Ο σημερινός νόθος «πατριωτισμός»

Του Απόστολου Αποστόλου*

Με τον επιταχυνόμενο μεταβολισμό της κοινωνίας μας καμία εθνική επέτειος δεν έχει σημασία. Και αυτό γιατί το κοντέρ της Ιστορίας έχει σταματήσει και έχει αρχίσει να γράφει από την αρχή. Το παρόν πλέον έχει ελευθερωθεί από το πεδίο έλξης του παρελθόντος.

Διανύουμε, όπως όλες οι δυτικές κοινωνίες, μια ταχύτητα διαφυγής από τον ιστορικό χρόνο σε έναν ορίζοντα συνθετικής προοπτικής, όπου τα ιστορικά γεγονότα δεν βρίσκουν έδαφος για να καταγραφούν. Ο Elias Canetti έγραφε ότι «η Ιστορία δεν υπάρχει καθεαυτή… κανένα γεγονός πια δεν καταγράφεται ως πραγματικότητα, ως αλήθεια, γιατί αδυνατεί να συνειδητοποιηθεί».

Ζούμε, με άλλα λόγια, μπροστά στην αδυναμία να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα ιστορικά γεγονότα ως συμπληρωματική πραγματικότητα του παρόντος χρόνου. Η υπεροχή της παροντικότητας, της επικαιροποιημένης στιγμής είναι πάνω από όλα. Κανένα ιστορικό γεγονός δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί τους, γιατί δεν προοπτικοποιείται ο χωροχρόνος, αλλά μόνο ο χρόνος. Ο χώρος έτσι κι αλλιώς έχει εξαλειφθεί μπροστά στις ταχύτητες της ψηφιακής ζωής μας. Επομένως κάθε συμβάν ή ιστορικό γεγονός ακολουθεί την τροχιά του στον νεκρό χρόνο, δηλαδή στην αύξηση μήκους του χρόνου, τόσο ώστε δεν υπάρχει πια.

Όλα τα ιστορικά γεγονότα ενταφιάζονται αστεφάνωτα ως απόβλητα κάτω από ανανεωμένες τεχνολογίες που ορίζουν το νέο πεπρωμένο. Τα ιστορικά αποδεικτικά στοιχεία αποχρωματίζονται, χάνουν την ακρίβειά τους στη μοιραία στρατηγική και στην αμετάκλητη πορεία του καινούργιου.

Το ιστορικό γεγονός έτσι και αλλιώς είναι ανύπαρκτο, όπως όλα τα ιστορικά γεγονότα, θεωρείται αναμόχλευση ιστορικών παθών που πρέπει να τα αποφεύγουμε, γιατί μας οδηγούν σε διαφορές. Τίποτε από την Ιστορία δεν πρέπει να παίρνει δύναμη νοήματος, γιατί φθάνουμε σε αρνήσεις. Και η φιλοσοφία της νέας ζωής μάς διδάσκει να είμαστε θετικοί σε όλα για να κερδίσουμε τη μοιραία στρατηγική της θετικής δράσης και σκέψης. Δηλαδή την απόλυτη συμφιλίωση, όπου εξομοιώνονται διαφορές, αντιθέσεις, επιδράσεις. Η άρνηση δεν μπορεί να είναι ισχυρότερη από την κατάφαση.

Ο πατριωτισμός σήμερα νοείται ως ένα μωσαϊκό από απερπάτητους και μονότονους παιάνες. Ένα σύνολο από φθόγγους πατριωτικής αφαίρεσης με επιχειρήματα υπέρογκης δικαιολογίας. Γεμίζουμε από μικροπρομηθεϊκές ρητορικές που υποτάσσουν τη λογική σε ευκαιριακές ρηχότητες για να πείσουν για τη λεβεντιά της εξωτερικής πολιτικής μας, έτσι όπως ασκείται από την κυβερνητική υπολογισμένη αοριστία.

Πριν από λίγο καιρό ο πρωθυπουργός από τις Βρυξέλλες μάς έκανε μαθήματα πατριωτισμού. Μας είπε: «Πού ήταν όλοι αυτοί οι υπερπατριώτες, όταν εμείς προστατεύαμε τα σύνορα της Ελλάδος στον Έβρο; Πού ήταν όλοι αυτοί οι υπερπατριώτες, όταν εμείς επεκτείναμε τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια στο Ιόνιο; Όταν υπογράφαμε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη με την Αίγυπτο, δημιουργώντας κυριαρχικά δικαιώματα με τη βούλα, με τον νόμο; Πού ήταν όλοι αυτοί οι υπερπατριώτες όταν αγοράζαμε τις Belharra, τα Rafale; Όταν κάναμε την παραγγελία για τα F-35;» Τόνισε επίσης πως «η Ελλάδα είναι σε θέση να συνομιλεί με την Τουρκία πολιτισμένα. Δεν σημαίνει ότι έχουμε συμφωνήσει ή ότι είμαστε κοντά σε συμφωνία. Ούτε ξεπουλάμε, ούτε προδίδουμε κανέναν. Η χώρα έχει πληρώσει πολύ ακριβά στο παρελθόν αυτές τις ακραίες φωνές. Φαντάζομαι ότι σε μια πραγματική κρίση οι δήθεν πατριώτες θα ήταν οι πρώτοι που θα έβαζαν την ουρά στα σκέλια…»

Ας θυμίσουμε όμως εκείνα που παραλείπει ο πρωθυπουργός από τις πατριωτικές του ψαλμουδιές.

