Του Γιάννη Χ. Κουριαννίδη*
Στο ελληνικό Σύνταγμα υπάρχουν κάποιες διατάξεις οι οποίες είναι αδύνατον να αναθεωρηθούν. Μία από αυτές είναι η μορφή του πολιτεύματος. Η προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία, λοιπόν, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη και μη δυναμένη ούτε να τροποποιηθεί ούτε να αμφισβητηθεί. Είναι κάτι που μαθαίνουν οι φοιτητές της Νομικής ήδη από το πρώτο έτος των σπουδών τους.
Αυτή η ασφαλιστική δικλίδα, που θεσπίστηκε για την κατοχύρωση της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και την αποτροπή της αμφισβήτησης του πολιτεύματος, στην εποχή μας τείνει να επιτελέσει ρόλο ακριβώς αντίθετο από αυτόν για τον οποίο καθιερώθηκε.
Η αιτία γι᾽ αυτό δεν είναι άλλη από την προϊούσα απαξίωση των δημοκρατικών θεσμών, μέσα από πρακτικές και πολιτικές με τις οποίες παρακάμπτονται διαδικασίες διαφάνειας και αξιοπιστίας, ακόμη και αυτή η ίδια η βούληση του λαού.
Βιώσαμε πριν από μερικά χρόνια την ανατροπή της λαϊκής βούλησης στο δημοψήφισμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τα Μνημόνια, που οδήγησε τελικά στην πρώτη διάσπασή του. Στις μέρες μας αναδείχθηκε έντονα η παθογένεια των απευθείας αναθέσεων δημόσιων έργων και προμηθειών. Μια πρακτική που μας φέρνει στην πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση! Οι μέθοδοι για την προώθηση μιας απευθείας ανάθεσης είναι διάφορες και κινούνται είτε στα όρια είτε (συνήθως) υπερβαίνοντας αυτά της νομιμότητας. Μπορεί, λ.χ., να κηρυχθεί άγονος ένας δημόσιος διαγωνισμός και να ανατεθεί στη συνέχεια στον «ημέτερο» η προμήθεια ή το έργο, αλλά λίγοι θα γνωρίζουν ότι η προκήρυξη του διαγωνισμού αναρτήθηκε μόλις για λίγες ώρες στο διαδίκτυο! Συνήθης είναι και η πρακτική του «σπασίματος» του προϋπολογισμού του έργου σε μικρότερα τμήματα, ώστε καθένα από αυτά να μην υπερβαίνει το ελάχιστο ποσό για την προκήρυξη διαγωνισμού και να ανατίθεται έτσι «στα δικά μας παιδιά».
Απειροελάχιστη πτυχή
Οι πρόσφατες καταγγελίες του βουλευτή της Ν.Δ. Μάριου Σαλμά για το όργιο των απευθείας αναθέσεων προφανώς και καταδεικνύουν μια απειροελάχιστη πτυχή του όλου θέματος. Αλίμονο αν δεχθούμε ότι δύο χαλιά στο υπουργείο Τουρισμού και 16 κυλικεία αρχαιολογικών χώρων είναι αυτά που συνιστούν την αδιαφάνεια στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος και υποδομών. Είναι επίσης απορίας άξιον ότι ο εν λόγω βουλευτής χρειάστηκε παραπάνω από 24 χρόνια βουλευτικής και υπουργικής θητείας για να διαπιστώσει το μέγεθος του προβλήματος!
Η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας της λειτουργίας και, κατά συνέπεια, του ίδιου του πολιτεύματος γίνεται εντονότερη όταν οι θεσμοί του καλούνται να αντιμετωπίσουν τις παθογένειές του. Είτε πρόκειται για τη Δικαιοσύνη είτε για το Κοινοβούλιο ή για τους διάφορους ελεγκτικούς μηχανισμούς του, συνήθως δίνουν εξετάσεις ενώπιον του λαού που οδηγούν σε κουκουλώματα, συγκαλύψεις και ποινές-χάδια για όσους παρανομούν. Η απαξίωση των θεσμών από τους φυσικούς αυτουργούς έρχεται να ολοκληρωθεί ουσιαστικά με την επικύρωση των εγκληματικών τους ενεργειών από τους ίδιους τους… εκπροσώπους των θεσμών! Τα Τέμπη, το Μάτι, οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί, η Siemens, η Novartis είναι λίγες μόνο από τις περιπτώσεις όπου το λαϊκό αισθητήριο ένιωσε βάναυσα προσβεβλημένο και με μια μακράν ανολοκλήρωτη ικανοποίηση περί απονομής της δικαιοσύνης.
Τελικά, η διασφάλιση της λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών δείχνει να χάνει τη μάχη με τη φθορά του χρόνου και είναι μάλλον απίθανο αυτή να κατοχυρωθεί με μια απλή συνταγματική διάταξη. Και, επειδή είναι οι άνθρωποι που υπηρετούν το σύστημα αυτοί που το απαξιώνουν, αυτό που απαιτείται είναι πια η ανάδειξη νέων προσώπων, που δεν θα έχουν γαλουχηθεί σε αυτό το διεφθαρμένο και απαξιωμένο λειτουργικό του πολιτικού συστήματος. Ίσως τελικά στον μισό αυτόν αιώνα λειτουργίας της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας να σκούριασαν τα γρανάζια της…
*Διευθυντής περιοδικού «Ενδοχώρα», [email protected]
