Υπό την πίεση της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ η κατάρρευση της κυβέρνησης του Ολαφ Σολτς
Της Μαρίας Δεναξά
«Είναι η οικονομία που μετράει, ηλίθιε». Το σύνθημα αυτό, που ειπώθηκε το 1992 από τον υποψήφιο των Δημοκρατικών για την προεδρία των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στη Γερμανία. Οι θεμελιώδεις οικονομικές διαφορές μεταξύ των Γερμανών Φιλελευθέρων του FDP και των εταίρων τους στον συνασπισμό με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και τους Πρασίνους (Bündnis 90/Die Grünen) σήμαναν την αρχή του τέλους για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Ύστερα από μήνες εσωτερικής παραφωνίας, συγκρούσεων, εγωισμών και δημόσιων διαφωνιών, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς καρατόμησε το βράδυ της Τετάρτης τον υπουργό Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ, υπό το σκηνικό ενός ενδοκυβερνητικού μπρα ντε φερ για τον προϋπολογισμό και το κείμενο θέσεων που κατέθεσε ο αρχηγός του FPD, στο οποίο τίθεται υπό αμφισβήτηση σχεδόν το σύνολο της κυβερνητικής πολιτικής Σολτς. Κατηγορώντας τον υπουργό του ότι «ευνοεί την εκλογική του πελατεία» και ότι «τον έχει απογοητεύσει πολλές φορές», ο Γερμανός καγκελάριος έβαλε τέλος σε δύο χρόνια και έντεκα μήνες διακυβέρνησης ενός από τους πιο απεχθείς συνασπισμούς στην ιστορία της χώρας.
Δυσάρεστες ειδήσεις
Οι διαφορές μεταξύ των Φιλελευθέρων, οι οποίοι τάσσονται υπέρ μιας αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής, και των άλλων δύο εταίρων που είναι υπέρ της αύξησης του χρέους για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων, δεν είναι κάτι καινούργιο. Ήταν γνωστές ακόμη και πριν υπογραφεί αυτός ο «ευκαιριακός γάμος» μεταξύ τους τον Δεκέμβριο του 2021. Ωστόσο οι διαφορές αυτές επιδεινώθηκαν, καθώς η γερμανική οικονομία βυθίζεται καθημερινά ολοένα και περισσότερο σε μια άνευ προηγουμένου κρίση. Με άλλα λόγια, από τότε που άρχισαν να γίνονται αισθητές οι συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της διακοπής των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου.
Αναιμική έως ανύπαρκτη ανάπτυξη για δεύτερη συνεχή χρονιά, κρίση στην αυτοκινητοβιομηχανία και μια σειρά από σημαντικές βιομηχανικές επενδύσεις να αναβάλλονται είναι μερικά από τα άσχημα νέα που συγκλονίζουν τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης.
Οι διαφωνίες υπήρχαν από τη σύσταση του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά ήταν υποβόσκουσες. Τον τελευταίο χρόνο έγιναν πιο έντονες. Η απόρριψη του προϋπολογισμού του 2024 από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο, το φθινόπωρο του 2023, είχε ήδη αποφέρει σοβαρό πλήγμα στην κυβέρνηση Σολτς. Υπέρ της χαλάρωσης του «φρένου χρέους» προκειμένου να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός, οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι είδαν να απορρίπτεται κατηγορηματικά τότε αυτή η ιδέα από τους φιλελεύθερους συμμάχους τους.
Χαριστική βολή
Έναν χρόνο αργότερα, και πάλι εν μέσω της συζήτησης για τον προϋπολογισμό, ο Κρίστιαν Λίντνερ άναψε φωτιά στους εταίρους του, υποστηρίζοντας μια «αλλαγή πορείας» επί των οικονομικών, με μείωση των κλιματικών στόχων και περικοπές στην κοινωνική πρόνοια και στους φόρους. Κόκκινες γραμμές για το SPD και τους οικολόγους.
