Ξεφτίλισαν τον θεσμό του προστατευόμενου μάρτυρα

Πρωτοφανής απόφαση της Δικαιοσύνης να άρει το καθεστώς προστασίας των δύο τελευταίων που είχαν καταθέσει στο σκάνδαλο Novartis, το οποίο στη χώρα μας βαφτίστηκε «σκευωρία»

Της Μαρίας Παναγιώτου

Ως πρωτοφανής μπορεί μόνο να χαρακτηριστεί η χθεσινή απόφαση της Οικονομικής Εισαγγελίας να άρει το καθεστώς προστασίας των δύο εναπομεινάντων προστατευόμενων μαρτύρων στο σκάνδαλο Novartis, που στη χώρα μας βαφτίστηκε «σκευωρία» Novartis.

Ειδικότερα, οι εισαγγελικές Αρχές αποχαρακτήρισαν τους «Μάξιμο Σαράφη» και «Αικατερίνη Κελέση» ως προστατευμένους μάρτυρες αλλά και ως μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος στο σκάνδαλο της φαρμακευτικής εταιρίας Novartis, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία του θεσμού των προστατευόμενων μαρτύρων στην Ελλάδα αλλά και για το «μήνυμα» που εκπέμπεται σε πρόσωπα τα οποία μπορεί να θελήσουν στο μέλλον να αποκαλύψουν στη Δικαιοσύνη υποθέσεις διαφθοράς. Πλέον, όλοι καταλαβαίνουν πως οι μάρτυρες αυτοί δεν θα έχουν κανένα εχέγγυο δικαστικής προστασίας.

Ακόμη πιο πρωτοφανές όμως είναι το γεγονός πως μόλις λίγες ώρες μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης πολλά μέσα ενημέρωσης έσπευσαν να αναρτήσουν έγγραφο της Οικονομικής Εισαγγελίας στο οποίο αναφέρονταν τα πραγματικά ονόματα των προστατευόμενων μαρτύρων. Στην πραγματικότητα, λοιπόν, έχει στηθεί μία καλοσχεδιασμένη καμπάνια «διαπόμπευσης» των ανθρώπων που αποκάλυψαν πληροφορίες για ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα που ταλάνισαν τη χώρα μας, με τακτική χρήση, φυσικά, παράλληλα του χαρακτηρισμού «κουκουλοφόροι». Από την άλλη βέβαια, το αμερικανικό δημόσιο έχει ήδη εισπράξει 310.000.000 δολάριο από τη Novartis για αθέμιτες πρακτικές ειδικά στην Ελλάδα (!), δηλαδή για διαφθορά.

Η απόφαση για τον αποχαρακτηρισμό των δύο προστατευόμενων μαρτύρων ελήφθη κατόπιν εισήγησης της επίκουρης εισαγγελέως Ελένης Παπαδοπούλου της Οικονομικής Εισαγγελίας, η οποία έγινε δεκτή. Με την απόφασή τους αυτή οι εισαγγελικές Αρχές έκαναν δεκτά τα σχετικά αιτήματα για αποχαρακτηρισμό των προστατευόμενων μαρτύρων τα οποία είχαν καταθέσει για πολιτικά πρόσωπα, όπως ο Ανδρέας Λοβέρδος, ο Γιάννης Στουρνάρας ο Άδωνις Γεωργιάδης, αλλά και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. Αυτό σημαίνει ότι τα παραπάνω πρόσωπα αλλά και τα υπόλοιπα εκ των 10 συνολικά πολιτικών προσώπων που είχε αρχικά σχετιστεί το όνομά τους με το σκάνδαλο Novartis, και είτε οι υποθέσεις τους έχουν αρχειοθετηθεί είτε έχουν απαλλαχθεί με βούλευμα (σ.σ.: όπως ο Ανδρέας Λοβέρδος), έχουν πλέον το δικαίωμα να προσφύγουν εναντίον των «Μάξιμου Σαράφη» και «Αικατερίνης Κελέση» στα αστικά και τα ποινικά δικαστήρια και να διεκδικήσουν καταδίκες και αποζημιώσεις.

Υπενθυμίζεται ότι οι δικογραφίες που είχε σχηματίσει η πρώην εισαγγελέας Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη για δωροληψίες από τη Novartis αφορούσε συνολικά 10 πολιτικά πρόσωπα της περιόδου 2006-2015 και συγκεκριμένα τους δύο πρώην πρωθυπουργούς Αντώνη Σαμαρά και Παναγιώτη Πικραμμένο, καθώς και τους πρώην υπουργούς Γιάννη Στουρνάρα, Δημήτρη Αβραμόπουλο, τον Άδωνι Γεωργιάδη, τον Ευάγγελο Βενιζέλο, όπως επίσης και τους Ανδρέα Λυκουρέντζο, Μάριο Σαλμά, Ανδρέα Λοβέρδο και Γιώργο Κουτρουμάνη. Οι πράξεις που αναφέρονταν στις δικογραφίες ήταν η δωροληψία, η παθητική δωροδοκία και η απιστία σχετικά με την υπηρεσία.

Ο δρόμος για την απόφαση των οικονομικών εισαγγελέων άνοιξε βέβαια στις αρχές της χρονιάς με την ψήφιση των τροποποιήσεων στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, τις οποίες εμπνεύστηκαν «άγνωστοι νομοθέτες», αφού ποτέ δεν ανακοινώθηκαν τα πρόσωπα που μετείχαν στο νομοπαρασκευαστικό έργο, από τον υπουργό Δικαιοσύνης, Γιώργο Φλωρίδη. Συγκεκριμένα, στον νέο κώδικα Ποινικής Δικονομίας, στο άρθρο 218, προστέθηκε η εξής παράγραφος: «Η προσφορότητα και η αναγκαιότητα των μέτρων προστασίας εξετάζονται διαρκώς από τον αρμόδιο εισαγγελέα, ο οποίος δύναται, οποτεδήποτε, σε περίπτωση που έχουν επιβληθεί με διάταξή του να τα τροποποιήσει ή να τα ανακαλέσει ή σε διαφορετική περίπτωση να εισηγηθεί την τροποποίηση ή την ανάκλησή τους, όταν κατά την κρίση του διαφοροποιηθούν ή εκλείψουν οι λόγοι επιβολής τους».

Η χθεσινή είδηση αποτελεί, λοιπόν, το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Ας μην ξεχνάμε πως ο Γιώργος Φλωρίδης το περασμένο καλοκαίρι στη Βουλή, όταν και επανήλθε το θέμα των προστατευόμενων, είχε ισχυριστεί πως η δήθεν «σκευωρία» Novartis ήταν η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια κατάλυσης της δημοκρατίας και εξόντωσης πολιτικών αντιπάλων. Φυσικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι μάρτυρες κρίθηκαν αξιόπιστοι, μάλλον δεν καταλύθηκε η δημοκρατία.

Εκδικητικές διαθέσεις από Άδωνι και Λοβέρδο. Πανηγυρίζει ο Σαμαράς

«Αίμα μύρισαν» οι συνήθεις ύποπτοι και πρωταγωνιστές του πολύκροτου σκανδάλου Novartis μετά την απόφαση της Οικονομικής Εισαγγελίας, η οποία κατ’ απαίτησή τους αποφάσισε εντέλει να άρει το καθεστώς προστασίας δύο προστατευόμενων μαρτύρων. Τα δύο πρόσωπα που έγιναν γνωστά ως «Αικατερίνη Κελέση» και «Μάξιμος Σαράφης» έπειτα από εισήγηση της επίκουρης εισαγγελέως Ελένης Παπαδοπούλου, που υπηρετεί στην Οικονομική Εισαγγελία, παύουν να προστατεύονται από το καθεστώς της προστασίας των μαρτύρων «δημοσίου συμφέροντος» και πλέον κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με ένα πρωτοφανές λιντσάρισμα.

Υπενθυμίζεται ότι κατά του καθεστώτος προστασίας των δύο μαρτύρων είχαν στραφεί τόσο ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς όσο και άλλα κορυφαία πολιτικά πρόσωπα, όπως οι Άδωνις Γεωργιάδης και Ανδρέας Λοβέρδος, αλλά και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, ενώ εδώ και αρκετό καιρό ο τρίτος προστατευόμενος μάρτυρας έχει αποχαρακτηριστεί από μόνος του. H εξέλιξη αυτή έφερε κύμα ενθουσιασμού τόσο στον πρώην πρωθυπουργό όσο και στους Άδωνι Γεωργιάδη και Ανδρέα Λοβέρδο, οι οποίοι έσπευσαν σε δηλώσεις που δείχνουν τις εκδικητικές διαθέσεις τους για την επόμενη ημέρα. Ειδικότερα, ο Αντώνης Σαμαράς χαρακτήρισε την απόφαση της Δικαιοσύνης ιδιαίτερα σημαντική, τονίζοντας ότι «πλέον ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την πλήρη κι επίσημη αποκάλυψη της σκευωρίας Novartis», επαναλαμβάνοντας την πρόθεσή του να φτάσει η διαλεύκανση της «σκευωρίας» αυτής μέχρι τέλους.

Από την πλευρά του, ο περιχαρής Άδωνις Γεωργιάδης, με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επισήμανε ότι «η απόφαση της Οικονομικής Εισαγγελίας αποτελεί δικαίωση» όμως υπογράμμισε: «Το μείζον εδώ δεν είναι να τους τιμωρήσουμε, αυτά θα τα αποφασίσει η Δικαιοσύνη με θεσμικό τρόπο. Το μείζον εδώ είναι να αποκαλύψουν ποιοι τους έβαλαν, διότι αποκλείεται μόνοι τους να σκέφθηκαν τέτοια τερατώδη ψεύδη». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Ανδρέας Λοβέρδος, αναφέροντας δικαιωμένος για την εμπιστοσύνη του στη Δικαιοσύνη, «παρά τα χίλια βάσανα και τις θυσίες» που πέρασε.

Ο Αμερικανός δικηγόρος και το πολιτικό άσυλο που μπορούν να αιτηθούν στις ΗΠΑ

Τον Ιούλιο του 2020 ο Στίβεν Κον, ο Αμερικανός δικηγόρος των Ελλήνων προστατευόμενων μαρτύρων που κατέθεσαν για το σκάνδαλο Novartis στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, είχε δώσει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συνέντευξη στη «δημοκρατία». Σε αυτήν είχε εξηγήσει πως οι πελάτες του μπορούν να ζητήσουν πολιτικό άσυλο από τις ΗΠΑ, προφανώς εάν αυτό καταστεί αναπόφευκτο.

«Σύμφωνα με τη νομοθεσία στις ΗΠΑ, οι προστατευόμενοι μάρτυρες που αποκάλυψαν διαφθορά σε ξένες χώρες και δεν προστατεύονται από την κυβέρνηση της χώρας τους επιτρέπεται να πάρουν πολιτικό άσυλο» είχε πει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός δικηγόρος που εργάζεται στη δικηγορική εταιρία Kohn, Kohn & Colapinto και θεωρείται στις ΗΠΑ ένας από τους κορυφαίους σε ό,τι αφορά τη νομοθεσία για τους προστατευόμενους μάρτυρες.

Παράλληλα, είχε προτρέψει την ελληνική κυβέρνηση να μη συμπεριφερθεί σαν μία τιποτένια δικτατορία και να μην άρει ποτέ το καθεστώς του προστατευόμενου μάρτυρα: «Εάν αυτό συμβεί, θα είναι εξευτελισμός για την Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν πρέπει να συμπεριφερθεί σαν μία τιποτένια δικτατορία, όπου οι πολίτες οι οποίοι καταγγέλλουν τη διαφθορά αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή για να σώσουν τη ζωή τους. Η Ελλάδα πρέπει να προστατεύσει τους μάρτυρες και να μην απευθυνθούν στις ΗΠΑ για να εξασφαλίσει την προστασία της ελευθερίας του λόγου και την ασφάλεια όσων καταγγέλλουν εγκληματίες».

Ο κ. Κον είχε προσθέσει, τέλος, ότι η προστασία των προστατευόμενων μαρτύρων είναι σήμερα πιο σημαντική από ποτέ, γιατί, εάν έρθουν αντιμέτωποι με επιπλέον αντίποινα, κανένας στην Ελλάδα δεν θα αισθάνεται ελεύθερος να αποκαλύψει υψηλού βαθμού διαφθορά, αλλά και πως αυτοί οι μάρτυρες είναι απαραίτητοι προκειμένου να εξασφαλιστεί πως η Novartis θα αλλάξει και θα σταματήσει να κλέβει από τους Έλληνες. «Τα θύματα από τα λαδώματα της Novartis ήταν οι Έλληνες. Η δημοκρατία τους υπονομεύτηκε. Πλήρωναν υψηλότερα κόστη για την ιατρική τους περίθαλψη, ενώ τα συνταγογραφούμενα φάρμακα έγιναν ακριβότερα και το Εθνικό Σύστημα Υγείας, καταληστεύτηκε» σημείωσε.

