Μπορεί να αναγεννηθεί η Κεντροαριστερά;

Του Πάνου Σώκου

Η παρατεταμένη κρίση των κομμάτων της Κεντροαριστεράς, σε συνδυασμό με την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μετά το εκλογικό αποτέλεσμα των εκλογών του 2023, τροφοδότησε την πολιτική συζήτηση, με προτάσεις και προβληματισμούς για ανασύνθεση του χώρου της Κεντροαριστεράς (χώρος απαραίτητος για την πολιτική ισορροπία της πολιτικής ζωής του τόπου), με κύριους μοχλούς τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ και πιθανόν υπό την ηγεσία του πρώην πρωθυπουργού! Κατατέθηκαν προβληματισμοί που εξέφραζαν μια αγωνία για το μέλλον αυτού του χώρου και προτάσεις που μιλούσαν για εκλογική σύμπραξη ή για προγραμματική συμπαράταξη ή ακόμα και για συγχώνευση των δύο κομμάτων, μέσω μιας διαδικασίας τύπου Επινέ (Γαλλία – Μιτεράν).

Μόνο που μία τέτοια προοπτική, δηλαδή η ανασύνθεση της Κεντροαριστεράς με οποιοδήποτε από τους παραπάνω τρόπους, είναι ανέφικτη στην Ελλάδα. Όχι μόνο γιατί το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εξόχως ανταγωνιστικά κόμματα, αλλά και γιατί οι ανταγωνιστικές σχέσεις των προσώπων και οι συγκρούσεις των εσωκομματικών τάσεων είναι εμπόδια για να εκπονηθεί ένα τέτοιο σχέδιο επανίδρυσης της Κεντροαριστεράς. Όμως, και ιστορικά στη χώρα μας δεν έχει ξαναγίνει επανίδρυση του χώρου μέσω της συγχώνευσης ή της προγραμματικής συνεργασίας δύο όμορων, αλλά ανταγωνιστικών κομμάτων.

Είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει, η ανασύνθεση και η εκ νέου ισχυροποίηση της Κεντροαριστεράς στη χώρα μας έχει γίνει στο παρελθόν και κατά πάσα πιθανότητα θα ξαναγίνει στο μέλλον, διά της απορρόφησης του ενός κόμματος από το άλλο, και όχι διά της συγχώνευσης ή της προγραμματικής συνεργασίας.

Ιδού τι λέει η μεταπολιτευτική Ιστορία: Το ΠΑΣΟΚ γιγαντώθηκε και κυβέρνησε δεκαετίες τη χώρα, γιατί κατόρθωσε να απορροφήσει όχι μόνο τον χώρο του Κέντρου το 1981 (Ένωση Κέντρου και ΕΔΗΚ), αλλά και μεγάλο κομμάτι της σύγχρονης και της ανανεωτικής Αριστεράς τη δεκαετία του ’80 και του ’90 (ΚΚΕ Εσ., ΕΑΡ, Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου). Όταν όμως το ΠΑΣΟΚ, μετά το 2010, αποδυναμώθηκε και κατέρρευσε λόγω των Μνημονίων, φτάνοντας και στο 4,7%, το κενό που δημιουργήθηκε κατέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, που κυβέρνησε με ποσοστό 36% το 2015. Αυτό συνέβη γιατί κατόρθωσε να απορροφήσει τον κόσμο, που ψήφιζε μέχρι τότε το ΠΑΣΟΚ. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο βασικός πυλώνας στον χώρο της Κεντροαριστεράς μέχρι και την κατάρρευσή του, στο 18%, το 2023.

Σήμερα, με την αποσύνθεση του ΣΥΡΙΖΑ, ένα νέο μεγάλο κενό εκπροσώπησης έχει ανοίξει στην Κεντροαριστερά, το οποίο συμπίπτει με τη διαδικασία εκλογής νέου αρχηγού στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο ήδη έχει πάρει κεφάλι στις δημοσκοπήσεις έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, με αρκετούς πολιτικούς αναλυτές να δηλώνουν πως όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα μεγάλη ανατροπή.

Τα ερωτήματα, επομένως, που ανακύπτουν είναι: Πρώτον, Θα μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να γίνει ξανά η χοάνη των δυσαρεστημένων ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίοι προ δεκαετίας και βάλε ήταν, ως επί το πλείστον, δικοί του ψηφοφόροι και να αναδειχθεί αυτό πάλι σε κυρίαρχο πόλο της Κεντροαριστεράς, απορροφώντας τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ; Δεύτερον, θα μπορέσει να προσφέρει κάτι νέο, απαλλαγμένο από το επιβαρυμένο παρελθόν του, που θα κοιτάζει μπροστά και να αξιοποιήσει την ευκαιρία που του δίνεται; Αν οι απαντήσεις στα ερωτήματα είναι καταφατικές, τότε το «δόγμα της απορρόφησης» θα επαναβεβαιωθεί.

Στην ουσία, το ΠΑΣΟΚ καλείται να μετατρέψει το τέλμα στο οποίο βρίσκεται η Κεντροαριστερά -δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ και το ίδιο- σε ενεργητική ελπίδα, με πειστικές ιδέες, προτάσεις και αντίληψη για το πώς θα προχωρήσει η χώρα στη νέα εποχή, με τα πολλά και σύνθετα προβλήματα, για την ουσιαστική αναδιανομή του εισοδήματος, για την κοινωνική προστασία, για μεγαλύτερη αξιοκρατία, λιγότερη διαφθορά και συναλλαγή.

Σε κάθε περίπτωση, οποιοδήποτε πρόγραμμα δεν μπορεί να προχωρήσει, εάν δεν υπερτερεί του υφιστάμενου κυβερνητικού σχεδίου του Μητσοτάκη, δεδομένου ότι η Νέα Δημοκρατία του πρωθυπουργού έχει αποτύχει και στο σκέλος των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και στο σκέλος της προσέλκυσης παραγωγικών επενδύσεων και στη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Σε αυτούς τους λόγους οφείλεται και η επιταχυνόμενη φθορά της, που δεν έχει λάβει έως τώρα την έκταση που θα έπρεπε, επειδή υπάρχει -προς το παρόν- κενό εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης.