Του Γιώργου Χαρβαλιά
Η κουβέντα για την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ δεν είναι καινούργια. Ούτε αποκλειστική επινόηση του σημερινού Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη.
Σε μια επίσκεψή μου στη Μεγαλόνησο πριν από έξι περίπου χρόνια, είχα δει τον Νίκο Αναστασιάδη στο Προεδρικό Μέγαρο και τον είχα ρωτήσει ευθέως. Προτίμησε να μου απαντήσει «οφ δε ρέκορντ», αναλύοντας, λίγο κυνικά, τις κρίσιμες παραμέτρους του εγχειρήματος, και θα σεβαστώ ακόμη και σήμερα την εμπιστευτικότητα, παρότι μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι δεν ήταν καθόλου αρνητικός στην ιδέα. Υπό πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όμως…
Από την πλευρά μου, θα σας έλεγα ότι το ζήτημα άπτεται της κοινής λογικής. Η επιλογή έχει τα «συν» και τα «πλην» της. Δεν είναι από μόνη της «δώρο», ούτε φυσικά «εξαιρετικά επωφελής για να εδραιωθεί ο μόνιμος και χωρίς αμφιταλαντεύσεις προσανατολισμός της Κύπρου», όπως διάβαζα προ ημερών σε μεγάλη εφημερίδα των Αθηνών που, όταν έρχεται η ώρα να αναφερθεί σε αυτά τα θέματα, θυμίζει δελτίο τύπου του… Atlantic Council.
Το ΝΑΤΟ, που στο πρόσφατο παρελθόν βομβάρδισε και τη Σερβία, δεν είναι ακριβώς η… «συμμαχία του καλού». Συνεπώς, όποιος σχεδιασμός για την είσοδο της Κύπρου σε αυτόν τον στρατιωτικό συνασπισμό πρέπει να σχετίζεται με τις ισορροπίες έναντι της Τουρκίας. Και με την προσπάθεια να ασκηθεί πρόσθετη πίεση προς την κατοχική δύναμη. Όχι με ιδεολογικούς προσανατολισμούς και τη φαντασιακή απειλή που αντιμετωπίζει το νησί από τους Ρώσους. Ας ηρεμήσουμε πλέον…
Για να αιτηθεί επομένως η Κυπριακή Δημοκρατία την ένταξή της στο ΝΑΤΟ πρέπει να έχουν εξασφαλιστεί ορισμένα χειροπιαστά ανταλλάγματα που θα καταστήσουν το πρόσημο της εξίσωσης θετικό.
Είναι αλήθεια ότι το διεθνές σκηνικό πριν από έξι χρόνια ήταν εντελώς διαφορετικό. Δεν υπήρχε η ουκρανική κρίση, η κυπριακή κυβέρνηση φρόντιζε, έστω διακριτικά, να διατηρεί μια λειτουργική σχέση με τη Μόσχα και το νησί εξακολουθούσε να αποτελεί πεδίο ρωσικής οικονομικής δραστηριοποίησης, όχι βεβαίως στον βαθμό που αυτό γινόταν πριν από το περιβόητο «κούρεμα» των κυπριακών τραπεζών το 2013. Επιπλέον, το ΝΑΤΟ εκείνης της εποχής δεν ήταν καθόλου στη μόδα. Ο πρόεδρος Τραμπ στην πρώτη θητεία του το σνόμπαρε επιδεικτικά, ενώ ακόμη και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν το χαρακτήριζε… «εγκεφαλικά νεκρό». Οποιαδήποτε κουβέντα για αίτηση ένταξης της Κύπρου θα κατέστρεφε μονομιάς τη σχέση με τη Ρωσία, χωρίς να γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από οπουδήποτε αλλού. Και φυσικά θα σκόνταφτε στο βέτο της Τουρκίας, δημιουργώντας μια αχρείαστη -για πολλούς- αναταραχή.
Σήμερα, όμως, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Αρχικά, η ουκρανική κρίση έφερε τα πάνω κάτω. Οι σχέσεις της Λευκωσίας με τη Μόσχα έχουν επί της ουσίας διαρραγεί ανεπανόρθωτα (αν και όχι με τον κραυγαλέο και θεατρινίστικο τρόπο που επέλεξε η Αθήνα), και η Κύπρος δεν έχει πολλά πράγματα να χάσει σε αυτό το μέτωπο.
Επιπλέον, το ίδιο το ΝΑΤΟ έγινε ξαφνικά super hot για ορισμένους Ευρωπαίους που ανακάλυψαν τον ρωσικό «μπαμπούλα», ενώ πολλές κουβέντες έχουν ανάψει για εξοπλιστικά προγράμματα-μαμούθ με στόχο να βελτιωθεί η αμυντική (όσο και η… επιθετική) θωράκιση των μελών του.
Πρόσφατα ξέσπασε και η μεσανατολική κρίση. Στην οποία το ΝΑΤΟ δεν έχει άμεση ανάμιξη, έχουν όμως οι Ηνωμένες Πολιτείες, που αποτελούν και τον βασικό πυλώνα της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Αν συνυπολογίσει κανείς την ιδιαίτερη στρατηγική θέση της Κύπρου, συμπεραίνει αβίαστα ότι έχει καταστεί ντε φάκτο μέρος της εξίσωσης. Αίφνης, η αξία των υπηρεσιών της στο γεωστρατηγικό χρηματιστήριο έχει εκτοξευθεί. Και οι Αμερικανοί δεν μοιάζουν καθόλου ασυγκίνητοι. Έφτασαν να καλέσουν τον Κύπριο Πρόεδρο λίγες μέρες πριν από τις προεδρικές εκλογές, μόνο και μόνο για να επιβεβαιώσουν τη νομιμοφροσύνη του.
