 η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε 154,4 εκατ. ευρώ και περί τους 42.684 τόνους, ενώ στο δεκάμηνο του 2024 η αξία των εξαγωγών ανέρχεται σε 180,3 εκατ. ευρώ και 39.211 τόνους. Την ίδια ώρα, η χώρα μας εξάγει στις ΗΠΑ περίπου 15.000-17.000 τόνους ελαιόλαδο, που μεταφράζεται στο ποσό των 120 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, η διαφαινόμενη ενίσχυση του δολαρίου έναντι του ευρώ θα είχε δύο σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα: αρχικά το τουριστικό προϊόν της χώρας μας θα ήταν πιο φθηνό για τους Αμερικανούς, στέλνοντας περισσότερους τουρίστες στα ελληνικά νησιά το καλοκαίρι, όπως επίσης λόγω του εξασθενημένου ευρώ τα ελληνικά προϊόντα θα ήταν πιο ανταγωνιστικά σε χώρες όπου η τιμολόγηση γίνεται σε δολάρια. Παράλληλα, σε περίπτωση που οι απειλές Τραμπ γίνουν προεδρικό διάταγμα, τότε θα ασκηθεί πίεση και προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να μειώσει το κόστος του χρήματος στην ευρωζώνη, μειώνοντας ταχύτερα τα επιτόκια του ευρώ.

Στη γενική εικόνα, η ελληνική οικονομία διατήρησε πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο κατά την προηγούμενη δεκαετία, με το πλεόνασμα να κυμαίνεται στα 0,5 δισ. ευρώ, κατά μέσο όρο, ετησίως την περίοδο 2015-2018 και να υποχωρεί τα επόμενα χρόνια. Το ισοζύγιο έγινε προσωρινά ελλειμματικό το 2022 (-1,2 δισ. ευρώ), κυρίως λόγω αυξημένων εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου που προσέγγισαν το ιστορικό υψηλό των 2,2 δισ. ευρώ το ίδιο έτος. Το 2023 το ισοζύγιο εμφάνισε και πάλι πλεόνασμα (600 εκατ. ευρώ), ενώ στο 11μηνο του 2024 το διμερές εμπορικό ισοζύγιο ήταν οριακά πλεονασματικό 0,2 δισ. ευρώ.

Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»