Παθητικός θεατής ο Μητσοτάκης στα ύπουλα σχέδια του «σουλτάνου» με τη Δαμασκό. Εις βάρος των εθνικών μας συμφερόντων οι γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή
Του Ανδρέα Καψαμπέλη
Χαριστική βολή δίνουν στον EastMed -τη στήριξη τους προς τον οποίο έχουν αποσύρει οι ΗΠΑ από το 2022- και θέτουν οριστική ταφόπλακα στον ρόλο που μπορεί να παίξει η χώρα μας στην ανατολική Μεσόγειο οι ραγδαίες εξελίξεις στη Συρία, από τις οποίες διπλωματικά η Ελλάδα είναι εντελώς απούσα.
Το γεωενεργειακό πόκερ είναι εξίσου, αν όχι πιο κρίσιμο από τις άλλες παραμέτρους της κρίσης στη Μέση Ανατολή, διότι από την έκβασή του δεν θα κριθεί μόνο η ηγεμονία στην περιοχή, αλλά επηρεάζονται οι συσχετισμοί και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στο πλαίσιο αυτό τα σχέδια για ΑΟΖ με τη Συρία, που -στα πρότυπα του τουρκολιβυκού μνημονίου- προανήγγειλαν αναλυτές και αξιωματούχοι της «Γαλάζιας Πατρίδας» τις προηγούμενες ημέρες, δεν αποτελούν παρά την κορυφή του παγόβουνου, καθώς απώτερος στόχος του Ερντογάν είναι να μετατρέψει την Τουρκία σε περιφερειακή υπερδύναμη, σβήνοντας εντελώς την Ελλάδα (και) από τον ενεργειακό χάρτη της περιοχής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ευρύτερη αποδυνάμωση της χώρας μας. Επιπλέον, επιβεβαιώνονται τώρα όσοι υποστήριζαν την ανάγκη για ολοκληρωμένη -και όχι μερική- οριοθέτηση της ΑΟΖ που έκανε η Ελλάδα με την Αίγυπτο.
Η δήλωση του κ. Μητσοτάκη ότι «δεν θα δεχτούμε» μια τέτοια τουρκοσυριακή συμφωνία έχει θεωρητική αξία, αφού η Άγκυρα είχε όλο τον χρόνο στη διάθεσή της να προπαρασκευάσει τα επόμενα βήματά της, ενώ η Αθήνα τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, όπως είχε συμβεί και με το τουρκολιβυκό σύμφωνο στα τέλη του 2019. Η ελληνική κυβέρνηση έμεινε αμέτοχη όλο το προηγούμενο διάστημα, αποφεύγοντας να πάρει οποιαδήποτε συγκεκριμένη ενεργή πρωτοβουλία -ακόμη και μεσολάβησης- για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση της χώρας στο υπό διαμόρφωση νέο σκηνικό της Μέσης Ανατολής, και της Συρίας ειδικότερα, από το οποίο φαίνεται ότι, εξαιτίας αυτής της παθητικής στάσης του κ. Μητσοτάκη, τα εθνικά συμφέροντά μας βρίσκονται σε νέα υποχώρηση.
Είναι ενδεικτικό ότι, αντίθετα, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ έσπευσε μόλις δύο ημέρες μετά την πτώση του Άσαντ να δηλώσει δημοσίως ότι είναι θετικός στην επανεξέταση του σχεδίου για τον αγωγό αερίου Κατάρ – Συρίας – Τουρκίας. Στο μεταξύ ο νέος ισχυρός άνδρας της Συρίας, Αλ Τζουλάνι, χαρακτήρισε τη νίκη του συριακού λαού νίκη και του τουρκικού λαού, δεσμευόμενος ότι η Τουρκία θα έχει προτεραιότητα στην ανοικοδόμηση της χώρας και προαναγγέλλοντας επί της ουσίας τη μετατροπή της σε τουρκικό προτεκτοράτο.
Στρατηγικός στόχος
Σε συνδυασμό με τα μεγάλα συμβόλαια για την ανοικοδόμηση της Συρίας, η αναμόρφωση της ενεργειακής αρχιτεκτονικής της ανατολικής Μεσογείου μετά την ανατροπή του Άσαντ είναι στρατηγικός στόχος της Άγκυρας, προκειμένου να αναβαθμιστεί σε ενεργειακό κόμβο, απειλώντας αντίπαλες δυνάμεις και κυρίως την Ελλάδα και την Κύπρο.
Ο αγωγός Κατάρ – Τουρκίας, αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι εκείνος που σχεδιάστηκε για να μεταφέρει φυσικό αέριο από το τεράστιο κοίτασμα South Pars/North Dome του Κατάρ στην Ευρώπη μέσω της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, της Συρίας και της Τουρκίας, αφήνοντας εντελώς απέξω την Ελλάδα. Μια άλλη προτεινόμενη διαδρομή θα περνούσε από τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και το Ιράκ. Στο Κατάρ ανήκουν τα 2/3 και στο Ιράν το υπόλοιπο 1/3 του μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου στον κόσμο, 3.000 μέτρα κάτω από τον βυθό του Περσικού Κόλπου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, τα αποθέματα φυσικού αερίου του Κατάρ στον Αραβικό Κόλπο ανέρχονται σε περίπου 896 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (25,4 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα), αντιπροσωπεύοντας το 14% των παγκοσμίως γνωστών αποθεμάτων. Και επειδή η μεταφορά του αερίου μέχρι σήμερα γίνεται με δεξαμενόπλοια, γι’ αυτό είναι ακριβότερο από της Ρωσίας.
Η πρόταση για τη δημιουργία του αγωγού αυτού, σε συνεννόηση με Τουρκία και ΗΠΑ, χρονολογείται από το 2009, όταν ο σεΐχης Al Thani του Κατάρ είχε δηλώσει ότι «είμαστε πρόθυμοι να κατασκευάσουμε έναν αγωγό φυσικού αερίου από το Κατάρ στην τουρκική δημοκρατία».
Το ρωσικό αέριο
Ήταν τότε που ο Ομπάμα ως πρόεδρος των ΗΠΑ, μετά τα πρώτα γεγονότα στην Ουκρανία, είχε μιλήσει για την ανάγκη η Ευρώπη να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, ενώ οι δυτικές χώρες αναζητούσαν εναλλακτικές λύσεις. Η συμφωνία αυτή θα επέτρεπε μεν στον αγωγό να παρακάμψει τη Ρωσία, προμηθεύοντας απευθείας την Ευρώπη, αλλά ο Άσαντ αντιτάχθηκε. Ήδη τον Μάρτιο του 2008 είχε συνάψει συμφωνία με το Ιράκ και το Ιράν για τη διέλευση ενός αγωγού προς τα ανατολικά. Ωστόσο δεν το ήθελαν οι ΗΠΑ, με αποτέλεσμα η ιδέα για τον λεγόμενο «περσικό» αγωγό να εγκαταλειφθεί γρήγορα. Το 2010 ο Άσαντ επανήλθε με άλλο σχέδιο, που θα καθιστούσε τη Συρία σημαντικό ενεργειακό κόμβο. Έτσι άρχισε διαπραγματεύσεις για τον «ισλαμικό αγωγό φυσικού αερίου» με το Ιράν, που θα περνούσε από το Ιράκ, τη Συρία, θα έφτανε στον Λίβανο και από τις ακτές του θα ξεκινούσε υποθαλάσσιος αγωγός, που διασχίζοντας τη Μεσόγειο έως την Ελλάδα θα έφτανε στην αγορά της Ευρώπης.
Αυτός ο σιιτικός αγωγός θα έδινε την ευκαιρία στο Ιράν να ξαναμπεί στη διεθνή αγορά, μειώνοντας ταυτόχρονα την εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, όπως ήταν ο διακηρυγμένος από τη Δύση στόχος. Ωστόσο ούτε οι σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου ούτε η Ουάσινγκτον άναψαν το «πράσινο φως». Παρά ταύτα, το μνημόνιο συνεργασίας για την κατασκευή του αγωγού, που θεωρήθηκε ανταγωνιστικός του Nabucco -ο οποίος μεταφέρει το αέριο της Κασπίας μέσω Τουρκίας στην Αυστρία- και του South Stream, υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2011 από Ιράν, Ιράκ και Συρία, ενώ είχε ξεσπάσει στο μεταξύ η εξέγερση κατά του Σύρου προέδρου ως συνέχεια της λεγόμενης «αραβικής άνοιξης» και οι δυτικές δυνάμεις άνοιγαν ζήτημα περί «απειλής χρήσης χημικών όπλων» από την κυβέρνηση Άσαντ.
Από τον Μάιο εκείνης της χρονιάς άρχισε και η επιβολή κυρώσεων της Ε.Ε. σε βάρος της Συρίας, με εμπάργκο όπλων και «πάγωμα» περιουσιακών στοιχείων καθώς και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις για Σύρους αξιωματούχους. Μέσα στους πρώτους μήνες του 2012 οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και χώρες της Ε.Ε. προχώρησαν και στις απελάσεις των πρεσβευτών της Συρίας από τις χώρες τους, κάτι που έκανε και η Ελλάδα με μια χρονική καθυστέρηση -επί κυβέρνησης Σαμαρά, περί τα τέλη 2012-, καθώς στο προηγούμενο κρίσιμο διάστημα υπήρχε υπηρεσιακή κυβέρνηση.
Ο «ισλαμικός αγωγός» αναμενόταν να ολοκληρωθεί το 2018, κάτι που φυσικά δεν συνέβη ποτέ. Τελικά δεν ανατράπηκε τότε και ο Άσαντ, που φαινομενικά κέρδιζε τον πόλεμο, αλλά στην πραγματικότητα τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της Συρίας, με εξαίρεση τις αυτοδιοικούμενες περιοχές της Ροζάβας, είχαν η Ρωσία, η οποία εδραίωνε τη θέση της στη περιοχή, και το Ιράν, που διεύρυνε την οικονομική επιρροή του. Όμως, η Μόσχα πλέον «αποσύρεται» από τη Μέση Ανατολή, όπως έδειξαν οι τελευταίες εξελίξεις στη Συρία, υποχρεώνοντας τον Άσαντ -που έχασε τα στηρίγματά του- να εγκαταλείψει τη χώρα, ενώ ήδη επιχειρείται να μεταφερθούν προηγμένα συστήματα αεράμυνας, όπως τα S-400 και S-300, καθώς και στρατεύματα και εξοπλισμός από τις ρωσικές βάσεις στη Συρία -που βρισκόταν ακριβώς απέναντι από την Κύπρο- στη Λιβύη…
Δημοσιεύεται στην «κυριακάτικη δημοκρατία»
