Του Μανώλη Κοττάκη
Η επιλογή του πρωθυπουργού για την Προεδρία της Δημοκρατίας είναι σωστή. Ο Κωνσταντίνος Τασούλας ενδείκνυται για τη θέση. Θα αποδειχθεί. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να σημειώσει κανείς είναι ότι η νέα συνταγματική διάταξη κατά την πρώτη εφαρμογή της πυροδοτεί εξελίξεις αντισυσπείρωσης της αντιπολίτευσης και αλλάζει τη μηχανική του πολιτεύματος.
Η παλαιά μηχανική επέβαλε με την απειλή των πρόωρων εκλογών τη συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων στις υποψηφιότητες ισχυρών προσωπικοτήτων του δημόσιου βίου, που εκλέγονταν στο ύπατο αξίωμα υπό την φόβο της πολιτικής αστάθειας. Η νέα συνταγματική διάταξη, που διευκολύνει την εκλογή μονοκομματικών Προέδρων, ευνοεί τη σύγκρουση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Ήδη φάνηκε.
Ο θεσμός του Προέδρου δέχτηκε ένα καίριο χτύπημα με την αναθεώρηση του 1986, με την οποία του αφαιρέθηκαν όλες οι κρίσιμες αρμοδιότητες που οδηγούσαν σοφά στην εξισορρόπηση των εξουσιών. Με κυριότερη εκείνη που του επέτρεπε να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, εάν διαπίστωνε προφανή δυσαρμονία μεταξύ εκλογικού σώματος και κυβέρνησης.
Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόστηκε ποτέ, αλλά ήταν αρκετή για να φρονηματίζει τις κυβερνήσεις ώστε να είναι μετριοπαθείς, όχι αλαζονικές, και με πίστη στο δημοκρατικό πολίτευμα.
Η χαριστική βολή στην Προεδρευόμενη Δημοκρατία δόθηκε με την αναθεώρηση του 2019 και την αποσύνδεση των εκλογών από την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Ο συνταγματικός νομοθέτης του 1974 απεδείχθη σοφός. Με εξαίρεση τρεις μόνο περιπτώσεις στη διάρκεια των 50 ετών, η οιονεί αυτή απειλή προς τα πολιτικά κόμματα λειτούργησε και τα ανάγκασε να εκλέξουν από κοινού προσωπικότητες υψηλότατου κύρους.
Τώρα, οι δύο αναθεωρήσεις, το 1986 και το 2019, λειτουργούν σωρευτικά και ευτελίζουν τόσο πολύ τον θεσμό, ώστε, αν στο μέλλον ένας πρωθυπουργός το επιθυμεί, μπορεί να τοποθετήσει εκεί ακόμα και τον… κηπουρό του με σχετική πλειοψηφία 149 εδρών.
Η κατάργηση της υποχρέωσης για συναίνεση με τον «μπαμπούλα» των εκλογών απελευθερώνει και την κυβέρνηση αλλά και την αντιπολίτευση. Την εκάστοτε κυβέρνηση για να επιλέγει μονοκομματικό Πρόεδρο εκτελεστικού χαρακτήρα των επιθυμιών της (αρσενικό ή θηλυκό «Σακελλαρόπουλο»), ώστε να ταυτίζει το πολίτευμα με το κόμμα.
Δεν μιλώ για σήμερα, γιατί ο Κώστας Τασούλας και ο Νικήτας Κακλαμάνης είναι ανεξάρτητες προσωπικότητες. Αλλά για σκεφτείτε στο μέλλον τι θα σημαίνει να ταυτίζονται και να προέρχονται από το ίδιο κόμμα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός και ο πρόεδρος της Βουλής, που είναι οι τρεις βασικοί πολιτειακοί παράγοντες μαζί με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Σύνταγμα.
Ταυτίζεται ή δεν ταυτίζεται το κόμμα με το πολίτευμα; Βολικό, λοιπόν, για την εκάστοτε κυβέρνηση το νέο συνταγματικό καθεστώς για την εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας.
Βολικό, όμως, και για την αντιπολίτευση. Η οποία δεν φοβάται πλέον τις εκλογές, ούτε το να της χρεωθούν. Εάν ίσχυε η παλιά διάταξη, με δεδομένες τις διαφορές μεταξύ πρώτου και δεύτερου στις δημοσκοπήσεις, θα επεδίωκε άραγε το ΠΑΣΟΚ να σύρει τη χώρα σε εκλογές ή μήπως θα έψαχνε εναγωνίως τρόπο να συναινέσει με την πρώτη Νέα Δημοκρατία στο πρόσωπο μιας υπερκομματικής προσωπικότητας υψηλού συμβολισμού, ακόμη και κεντροδεξιάς; Μάλλον το δεύτερο θα έκανε.
Όπως είπαμε, όμως, η νέα συνταγματική διάταξη του 2019, με την οποία καθιερώνεται πια και εμπεδώνεται η πρωθυπουργοκεντρική δημοκρατία, η αντιπολίτευση στο σύνολό της απελευθερώνεται και επιδιώκει τη σύγκρουση.
Η πρώτη εξέλιξη που επισυνέβη αμέσως μετά την προεδρική επιλογή του κύριου Μητσοτάκη ήταν η έναρξη των διεργασιών για τη δημιουργία ενός μεγάλου λαϊκού μετώπου της Κεντροαριστεράς, το οποίο θα περιλαμβάνει το ΠΑΣΟΚ, τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά, είτε ως ενιαίο συνασπισμό κομμάτων είτε υπό μορφή μετεκλογικής κυβερνητικής συνεργασίας. Τα μέτωπα δεν είναι συνήθως πλειοψηφικά, αλλά αλλάζουν πλήρως τους όρους του παιχνιδιού. Από τον μονοπολισμό οδηγούν στον διπολισμό.
Οι δηλώσεις που έκαναν ο Παύλος Γερουλάνος και ο Μιχάλης Κατρίνης υπέρ αυτής της κυβερνητικής συνεργασίας αιφνιδίασαν την κυβέρνηση, η οποία χρησιμοποίησε το αστείο επιχείρημα του μετώπου της δραχμής για να την αποδομήσει. Όταν έχεις συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ επί τρία χρόνια στην κυβέρνηση του 2012-2015 για να παραμείνει η χώρα στο ευρώ δεν μπορείς να χαρακτηρίζεις αυτό το κόμμα «κόμμα της δραχμής».
Οι διεργασίες αυτές θα εξελιχθούν και θα κορυφωθούν μέσα στο 2025, το φθινόπωρο. Τότε θα γίνει ο τελικός λογαριασμός για το ποιος δικαιούται να ηγηθεί της Κεντροαριστεράς. Ο Νίκος Ανδρουλάκης εξακολουθεί να έχει ακόμα και σήμερα το πλεονέκτημα, αλλά μετά τον Δεκέμβριο έχει χάσει τρεις μονάδες και έχει φτάσει στο 17 %, ενώ ο διασυρθείς ΣΥΡΙΖΑ κινείται κοντά στο 10% – κι αν ο Κασσελάκης τελικώς δεν κατέβει στις εκλογές, θα αλλάξει εντελώς ο συσχετισμός των δυνάμεων.
Εάν το προσεχές φθινόπωρο οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τον κύριο Ανδρουλάκη στο 20%, αυτός θα είναι ο κυρίαρχος και θα έχει τον πρώτο λόγο για τις μετεκλογικές συνεργασίες. Αν όμως επιστρέψει στα παλαιά ποσοστά, στα οποία βολόδερνε το κόμμα του το προηγούμενο διάστημα, τότε θα ανοίξει με ένταση η συζήτηση για την κεντροαριστερή συνεργασία που εγκαινίασαν ο Παύλος Γερουλάνος, ο Μιχάλης Κατρίνης και ο Σωκράτης Φάμελλος.
Αν το εγχείρημα, η συνένωση δυνάμεων, καρπίσει, τότε αυτό που θα αποδειχτεί είναι ότι η Νέα Δημοκρατία με τη νέα συνταγματική διάταξη εκλογής μονοκομματικού Προέδρου εκτελεστικού χαρακτήρα έθεσε σε κίνηση την ιστορία. Έβαλε τα χεράκια της και έβγαλε τα ματάκια της μόνη της.
Μέχρι τότε έχουμε πάρα πολύ καιρό. Αλλά από τις πρώτες αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ φαίνεται ότι η νέα διάταξη εκθέτει τις φιλικές προς την κυβέρνηση δυνάμεις, που ευρίσκονται κοιμώμενες στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος. Οι αντιδράσεις τους ήταν εντελώς σπασμωδικές και τις εκθέτουν στους οπαδούς της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αλλά αυτό είναι δικό τους θέμα.
Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα και όπως θα διαφανεί από τις ψηφοφορίες και για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (ειδικά στην τέταρτη, όπου μπορούν να συμπέσουν πολλά κόμματα μαζί) και στην ψηφοφορία για τον πρόεδρο της Βουλής (όπου ο Νικήτας Κακλαμάνης θα χάσει πάρα πολλές βέβαιες ψήφους συμπάθειας λόγω της συγκυρίας), το πολιτικό αποτέλεσμα της εκλογής του νέου προέδρου θα είναι η επανίδρυση αξιωματικής αντιπολίτευσης από μηδενική βάση.
Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο σας. Θα ήθελα να προσθέσω τη βαριά ευθύνη που φέρει ο ολίγιστος Πρωθυπουργός, που ούτε έναν Βενιζέλο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Φοβικός, κρυψίνους, επικίνδυνος. Θα αναγκαστεί να δραπετεύσει (μάλιστα, χθες το βράδυ είδα στο όνειρό μου ότι το ελικόπτερο που τον μετέφερε, προσγειώθηκε και αυτός είχε την τύχη του Τσαουσέσκου)….. Τελοσπάντων, θα αφήσει πίσω του χάος, εξαιτίας του διαπλεκόμενου και συμπλεγματικού χαρακτήρα του. Και όταν η Τουρκία κινηθεί προς Καστελλόριζο, Φαρμακονήσι, Φούρνους κλπ., η Ελλάδα, όχι μόνον θα είναι ακέφαλη, αλλά θα έχει φροντίσει ο ανεκδιήγητος γόνος να είναι όλες οι υπηρεσίες, και κυρίως ο Στρατός, πλήρως ευνουχισμένος… Αυτό εγώ το λέω προδοσία, εκτός αν υπάρχει άλλος όρος που μου διαφεύγει. Ο Μητσοτάκης θα αφήσει πίσω του συντρίμμια και θα μας αλώσει ο Τούρκος.