Οι τοποθετήσεις του Λίντνερ ήταν μια πράξη πρόκλησης εκ μέρους του FDP και δεν θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτές από τους εταίρους του. Έτσι, όταν την Τετάρτη ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς πρότεινε στον υπουργό των Φιλελευθέρων να ολοκληρώσει τον προϋπολογισμό του 2025 περικλείοντας ρυθμίσεις χαλάρωσης για στήριξη προς την αυτοκινητοβιομηχανία και πρόσθετη οικονομική βοήθεια προς την Ουκρανία, ο Κρίστιαν Λίντνερ άσκησε με τη σειρά του βέτο στην πρόταση. Μεταξύ των τριών εταίρων δεν κατέστη δυνατός κανένας συμβιβασμός.
Σε ραδιοφωνική του συνέντευξη ο αντιπρόεδρος του FDP Γιοχάνες Βόγκελ σχολίασε πως επιτεύχθηκαν κάποια καλά πράγματα με τον συνασπισμό. «Αλλά δεν έχουμε συνεργαστεί αρκετά για να προχωρήσει η χώρα οικονομικά. Βιώνουμε μια διαρθρωτική οικονομική κρίση και οι αντίστοιχες αντιδράσεις μας απέχουν πολύ μεταξύ τους. Κάποιοι θέλουν περισσότερο χρέος και περισσότερες επιδοτήσεις. Εμείς θέλουμε να βελτιώσουμε το εργασιακό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις» είπε.
Σε αυτό το πολύ τεταμένο κλίμα η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε σε ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο να βοηθήσει στο να ξεπεραστούν οι όποιες διαφωνίες. Η ζημία θα μπορούσε να είναι τεράστια για μια οικονομικά αποδυναμωμένη Γερμανία, αν ο μελλοντικός Αμερικανός πρόεδρος εφαρμόσει όσα έχει ανακοινώσει, δηλαδή τον τερματισμό της στρατιωτικής δέσμευσης στην Ουκρανία και την αύξηση των δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα. «Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ σηματοδοτεί την έναρξη μιας από τις πιο δύσκολες οικονομικές φάσεις για τη Γερμανία» αναφέρει το κέντρο IfW στο Κίελο, το οποίο προτρέπει το Βερολίνο να επενδύσει μαζικά, ιδίως στην άμυνα.
Υπήρξαν πολλές εκκλήσεις προς τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού να συσπειρωθούν και να βρουν λύσεις. Στόχος ήταν να ολοκληρωθεί εγκαίρως ο προϋπολογισμός του 2025 και να ενισχυθεί η στήριξη της Γερμανίας προς το Κίεβο, εν αναμονή μιας μελλοντικής αμερικανικής αποχώρησης από τον δυτικό συνασπισμό που στηρίζει την Ουκρανία. Όμως οι εκκλήσεις αυτές έμειναν άκαρπες, γιατί οι διαφορές απόψεων είναι πολύ μεγάλες.
Μια κοινωνία «βαθιά διχασμένη» με πολλά προβλήματα
Μιλώντας στον Τύπο το βράδυ της Τετάρτης, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς έκανε έναν παραλληλισμό με την πολιτική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η κοινωνία είναι «βαθιά διχασμένη», όπως είπε. «Αυτό δεν πρέπει να συμβεί στη Γερμανία» τόνισε, ζητώντας έναν συμβιβασμό. Ένα αίτημα που μπορεί να αποδειχθεί, μάταιο αν τα ριζοσπαστικά κόμματα επιβεβαιώσουν την άνοδό τους στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Ο Όλαφ Σολτς θέλει να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από την Μπούντεσταγκ τον Ιανουάριο, με στόχο πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο.
Στο μεταξύ, ο καγκελάριος στον ανασχηματισμό της Πέμπτης αντικατέστησε τρεις υπουργούς των Φιλελευθέρων που είχαν παραιτηθεί. Στη στρατηγική θέση του υπουργού Οικονομικών τοποθέτησε έναν από τους στενότερους συμβούλους του, τον Γιοργκ Κούκις, ο οποίος ήταν υφυπουργός στην καγκελαρία. Μια καλή προαγωγή, η οποία όμως μάλλον θα είναι βραχύβια για τον πρώην υπάλληλο της Goldman Sachs και ειδικό στα διεθνή δημοσιονομικά.
Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»
