Του Γιώργου Κ. Στράτου
Η σχέση της τέχνης με τη θρησκεία αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια στην ιστορία του πολιτισμού. Έναν από τους λόγους τον περιγράφει γλαφυρά ο θεατρικός συγγραφέας Παντελής Χορν, από τους πρωτεργάτες του νεοελληνικού θεάτρου του 20ού αιώνα και πατέρας του αείμνηστου ηθοποιού Δημήτρη Χορν, στο δοκίμιό του «Θρησκεία και Τέχνη»: «Πηγή κάθε τέχνης είναι η θρησκεία. Ή μάλλον δεν θα βρισκόμαστε μακριά από την αλήθεια αν λέγαμε πως τέχνη και θρησκεία συγχέονται και πως το αληθινό έργο τέχνης δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια θρησκευτική λειτουργία, ένα ξέσπασμα της λατρείας ενός πιστού, μια προσευχή του, ένας ύμνος του στον Θεό που λατρεύει».
Για τον χριστιανισμό, για τον οποίο και νομιμοποιούμαστε να μιλήσουμε ως πιστοί του, η σημασία της τέχνης στην πίστη αναγνωρίστηκε από τους πρώτους αιώνες μετά τη διδασκαλία Του. Οι τοιχογραφίες, τα ψηφιδωτά, οι εικόνες διδάσκουν, παιδαγωγούν τους πιστούς και τους εμψυχώνουν στις δύσκολες στιγμές των διωγμών. Ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Θεού και ανθρώπου, μεσολαβητής της οποίας είναι η εικονιζόμενη μορφή, αποτελούν παιδαγωγικό μέσο, το «βιβλίο των αγραμμάτων», όπως αναφέρουν οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Αργότερα, αφού η χριστιανική θρησκεία έχει επικρατήσει ως κυρίαρχη μεταξύ ισχυρών κρατών, θα συμβάλει στη δημιουργία αξεπέραστων έργων σε κάθε μορφή τέχνης. Από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μέχρι την Αναγέννηση, την κλασική μουσική και τη σύγχρονη ζωγραφική, τεράστιοι καλλιτέχνες θα αφήσουν μνημεία με ανεξίτηλο στίγμα πάνω στο πνεύμα και στον πολιτισμό μας. Και πρόσφατα, τις δεήσεις από τις ψαλμωδίες στις εκκλησίες των σκλάβων από την Αφρική στον αμερικανικό Νότο.
Θεωρώ ότι η Εκκλησία θα μπορούσε και σήμερα να επιτελέσει έναν αποφασιστικό ρόλο για την προστασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Αυτόν του Μαικήνα των Τεχνών. Όπως ο φίλος του αυτοκράτορα Αυγούστου, υπήρξε προστάτης των ανθρώπων της τέχνης, δίνοντας μάλιστα και το όνομά του στη δραστηριότητα αυτή, αναρωτιέμαι ποιοι θα μπορούσαν να προστατέψουν ανιδιοτελώς τους καλλιτέχνες στην εποχή μας, εκτός από την Εκκλησία; Πόσα άλλα σχήματα δεν θα κυνηγούσαν μόνο το χρήμα, θα προσέφεραν ηρεμία στον δημιουργό, θα αγκάλιαζαν ξεχασμένες ευαισθησίες, θα αναδείκνυαν όσους δεν μπορούν να «παίξουν» με τους όρους του σταρ σύστεμ;
Αυτονόητα είναι τα οφέλη για την ανάδειξη της πίστης μας, ιδιαίτερα στους νέους, για την ψυχική ισορροπία της κοινωνίας, για τον πολλαπλασιασμό των διεξόδων που μόνο η τέχνη μπορεί να προσφέρει σε καιρούς που τόσοι πολλοί υποφέρουν από τόσα πολλά, δίχως ουσιαστική στήριξη. Με την ελευθερία της έμπνευσης εξασφαλισμένη, ποιος αμφιβάλλει για τα έργα που θα γεννηθούν; Μακριά από μικρόψυχες λογικές, με κανάλια, ραδιόφωνα, θέατρα, ταινίες, τραγούδια, βγαλμένα από τον κόσμο της αγάπης και της συγγνώμης, πόσα δεν θα είχαμε να ωφεληθούμε όλοι, καλλιτέχνες και θεατές, από αυτό το πραγματικά θεάρεστο έργο;