Ο φράκτης στον Έβρο και η σκονισμένη μυθολογία του:

Ο φράκτης στον Έβρο, το πρώτο τμήμα του οποίου φτιάχτηκε στα σύνορα με την Τουρκία το 2012, στη συνέχεια το 2021 και εξακολουθεί να προχωρά με νέες επεκτάσεις, δεν έχει σταματήσει τους διακινητές και αυτό η κυβέρνηση ή το έχει υποτιμήσει ή δεν το έχει καταλάβει. Ο φράχτης μπορεί να έχει εμποδίσει τη δίοδο για τους πρόσφυγες, αλλά οι διακινητές εξελίσσονται διαρκώς χρησιμοποιώντας αυτοκίνητα και κινούμενοι δίνοντας το λάιφ στίγμα τους μέσω του Google Maps.

Τα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο και οι ευκαιριακές τυμπανοκρουσίες: 

Χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός τα 12 μίλια στο Ιόνιο, δηλαδή τη συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών. Αναρωτιέσαι, όμως, αυτό αποτελεί απόπειρα να δείξεις το πόσο επιτυχημένη είναι η εξωτερική σου πολιτική; Όταν μάλιστα μεταξύ των δύο χωρών, Ελλάδας – Ιταλίας, δεν υπήρξαν προβλήματα, αλλά και εκεί δημιουργήθηκε ένα προηγούμενο, εκείνο της «συνδιαχείρισης» εντός ελληνικής θαλάσσιας ζώνης, δεδομένου ότι Ελλάδα και Ιταλία θα συνδιαχειρίζονται την αλιεία στην ελληνική ΑΟΖ μέχρι τα 6 ναυτικά μίλια από τις ελληνικές ακτές.

Η συμφωνία με την Αίγυπτο και η πραγματικότητα: 

Όσον αφορά τη συμφωνία με την Αίγυπτο, στην οποία αναφέρεται ο πρωθυπουργός, η Ελλάδα υποχώρησε στους ισχυρισμούς της και αυτό γιατί δέχτηκε ότι τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου δεν έχουν πλήρη ΑΟΖ, ακόμη και τα μεγάλα νησιά. Έτσι όμως δεσμευόμαστε στην οριοθέτηση της ΑΟΖ σε επίπεδο διαπραγμάτευσης αλλά και σε περίπτωση προσφυγής στη Χάγη. Και κάτι άλλο: Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη έκανε μια συμφωνία στη δυτική θαλάσσια ζώνη του 28ου μεσημβρινού, αφήνοντας την Τουρκία να διεκδικεί την ΑΟΖ ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Άφησε το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου εκτός ρύθμισης και φυσικά δεν χάραξε την ελληνική ΑΟΖ με την κυπριακή.

Ο καλπασμός των αγορών:

Η αγορά των Belharra και των Rafale ήταν επιβεβλημένη. Δεν αποτέλεσε ταχύτητα εξυπνάδας της κυβέρνησης ούτε μαχητική και ρωμαλέα στάση, που χρησιμοποιείται από τον κ. πρωθυπουργό ως πασίχαρη επιτυχία.

Τα νέα μαθήματα φιλοπατρίας του κ. Μητσοτάκη γίνονται σενάρια επινόησης ενός νέου πατριωτισμού, βουτηγμένου στα μινχάουζεν ψέματα. Προσπαθεί ο κ. Μητσοτάκης να οικοδομήσει ένα νέο πυροτέχνημα με μπόλικη πατριωτική καυχησιολογία και όλα αυτά προκειμένου να συγκρατήσει τις αντιπολιτευόμενες φωνές του κόμματός του. Οπαδός της αντίληψης ότι το μέλλον θα έχει μόνο απελεύθερους δούλους και ελεύθερους πολιορκημένους, όπου θύτες και θύματα, κερδισμένοι και χαμένοι, πλούσιοι και φτωχοί, όλοι θα ζουν στην εκμηδενιστική δύναμη της αυταπάτης (αυτή είναι η ηγεμονία της προσομοίωσης στην Ιστορία, θα έλεγε ο Ζ. Μποντριγιάρ, και αυτός είναι ο λόγος που η Ιστορία τελειώνει) και εκεί θα εντάσσονται ως μετανοημένοι περήφανοι και ως υπήκοοι με το ρίγος του τρόμου.

*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας