Του Αναστάσιου Κούζη-Κούζαρου*
Ο ανηλεής αλληλοσπαραγμός των πρωταγωνιστών του «μεσανατολικού δράματος» μας επιφυλάσσει, εδώ και έναν ολόκληρο χρόνο αλλεπάλληλες, ασύλληπτες από τη φαντασία του μέσου ανθρώπου, εκπλήξεις όσον αφορά τις μακροχρόνιες και πολυδάπανες πολεμικές προετοιμασίες και επινοήσεις των κατάλληλων μεθόδων και μέσων αλληλοεξόντωσης των μισητών αντιπάλων. Έτσι, αφού η επιστήμη και η τεχνολογία υποτάχθηκαν για μια ακόμη φορά στις πολεμικές επιδιώξεις των ισχυρών, χάρη στη διάθεση κολοσσιαίων κεφαλαίων, συνέπραξαν στην παραγωγή τέτοιων καινοφανών οπλικών συστημάτων, που μας αφήνουν άναυδους. Για ποια επιστήμη μιλάμε, άραγε; Ο «θείος» Πλάτωνας το δίδαξε ολοκάθαρα: «Πάσα επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής, πανουργία ου σοφία φαίνεται»! Μια χαρά, λοιπόν, η ανθρώπινη πανουργία θριαμβεύει και η παράνοια του πολέμου ενθαρρυμένη απ’ τη μωρία έστησε τον τρελό χορό της στις χώρες της Βίβλου και στα ιερά εδάφη του ιουδαϊσμού, του χριστιανισμού και του μουσουλμανισμού! Πρωτοχορευτές, ο φανατισμός, η τυφλή βία, η μισαλλοδοξία! Σε κάθε χορευτικό τους βήμα το αίμα ρέει ποταμηδόν σ’ έναν πρωτοφανή σε αγριότητα και βαρβαρότητα «πυρρίχιο», με πλήθος άμοιρα αθώα θύματα ένθεν κακείθεν. Και «τα παθήματα, αλλά… όχι μαθήματα» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Οι θεμελιώδεις αρχές και οι διακηρύξεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών; Οι διεθνείς συνθήκες και το αποκαλούμενο Δίκαιο του Πολέμου; Όλα στάχτη και κουρνιαχτός, σαν τη στάχτη και τον κουρνιαχτό στα ερείπια των αεροπορικών και πυραυλικών επιθέσεων των εμπολέμων, με όλους εμάς τους υπολοίπους ανήμπορους θεατές, που εξαντλούνται σε «ευχολόγια» και περίτεχνες διπλωματικές διατυπώσεις! «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι»! Πού βαδίζει, λοιπόν, η «μωρανθείσα» ανθρωπότητα; Ζούμε, ίσως, ένα ακόμη προανάκρουσμα ενός Γ’ Παγκοσμίου, πυρηνικού αυτή τη φορά, Ολέθρου; Κι αν υπάρξει τελικά ο όλεθρος, θα είναι ο όλεθρος των ανθρώπων ή μήπως των μωρών υπανθρώπων; «Θεός φυλάξοι»!
Επικαλούμαστε τον Θεό, αφού απ’ τα ανθρώπινα τίποτε το αισιόδοξο δεν μπορεί να μας παρηγορήσει και να μας στείλει έστω μια ισχνή αχτίδα ελπίδας. Γιατί τα καταφέραμε τόσο καλά, ώστε σε μια εποχή αξιοζήλευτης προόδου σε όλους τους τομείς, ενώ θα έπρεπε να ζούμε αρμονικά με τη φύση και ειρηνικά μεταξύ μας, βρισκόμαστε περικυκλωμένοι από κάθε είδους ανεξέλεγκτη βία.
