Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι θανάτωναν τους προδότες, τιμωρούσαν όσους τους υπερασπίζονταν και έριχναν τα οστά τους έξω από την πόλη
Του Παναγιώτη Λιάκου
Τον τελευταίο καιρό γίνεται λόγος για τον σεβασμό που πρέπει να έχουμε στους νεκρούς – ακόμα και σ’ αυτούς που θεωρούμε ότι πρόδωσαν την Ελλάδα και έβλαψαν το εθνικό συμφέρον. Γίνονται και αναφορές στην παράδοση κατά την ελληνική αρχαιότητα, που υποτίθεται ότι επέβαλε αυτό τον σεβασμό… οριζοντίως και καθέτως σε όλους τους νεκρούς.
Η αλήθεια απέχει πολύ από αυτήν τη «θεωρία»: Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι θανάτωναν τους προδότες δίχως δεύτερη σκέψη. Κατά παράδοση, επέλεγαν να τους εκτελούν εκτός των ορίων της πόλεως για να μην τη μιάνουν. Άλλους τούς άφηναν άταφους. Υπάρχουν και αναφορές σε εκταφές οστών προδοτών (που η πόλη καταδίκασε μετά τον θάνατό τους γι’ αυτό το ατιμωτικό έγκλημα) και ρίψη τους εκτός πόλεως. Μαζί με τους προδότες τιμωρείτο και η οικογένειά τους αλλά και όσοι τους υπερασπίζονταν! Κανέναν σεβασμό δεν είχαν οι αρχαίοι στα κουφάρια των προδοτών.
Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που αφηγείται ο Αθηναίος πολιτικός και ρήτορας Λυκούργος (390 π.Χ.-324 π.Χ.) στον λόγο του «Κατά Λεωκράτους» (παρ. 112-115).
Οι Αθηναίοι αθώωσαν τους δολοφόνους του φιλολάκωνα Φρυνίχου επειδή έκριναν ότι εκείνος πρόδωσε την πόλη: «Αἰσθόμενος ὁ δῆμος τὸ γεγονὸς τούς τε εἱρχθέντας ἐξήγαγε, καὶ βασάνων γενομένων τὸ πρᾶγμα ἀνέκρινε, καὶ ζητῶν εὗρε τὸν μὲν Φρύνιχον προδιδόντα τὴν πόλιν, τοὺς δ’ ἀποκτείναντας αὐτὸν ἀδίκως εἱρχθέντας». Αποφάσισαν, δε, τα οστά του να πεταχτούν εκτός της Αττικής: «Ψηφίζεται ὁ δῆμος Κριτίου εἰπόντος, τὸν μὲν νεκρὸν κρίνειν προδοσίας, κἂν δόξῃ προδότης ὢν ἐν τῇ χώρᾳ τεθάφθαι, τά γε ὀστᾶ αὐτοῦ ἀνορύξαι καὶ ἐξορίσαι ἔξω τῆς Ἀττικῆς».
Ο Αθηναίοι επίσης ψήφισαν και την καταδίκη όσων υπερασπίστηκαν τον Φρύνιχο, διότι προδοσία διαπράττουν και όσοι παίρνουν το μέρος του προδότη: «Ἐψηφίσαντο δὲ καὶ ἐὰν ἀπολογῶνταί τινες ὑπὲρ τοῦ τετελευτηκότος, ἐὰν ἁλῷ ὁ τεθνηκώς, ἐνόχους εἶναι καὶ τούτους τοῖς αὐτοῖς ἐπιτιμίοις· οὕτως οὐδὲ βοηθεῖν τοῖς τοὺς ἄλλους ἐγκαταλείπουσιν ἡγοῦντο δίκαιον εἶναι, ἀλλ’ ὁμοίως ἂν προδοῦναι τὴν πόλιν καὶ τὸν διασῴζοντα τὸν προδότην».
Αυτή, λοιπόν, η παλαιότατη αθηναϊκή «συνταγή» μάς δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η σύγχρονη Ελλάδα, αν θέλει να ακολουθήσει τα βήματα της αρχαίας…
