Η επιλογή Τραμπ που ανησυχεί τον Ερντογάν

Η είδηση ότι στο πρόσωπο του Ρούμπιο ο Αμερικανός πρόεδρος βρήκε τον νέο ΥΠΕΞ προκαλεί πονοκέφαλο σε Αγκυρα, Κίεβο, Πεκίνο και Βερολίνο

Του Βασίλη Γαλούπη

Ο Ερντογάν ίσως βιάστηκε να πανηγυρίσει για τη νίκη Τραμπ. Ο Τούρκος πρόεδρος ήρθε μόλις χθες αντιμέτωπος με τα πρώτα άσχημα μαντάτα: Η είδηση ότι ο Μάρκο Ρούμπιο είναι ο εκλεκτός του Τραμπ για το υπουργείο Εξωτερικών βρήκε τον Ερντογάν στο Μπακού. Από εκεί εξαπέλυσε ακόμα μία φορά βολές κατά του Ισραήλ, από το βήμα της 29ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή.

Ο Μάρκο Ρούμπιο, όπως άλλωστε και ο Τραμπ, είναι ακλόνητοι -και σαφώς πιο «επιθετικοί» από τον Μπάιντεν- υποστηρικτές του Ισραήλ. Ο Ερντογάν έχει διαλέξει την απέναντι πλευρά, ως όψιμος και ριζοσπαστικοποιημένος διεκδικητής της ηγεσίας του μουσουλμανικού κόσμου. Τα δεδομένα δεν είναι σήμερα τα ίδια όπως στην προηγούμενη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Τα δύο «στρατόπεδα» είναι διακριτά, εύφλεκτα και έχουν εξ ορισμού αντίθετα συμφέροντα.

Τα κακά νέα για τον Τούρκο πρόεδρο δεν σταματούν εδώ. Η επιλογή του Μάρκο Ρούμπιο για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ μοιάζει εφιαλτική για την Άγκυρα και πολύ μακριά από τα «θέλω» του Ερντογάν. Τα τουρκικά ΜΜΕ υποδέχτηκαν χθες «παγωμένα» την είδηση ότι ο Ρούμπιο «κλείδωσε» για τη θέση. Την υποβάθμισαν και προσδοκούν ότι κάτι μπορεί να αλλάξει την τελευταία στιγμή. Ανησυχία δεν υπάρχει μόνο στην Άγκυρα, αλλά και στο Κίεβο, στο Πεκίνο και το Βερολίνο. Πρόβλεψη για το πώς θα εξελιχτεί η κατάσταση δεν χωρά ασφαλώς, αλλά η προϊστορία είναι ενδεικτική και διδακτική.

Ο Ρούμπιο είναι ένας φιλόδοξος πολιτικός και «σκληρός» ρεπουμπλικάνος, που δεν έχει κρύψει ότι θα ήθελε να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Έχει αντιταχθεί αρκετές φορές σε σχέδια του Τραμπ, όμως ο μεγιστάνας διαλέγει τον Αμερικανο-κουβανό γιο μεταναστών, ως ανταπόδοση για τις ψήφους των Λατίνων στις πρόσφατες εκλογές.

Αν και παλαιότερα ο Τραμπ χαρακτήριζε τον Ρούμπιο «υπερεκτιμημένο πολιτικό» και «εντελώς “ελαφρύ”, που δεν θα τον προσλάμβανα ως διευθυντή ούτε για τις πιο μικρές εταιρίες μου», βλέπει ότι οι θέσεις τους ταυτίζονται σ’ αυτήν τη χρονική συγκυρία.

Ο Ρούμπιο έχτισε την πολιτική του ταυτότητα μέσα από την υποστήριξη σε ανατρεπτικές ή αυταρχικές κυβερνήσεις από τη Λατινική Αμερική έως τη Μέση Ανατολή και την Ασία. Για χρόνια τον αποκαλούσαν «τον Ομπάμα των ρεπουμπλικάνων». Αν και τα τελευταία χρόνια έχει κάπως αμβλύνει τις κάποτε νεοσυντηρητικές κοσμοθεωρίες του, συμφωνεί απόλυτα με την επιφυλακτικότητα του Τραμπ στο ζήτημα των δαπανών για την άμυνα της Ευρώπης.

«Στον 21ο αιώνα η Ευρώπη πρέπει να πρωτοστατήσει. Η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι περισσότερο από ικανές χώρες για να διαχειριστούν τη σχέση τους με τους πυρηνικά εξοπλισμένους ηγέτες στα ανατολικά τους. Όσο, όμως, μπορούν να βασίζονται στην Αμερική δεν θα αναλάβουν ποτέ τις ευθύνες τους» έγραψε πέρυσι. Είναι το πρώτο «καμπανάκι» για Βερολίνο – Παρίσι, όσο η καγκελαρία βρίσκεται σε μια επώδυνη αναμονή για την επιβολή των αμερικανικών δασμών, που μπορούν να τινάξουν την αυτοκινητοβιομηχανία της στον αέρα.

Ανήσυχο είναι από χθες και το Κίεβο. Οι δηλώσεις και οι ενέργειες του Ρούμπιο για το Ουκρανικό είναι ταυτόσημες με αυτές του Τραμπ. Θέλει μια σύντομη διαπραγμάτευση και γρήγορο τερματισμό του πολέμου, με κατοχύρωση εδαφών στη Ρωσία. Ο Ρούμπιο ήταν μεταξύ των 15 ρεπουμπλικανών βουλευτών στη Γερουσία που καταψήφισαν το πακέτο στρατιωτικής βοήθειας των 61 δισ. δολαρίων για την Ουκρανία, το οποίο τελικά «πέρασε» από τον Μπάιντεν τον Απρίλιο του 2024.

«Πιστεύω ότι οι Ουκρανοί υπήρξαν απίστευτα γενναίοι και δυνατοί στο να αντισταθούν στη Ρωσία» δήλωσε ο Ρούμπιο στις 6 Νοεμβρίου και συνέχισε: «Αλλά στο τέλος της ημέρας αυτό που χρηματοδοτούμε εμείς είναι ένας πόλεμος αδιεξόδου και πρέπει να τελειώσει. Διαφορετικά η Ουκρανία θα γυρίσει 100 χρόνια πίσω». Τον Σεπτέμβριο επέμενε ότι «δεν είναι στο πλευρό της Ρωσίας», αλλά ότι «η πραγματικότητα επιτάσσει να τελειώσει ο πόλεμος με μια διευθέτηση κατόπιν διαπραγματεύσεων».

Τραμπ και Ρούμπιο έχουν κοινές θέσεις για την Κίνα. Οι δασμοί που αναμένεται να επιβληθούν στην Ευρώπη υπολογίζονται στο 20%, αλλά για το Πεκίνο μπορούν να εκτιναχτούν ακόμα και στο 60%, σύμφωνα με όσα ακούστηκαν προεκλογικά. Ο Ρούμπιο μετείχε στη διακομματική επιτροπή του Κογκρέσου για την Κίνα, με στόχο να χαράξει επιθετική πολιτική για την ασιατική υπερδύναμη. Το 2020 υποστήριξε νομοσχέδιο που προσπαθούσε να αποτρέψει την εισαγωγή κινεζικών προϊόντων που παρήχθησαν με τη χρήση καταναγκαστικής εργασίας. Ο Ρούμπιο θεωρείται και επίσημα ανεπιθύμητο πρόσωπο στη χώρα του Σι Τζινπίνγκ.

Σταθερές είναι και οι θέσεις του για την Τουρκία. Είναι φίλα προσκείμενος στους γκιουλενιστές και έχει εξαιρετικές σχέσεις με τον εξόριστο μπασκετμπολίστα Ενές Καντέρ, που είναι επικηρυγμένος από τον Ερντογάν. Το 2021 τέθηκε επικεφαλής της διακομματικής επιτροπής που επέπληξε την Άγκυρα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της δημιουργίας κουρδικού κράτους: «Ο Τούρκος πρόεδρος οδήγησε τη χώρα του σε έναν αυταρχικό δρόμο. Έχει περιθωριοποιήσει συστηματικά την εγχώρια αντιπολίτευση, φιμώνει τα επικριτικά ΜΜΕ και εκκαθαρίζει τους δικαστές» ανέφερε η επιστολή.

Ο Μάρκο Ρούμπιο είχε αντιδράσει όταν οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν τους Κούρδους συμμάχους τους στο έλεος των Τούρκων, ενώ ζητούσε από τον Μπάιντεν να πιέσει για την αποτροπή των μονομερών ενεργειών του Ερντογάν στα Βαρώσια. Ο καθολικός πολιτικός ήταν έντονα αντίθετος και με την ιερόσυλη μετατροπή της Αγ. Σοφίας σε τζαμί.

Το βιογραφικό του Μάρκο Αντόνιο Ρούμπιο

Γεννήθηκε το 1971 στο Μαϊάμι από Κουβανούς γονείς, που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ 2,5 χρόνια προτού ο Φιντέλ Κάστρο ανέλθει στην εξουσία. Σπούδασε Νομικά και το 1996 εργάστηκε στην προεκλογική εκστρατεία ρεπουμπλικάνου γερουσιαστή. Το 2006 έγινε ο πρώτος Αμερικανοκουβανός πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων στη Φλόριντα. Το 2010 κέρδισε μία θέση στη Γερουσία. Τον Μάιο του 2016 αποχώρησε από την πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων, υποστηρίζοντας το αίτημα του Ομπάμα για έκτακτες δαπάνες 2 δισ. δολ. για τον ιό Ζίκα. Αργότερα αντέδρασε στην πρόταση Τραμπ για διορισμό του Ρεξ Τίλερσον στο ΥΠΕΞ και το 2021 περιέγραψε την επίθεση στο Καπιτώλιο ως «αντιπατριωτική».

Οι πολιτικές του θέσεις υιοθετούν την εξισορρόπηση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού και την προτεραιότητα στις αμυντικές δαπάνες, ενώ απορρίπτουν την επιστημονική επιχειρηματολογία για την κλιματική αλλαγή.

Είναι ενάντια στις αμβλώσεις, υπέρμαχος των κυρώσεων στο Ιράν και σκληρός επικριτής της Κίνας.

Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»