Ποια τα γενεσιουργά της αίτια; Αναμφίβολα, οι τρεις μανίες που κατατρύχουν τον άνθρωπο, για πλούτο, εξουσία και πρωτεία. Ασυλλόγιστα, στο όνομα του ακατάσχετου κέρδους παραβιάζει τα μέτρα του, ως φυσικού όντος, και βιαιοπραγεί κατά του περιβάλλοντος αποστραγγίζοντας τις πλουτοπαραγωγικές του πηγές. Με αφροσύνη, αντί με τους ομοίους του ειρηνικά να συνεννοείται, αναπτύσσει εξαιτίας της απληστίας του μονομερώς και ανταγωνιστικά τη βιομηχανική δραστηριότητα σε τέτοιον βαθμό, ώστε να διασαλεύει την ισορροπία του πεπερασμένου κόσμου μας, αδιαφορώντας τόσο για την επιβίωση των άλλων έμβιων όντων όσο και για το μέλλον των μεταγενεστέρων στον πλανήτη Γη! Η Γη, φυσικά, ως ζων οργανισμός διαθέτει και αυτή «νουν», όπως δίδαξε ο Αναξαγόρας, και με βία αντιδρά στην επίθεση που δέχεται απ’ αυτόν που θα έπρεπε να της φέρεται ως ο σοφός εφήμερος διαχειριστής της και όχι ο αιώνιος, δήθεν, ιδιοκτήτης της. Το αντίδωρό της, ως δίκαιη τιμωρία στον σφετεριστή, οι τρομερές θεομηνίες που μαστίζουν τις ανθρώπινες κοινωνίες, απειλώντας τις με καταστροφή: παρατεταμένοι καύσωνες και ξηρασίες, θηριώδεις σε έκταση και διάρκεια πυρκαγιές, καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις και πλημμύρες, ραγδαία αύξηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας παγκοσμίως, τήξη των πάγων των Πόλων και αύξηση της στάθμης της θάλασσας, με καταλυτικές επιπτώσεις στον επισιτισμό και στις μεταναστευτικές ροές.
Η βίαιη αντίδραση της εχθρικής πλέον φύσης έχει αναμφίβολα τις επιδράσεις της στον χαρακτήρα και στη συμπεριφορά των ανθρωποσυνόλων. Παλαιότερα πιστευόταν ότι η διάκριση των ιστορικών εποχών της ανθρωπότητας σε «χρυσή εποχή», «αργυρή εποχή» ή «σιδηρά» ανταποκρινόταν σε μια «αριστοκρατικής αντίληψης» προσέγγιση της Ιστορίας. Η πραγματικότητα όμως, απέδειξε ότι ο αξιολογικός χαρακτηρισμός κάθε εποχής ανταποκρίνεται στον βαθμό της διατροφικής επάρκειας ή στέρησης των ανθρώπων και της ειρηνικής ή ανταγωνιστικής συμβίωσης ή και πολεμικής αντιπαράθεσης τους. Έτσι, και στις μέρες μας ο άνθρωπος, ζώντας στην «εποχή του τρόμου», εμφανίζεται ανίκανος να συνεννοηθεί με τους ομοίους του, να συνεργασθεί για μια αειφόρο ανάπτυξη, που θα καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες και θα επαναφέρει την ισόρροπη διαβίωση εντός του φυσικού περιβάλλοντος, εξασφαλίζοντας την ειρηνική συνύπαρξη των ειδών και των λαών.
Μέσα, δυστυχώς, στον σημερινό άξενο φυσικό, αλλά και ανθρωπογενή κόσμο εμφανίζεται πιο εχθρικός και επιθετικός από ποτέ ο κάτοικος του κατ’ ευφημισμόν «πράσινου πλανήτη». Οι αποκρουστικές μορφές βίας και η συχνότητα που τις εκδηλώνει μαρτυρούν πως αυτή η τρομερή αρχαία φύλακας του Διός αποτελεί τη μόνη θεότητα που λατρεύει, κάνοντας μάλιστα για χάρη της, καθημερινά σχεδόν, αιματηρές ανθρωποθυσίες με αθώα θύματα, καθώς από παντού ξεπηγάζει η κρατική, η αστυνομική και στρατιωτική βία, η ενδοοικογενειακή βία, η ενδοσχολική ή εξωσχολική βία, η αθλητική ή οπαδική βία, η νεανική βία…
