Του Απόστολου Αποστόλου*
Τι εγγύτητες έχει το σημερινό ΠΑΣΟΚ με εκείνο του Ανδρέα Παπανδρέου; Σχεδόν καμία. Έχει όμως εγγύτητες με το ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη. Στην εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου οι όροι Αριστερά και Δεξιά εξέφραζαν δύο διαφορετικά οριακά σημεία του πολιτικού continuum ή ακόμη, θα λέγαμε, διέθεταν ένα πολιτικό spectrum.
Με τον Κ. Σημίτη οι όροι Δεξιά – Αριστερά άρχισαν να συναιρούνται μπροστά σ’ έναν παροξυσμό απελευθέρωσης ή χειραφέτησης από τις εννοιολογικές διακριτότητες και να συνταξιδεύουν στις πολιούχες αξίες της παγκοσμιοποιημένης πολιτικής. Εκεί δηλαδή όπου όλα αλληλεπικαλύπτονται στην ελαφρότητα και την ευκολία μιας τυφλής απόπειρας εκμοντερνισμού για χάρη της επιταχυνόμενης κίνησης του νέου κόσμου.
Έτσι η Δεξιά και η Αριστερά έπρεπε να εισέλθουν στο απόλυτο κενό της πολιτικής μηδενικής βαρύτητας. Το ΠΑΣΟΚ με αρχηγό τον Κ. Σημίτη ασπάστηκε τις εφαρμοσμένες πειθαρχήσεις του παγκοσμιοποιημένου οράματος και έτσι το ΠΑΣΟΚ κατέστη ένα φάντασμα θλίψης. Ασπάστηκε όλες τις αντιλαϊκές πολιτικές, συνηγορώντας παράλληλα υπέρ του τρομώδους ντελίριου ενός τζογαδόρικου καπιταλισμού και υπέρ της νιρβάνιας άπνοιας των ιδεών.
Το φανταχτερό πυροτέχνημα της νέας εποχής για τον Κ. Σημίτη γίνεται άλλοθι για τον μετασχηματισμό του ΠΑΣΟΚ, που έριξε πολύ νερό στις αρχικές του ιδέες, τόσο που εκείνες αποχρωματίστηκαν εντελώς. Έτσι το ΠΑΣΟΚ έγινε μια χοάνη μετάλλαξης που ελάχιστα είχε να θυμίζουν πώς ήταν αρχικά. Η εξαγγελλόμενη λαϊκή προστασία στις μέρες του Α. Παπανδρέου ξεψύχησε κάτω από τις νέες επιταγές της εποχής και οι ανισότητες εισέβαλαν με ορμή ως νέες πρακτικές της ελεύθερης αγοράς, ενώ η εθνική ανεξαρτησία με την κυβέρνηση του Κ. Σημίτη άρχισε να χορεύει το ταγκό της παραχώρησης.
Στη δε περίοδο του Γ. Α. Παπανδρέου το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε ένα μνημονιακό κόμμα μαύρου μετώπου πλήρως συντονισμένο με τα μέτρα της ευρωπαϊκής επιτροπείας και του ΔΝΤ, επιδεικνύοντας έτσι πλήρη προσαρμογή στο άμεσο σχήμα της τροϊκανής κυριαρχίας. Μάλιστα ο Γ. Α. Παπανδρέου με τα ευκαιριακά φληναφήματά του και τις χαρτονένιες ιδέες του δεν δίστασε να υπερασπιστεί την ανάγκη μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης.
Από τότε το ΠΑΣΟΚ έμοιαζε να υπόσχεται ένα αόριστο τίποτα και να έχει ως στρατηγική τη συνεργασία με το εκάστοτε κυβερνών κόμμα. Κάτι που ακόμη και σήμερα εκφράζεται σθεναρά από τους υποψήφιους αρχηγούς του. Πέραν τούτου κρατά σταθερά τον πολιτικό χαμαιλεοντισμό του επιθυμώντας να διεκδικεί έναν ρόλο κολασμένου αγίου. Δηλαδή να βοηθά το κόμμα της πλειοψηφίας που κυβερνά στις δύσκολές του στιγμές έτσι ώστε να μην κινδυνεύσει το σύστημα.
Αναμφισβήτητα όμως το ΠΑΣΟΚ υπήρξε κόμμα θερμοκηπίου στελεχών τα οποία διέθεταν ένα προβασιακό επίπεδο σε ζητήματα διαχείρισης εξουσίας. Γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκαν από πολλά κόμματα (από τη Ν.Δ. έως τον ΣΥΡΙΖΑ) ως άλλοι Μαγιορδόμοι, χωρίς ωστόσο ποτέ να καταλάβουν ότι ο εργαλειακός πολιτικός λόγος είναι περιορισμένος μπροστά στην ένσκοπη ορθολογικότητα της λαϊκής πλειοψηφίας.
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