Ο Χριστοδουλίδης είδε προφανώς παράθυρο ευκαιρίας. Και κατάλαβε ότι, αφού τα δίνει που τα δίνει όλα, κάτι πρέπει να πάρει και αυτός. Έτσι, ξαναμπήκε στο τραπέζι η κουβέντα για το ΝΑΤΟ, παρότι την ξεκίνησε με λάθος ανθρώπους. Όταν διάβασα ότι πρωτοεκμυστηρεύτηκε την «ιδέα του» στη… Βικτόρια Νούλαντ και αργότερα στον Τζέικ Σάλιβαν ανατρίχιασα. Μα, και να συνέβη αυτό, έπρεπε να το εξομολογηθεί σε ελληνική εφημερίδα; Δεν αντιλαμβάνεται ότι τα πρόσωπα αυτά αποτελούν «κόκκινο πανί» για τη νέα αμερικανική διοίκηση;
Επιπλέον, ο Πρόεδρος τα λέει λίγο μπερδεμένα. Προσωπικά, δεν κατάλαβα τον «χρησμό» ότι η Κύπρος θα μπορέσει να υποβάλει την αίτηση ένταξης «όταν όλα είναι στη θέση τους». Ένα «αποκλειστικό» ρεπορτάζ της ανταποκρίτριας της «Καθημερινής» στη Ουάσινγκτον ανέλαβε να τον ερμηνεύσει, φωτίζοντας όσα κρύβονται στο μυαλό του Προέδρου της Κύπρου με τρόπο μάλλον… τρομακτικό για όσους έχουν ελληνική εθνική συνείδηση. Σύμφωνα λοιπόν με την ερμηνεία της δημοσιογράφου, ο Χριστοδουλίδης σχεδιάζει μια μακρά διαπραγματευτική διαδικασία, με παράλληλες κινήσεις καλής θέλησης προς την Τουρκία για την ευρωπαϊκή της πορεία και βήματα προόδου στο Κυπριακό. «Μέσω αυτών» καταλήγει «θα μπορούσε να ξεκλειδώσει η συνεργασία της Άγκυρας με ευρωπαϊκούς οργανισμούς και φορείς πολύ χρήσιμους για τις βιομηχανίες της».
Πολύ φοβούμαι πως, αν ερμηνεύει σωστά τις προθέσεις του Χριστοδουλίδη η «Καθημερινή», πρόκειται για σχήμα εξόχως οξύμωρο. Και εθνικά επικίνδυνο. Να… καλοπιάσουμε, δηλαδή, την Τουρκία με πρόσθετα ανταλλάγματα για να μας επιτρέψει να υποβάλουμε αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ!
Μάλλον λοιπόν πρόκειται περί λάθους. Θεωρώ αδύνατον ο Νίκος Χριστοδουλίδης, με τη διπλωματική εμπειρία που διαθέτει, να σχεδιάζει το απόλυτο αυτογκόλ. Γιατί η απλή λογική επιβάλλει την εντελώς ανάποδη προσέγγιση: να εξηγήσει η Κύπρος στους Αμερικανούς ότι, αν θέλουν στρατιωτικές διευκολύνσεις, πρέπει να μπει στο ΝΑΤΟ, κι ας φωνάζει η Τουρκία. Αν, δε, συνεχίσει να μπλοκάρει την κυπριακή ένταξη, οι ΗΠΑ μπορούν κάλλιστα να άρουν το εμπάργκο όπλων και να επιτρέψουν στην Κυπριακή Δημοκρατία να επανεξοπλιστεί. Τόσο απλά.
Ας αφήσουμε κατά μέρος τις μακρές διαδικασίες με τα «αλληλοεξαρτώμενα στάδια». Η αίτηση ένταξης ως διαπραγματευτικό όπλο αποσκοπεί στο να εκθέσει και να απομακρύνει την Τουρκία από τις ευρωπαϊκές δομές. Όχι να τη διευκολύνει για να μπει στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.
Τα υπόλοιπα, περί ένταξης «μετά τη λύση» ή «λύση με τις εγγυήσεις του ΝΑΤΟ» (που είδαμε πόσο ισχυρές αποδείχτηκαν παλαιότερα…), είναι εκτός θέματος. Γιατί ακυρώνουν εξ ορισμού το χαρτί της πίεσης προς την Τουρκία, τώρα που οι ΗΠΑ επείγονται να αξιοποιήσουν το αεροπλανοφόρο «Κύπρος».
Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να αιτηθεί την ένταξη στο ΝΑΤΟ ως αυθύπαρκτη οντότητα, όπως ακριβώς έκανε στην Ε.Ε., χάρη στον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο. Οποιαδήποτε άλλη κουβέντα ακυρώνει τα πλεονεκτήματα της πρωτοβουλίας και αγγίζει τη σφαίρα… του σέρβις προς τον Ερντογάν. Αναμένουμε από τον κύριο Χριστοδουλίδη να ξεκαθαρίσει τη θέση του, ιδίως εν όψει της ανάληψης καθηκόντων από τη διοίκηση Τραμπ, που ίσως αποδειχθεί διατεθειμένη να σπάσει κάποια αβγά με την Τουρκία…