Θα σταθούμε ιδιαίτερα στην κατά κύματα εκδηλούμενη και στη χώρα μας νεανική βία. Καθόλου καλά δεν είναι τα σημάδια με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, καθώς ανάμεσα σε κορίτσια ή αγόρια γυμνασιακής ή και μεγαλύτερης ηλικίας εκδηλώνονται άγριοι ομαδικοί ξυλοδαρμοί ή και βιασμοί ακόμη και μικρών παιδιών! «Κοινωνία, παιδί σου είμαι και σου μοιάζω» σαρκάζουν κάποιοι, όχι άδικα! Μας αξίζουν πραγματικά συγχαρητήρια, επειδή κατορθώσαμε να μολύνουμε με το μικρόβιο της βίας έστω ένα κομμάτι από το πλέον ευαίσθητο και πολυτιμότερο μέρος της κοινωνίας μας, τη νεότητα. Αυτού του είδους οι μολύνσεις είναι μεταδοτικές με τη μίμηση. Οι νεαροί ή νεαρές αυτουργοί εμφανίζονται, λοιπόν, ως αγέλη στο διαδίκτυο να πρωταγωνιστούν ή να συμμετέχουν σε άγρια ξυλοκοπήματα κατά συνομηλίκων ή μεγαλυτέρων τους, συμμαθητών τους ή μη. Και κατόπιν να κομπορρημονούν με πλήρη ψυχρότητα και αναλγησία «on camera» για το κατόρθωμά τους, στερούμενοι ενσυναίσθησης για το κακό που έκαναν κι αν προξένησαν σωματική ή ψυχική βλάβη στο θύμα τους ή απείλησαν τη σωματική ακεραιότητά του. Αυτή η εικόνα νέων ανθρώπων, και δη μαθητών, καταδεικνύει την πλήρη αποτυχία του όλου εκπαιδευτικού συστήματος και αποτελεί κατάντια για την κοινωνία μας. Ειδικοί και μη, αρμόδιοι και αναρμόδιοι, κατά τα ειωθότα, θα αναζητήσουν τις ευθύνες, τα αίτια του φαινομένου και θα εξαγγείλουν βαρύγδουπα μέτρα. Κανένα όμως αποτέλεσμα δεν θα προκύψει, αν δεν γίνει κατανοητό ότι και αυτή η έκφανση της βίας αποτελεί μέρος της γενικότερης κοινωνικής κατάστασης και συμπεριφοράς μας. Για να επέλθει, επομένως, η ειρήνη στην κοινωνία και στον κόσμο πρέπει να ειρηνεύσουν οι συνειδήσεις και οι ψυχές των νέων και νεανίδων μας. Πρωτίστως θα συντελέσει στην ειρήνευση η οικογένεια, ο πατέρας και η μητέρα, επωμιζόμενη τον ρόλο του παιδαγωγού και καθοδηγητή του παιδιού με αυστηρότητα και αγάπη. Ακολούθως το σχολείο, με πλήρη αυτονομία σε κάθε βαθμίδα του, αναδεικνύοντας μέσα από την καθημερινή «σχολική ζωή» τις αξίες του μαθητή ως «ομογάλακτου», ως δηλαδή «πνευματικού αδελφού» για κάθε συμμαθητή του, του δασκάλου, όχι ως δημοσίου υπαλλήλου, αλλά ως «διαφωτιστή» και «πνευματικού πατέρα», προπάντων δε της ίδιας της διδασκαλίας ως ενός «πνευματικού άθλου», που πετυχαίνει κάθε παιδί αναλόγως των ικανοτήτων και της προσπάθειάς του αδιακρίτως. Τέλος, η Πολιτεία, προστατεύοντας τη νεότητα με το να εξασφαλίζει τις κατάλληλες υλικές και οικονομικές συνθήκες για την ανάπτυξη και ευημερία κάθε οικογένειας και την απρόσκοπτη μόρφωση των παιδιών της.
Αν μάλιστα η Πολιτεία εργαστεί με τα παιδαγωγικά μέσα που διαθέτει αφενός για να εξουδετερώσει τις βλαπτικές επιδράσεις του αμαρτωλού διαδικτύου, τιμωρώντας παραδειγματικά τους φορείς τους, αφετέρου για να αναδείξει και να επιβάλει ως θεμελιώδεις ηθικές αρχές της κοινωνικής ζωής την αγάπη προς τον συνάνθρωπο και τον σεβασμό προς τους αδυνάτους, την εργατικότητα, την αξιοκρατία και την ταπεινοφροσύνη, τότε πράγματι θα αναφωνήσουμε με αγαλλίαση «Ειρήνη Ημίν».
*Καλλιτέχνης Θεάτρου Σκιών – φιλόλογος