Το πρόστιμο των $310.000.000

Σε σχέση με την υπόθεση στις ΗΠΑ, υπενθυμίζουμε ότι το πρόστιμο, ύψους 310.000.000 δολαρίων, που πλήρωσε η Novartis στο αμερικανικό δημόσιο ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί βάσει του ομοσπονδιακού νόμου Foreign Corrupt Practices Act (FCPA) για αθέμιτες πρακτικές εταιρίας εκτός ΗΠΑ για μία μόνο χώρα (στην περίπτωση αυτή για τη χώρα μας). Το δικαστικό έγγραφο, που είχε βγει μάλιστα στη δημοσιότητα, δεν άφηνε κανένα περιθώριο παρερμηνείας: η Novartis Hellas έδινε μίζες σε αξιωματούχους για να επηρεάζονται οι κυβερνητικές αποφάσεις.

Θεωρητικά (πάντα), η χώρα μας τον Ιούνιο του 2022, δηλαδή όταν στο τιμόνι του υπουργείου Υγείας ήταν ο Θάνος Πλεύρης, κατέθεσε αγωγή κατά της Novartis ύψους 214.000.000 ευρώ για ηθική βλάβη του Ελληνικού Δημοσίου από τις ενέργειες της εταιρίας. Ο κ. Πλεύρης, αξιοποιώντας την είδηση επικοινωνιακά, είχε δηλώσει: «Το Ελληνικό Δημόσιο επιφυλάσσεται με νεότερη αγωγή να διεκδικήσει την οποιαδήποτε ζημία έχει υποστεί και είμαστε ξεκάθαροι ότι θα εφαρμοστούν όλες οι κυρώσεις κατά της εταιρίας Novartis για τις παράνομες πρακτικές της». Στην πραγματικότητα, όμως, ποτέ δεν μάθαμε σε ποιο στάδιο βρίσκεται αυτή η αγωγή, αν και η κυβέρνηση φρόντισε να μάθουμε ότι το… δρομολόγησε. Ο ελληνικός λαός, μάλλον, επιθυμεί περισσότερο να μάθει το εάν το Δημόσιο θα ανακτήσει πολύτιμα χρήματα σε χαλεπούς για τα οικονομικά του καιρούς, τα οποία του υφάρπαξε μια φαρμακευτική εταιρία με διεφθαρμένες πρακτικές, παρά τα ονόματα των μαρτύρων που έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για το σκάνδαλο.

Η δικαίωση από τον Άρειο Πάγο

Στο απαλλακτικό βούλευμα που εκδόθηκε την τελευταία μέρα του Ιουνίου του 2022, με το οποίο απαλλάχθηκαν πλήρως από τις κατηγορίες μια σειρά από πρόσωπα που είχαν κατηγορηθεί για υποτιθέμενη σκευωρία στην υπόθεση Novartis, το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο της διαδικασίας του Ειδικού Δικαστηρίου, δηλαδή οι ανώτεροι δικαστές της χώρας μας, είχαν αποδεχθεί την πρόταση που είχε κάνει πρωθύστερα η εισαγγελέας Ελένη Μετσοβίτου-Φλουρή. Σε αυτήν η εισαγγελέας δικαίωνε τους προστατευόμενους μάρτυρες και τη συμβολή τους στην υπόθεση.

Συγκεκριμένα, οι ανώτατοι δικαστές είχαν αποδεχθεί μεταξύ πολλών άλλων τα εξής:

– Οι επιλογή των προστατευόμενων μαρτύρων δεν ήταν αυθαίρετη.

– Η υπαγωγή των μαρτύρων σε καθεστώς προστασίας ήταν νόμιμη και τηρήθηκαν όλες οι διαδικασίες.

– Οι προστατευόμενοι μάρτυρες «δεν εξέφρασαν απλή γνώμη, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία».

– «Η αιτίαση ότι οι προστατευόμενοι μάρτυρες παρανόμως χαρακτηρίστηκαν μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος διότι προσδοκούν ίδιο όφελος από τις καταθέσεις τους στις δικαστικές αρχές των ΗΠΑ είναι απορριπτέα».

Εξάλλου, και νωρίτερα ο Άρειος Πάγος είχε αρνηθεί να αποκαλυφθούν τα όνομα των προστατευόμενων μαρτύρων. Το αρνήθηκε στη διάρκεια της προανακριτικής επιτροπής, ενώ το αρνήθηκε και κατά την ανάκριση της διαδικασίας του Ειδικού Δικαστηρίου για τη δήθεν σκευωρία Novartis. Τα προβλήματα αυτά τα έλυσε ο κ. Φλωρίδης, με μια διάταξη στον νέο κώδικα ποινικής δικονομίας.

Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»