Του δρος Απόστολου Κρητικόπουλου*
Η σχέση αγάπης μεταξύ των παππούδων και των εγγονιών τους έχει αποδεδειγμένα ιδιαίτερα ευεργετικές επιδράσεις στην ευεξία και τη μακροημέρευση των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Οι ηλικιωμένοι που εμπλέκονται ενεργά στις ζωές των εγγονιών τους τείνουν να είναι περισσότερο δραστήριοι, να απολαμβάνουν βελτιωμένη ψυχική υγεία και να επιμηκύνουν τη ζωή τους. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Evolution and Human Behavior» υποδεικνύει ότι η φροντίδα των εγγονών μειώνει αισθητά τον κίνδυνο θανάτου, ενισχύοντας παράλληλα την αίσθηση σκοπού και την κοινωνική σύνδεση στους ηλικιωμένους.
Το δημογραφικό ζήτημα, το οποίο συνδέεται με τη γήρανση του πληθυσμού και τη μείωση των γεννήσεων, αναμένεται να έχει σοβαρότατες συνέπειες για την τρίτη ηλικία, ιδιαιτέρως για εκείνους που στερούνται εγγονιών. Η αύξηση των ηλικιωμένων χωρίς οικογενειακή υποστήριξη μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα μοναξιάς και κοινωνικής απομόνωσης, φαινόμενα που συνδέονται αναπόφευκτα με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως η κατάθλιψη και οι καρδιοπάθειες.
Είναι πασίγνωστο ότι η κοινωνική απομόνωση αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ψυχική και τη σωματική υγεία. Η έλλειψη εγγονιών μπορεί να στερήσει από τους ηλικιωμένους την αίσθηση σκοπού και τη δυνατότητα να προσφέρουν, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών και πρόωρης θνησιμότητας. Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι οι παππούδες που ασχολούνται με τα εγγόνια τους όχι μόνο ζουν περισσότερο, αλλά παρουσιάζουν και υψηλότερη γνωστική λειτουργία, πράγμα που τους βοηθά να διατηρούν την αυτονομία τους και να προλαμβάνουν την εμφάνιση άνοιας.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι νέοι έχουν ένα ηθικό χρέος προς τους γονείς τους: να δημιουργήσουν οικογένειες και να φέρουν στον κόσμο απογόνους, δίνοντας έτσι στους γονείς τους την ευκαιρία να γίνουν παππούδες. Η παρουσία των εγγονών μπορεί να προσφέρει στους ηλικιωμένους μια νέα πνοή ζωής, καθώς εμπλέκονται στη φροντίδα και την ανατροφή της επόμενης γενιάς. Εξίσου σημαντικό είναι οι νέοι να διαμένουν κοντά στους γονείς τους, ώστε οι παππούδες να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στη ζωή των εγγονιών τους. Η εγγύτητα ενδυναμώνει τους οικογενειακούς δεσμούς και επιτρέπει στους παππούδες να προσφέρουν σταθερή και συνεχή υποστήριξη, ενώ ταυτόχρονα απολαμβάνουν τα οφέλη της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της ενεργούς συμμετοχής στην οικογενειακή ζωή.
Είναι προφανές ότι η δημογραφική μεταβολή θα επηρεάσει βαθέως την τρίτη ηλικία. Χωρίς την ύπαρξη εγγονιών και την ευεργετική αλληλεπίδραση μαζί τους, οι ηλικιωμένοι ενδέχεται να βρεθούν αντιμέτωποι με αυξημένα επίπεδα κοινωνικής απομόνωσης και υποβάθμισης της υγείας τους.
*∆ιδάκτωρ Πληροφορικής (twitter: @kritikopoulos)
