Του Δημήτρη Γαρούφα*
Αφορμή για το σημερινό άρθρο ήταν πρόσφατη συζήτηση με ομογενή από γειτονική χώρα, που με παράπονο μου ανέφερε ότι οι ελληνικής καταγωγής πολίτες σε γειτονικές χώρες θέλουν ίδρυση ελληνικών σχολείων για να μη χαθεί η ελληνική γλώσσα.
Με αφορμή αυτή τη συζήτηση ξαναθυμήθηκα ότι το 1994 (νέος δικηγόρος τότε, πρωτοεκλεγείς στο Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης το 1993) ήμουν πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικών Θεμάτων του ΔΣΘ και με εισήγησή μας διοργάνωσε ο ΔΣΘ την άνοιξη του 1994 ένα διήμερο συνέδριο με θέμα «Ο Ελληνισμός σήμερα στα Βαλκάνια και τις παρευξείνιες χώρες», του οποίου είχα την εποπτεία. Καλέσαμε τους ηγέτες των ελληνικής καταγωγής πληθυσμών από αυτές τις χώρες, οι οποίοι παρουσίασαν ο καθένας για τη χώρα του στοιχεία παρουσίας Ελληνισμού, υπάρχουσα υποδομή, προβλήματα και προοπτικές. Τα συμπεράσματα υποβλήθηκαν στους αρμόδιους φορείς κι από ό,τι θυμάμαι όλοι οι εκπρόσωποι τόνιζαν την αναγκαιότητα ίδρυσης φροντιστηρίων ελληνικής γλώσσας και τμημάτων διδασκαλίας της σε πανεπιστήμια, γιατί σε όλες τις χώρες υπήρχε ενδιαφέρον για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Το ενδιαφέρον έγινε πιο έντονο με την ίδρυση και λειτουργία ελληνικών επιχειρήσεων σε αυτές τις χώρες (μεταξύ αυτών τράπεζες κ.λπ.), οι οποίες στις προσλήψεις προσωπικού σε κάποιους τομείς αναζητούσαν συνήθως στελέχη που μιλούσαν και ελληνικά… Χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντος είναι ότι το πανεπιστήμιο Σόφιας, που ιδρύθηκε το 1993 τμήμα Νεοελληνικής Φιλολογίας, στο οποίο εισάγονταν κάθε χρόνο 25 άτομα, έφτασε να έχει, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το 1996, 2.055 υποψηφίους, το 1999 2.385, το 2002 2.682, πολύ περισσότερους από τους υποψηφίους για το τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας… Γι΄ αυτό, άλλωστε, την ίδια εποχή ιδρύθηκαν φροντιστήρια ελληνικής γλώσσας σε πόλεις της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, των Σκοπίων κ.λπ. και ιδρύθηκαν επίσης σύλλογοι πολιτών ελληνικής καταγωγής.
Την ίδια περίοδο έγιναν κάποιες προσπάθειες από φορείς της Θεσσαλονίκης για προβολή του ελληνικού πολιτισμού στην ευρύτερη βαλκανική περιοχή και τη στήριξη διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας (ενδεικτικά αναφέρω την Επιτροπή Διάδοσης Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού που είχε ιδρύσει το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας το 1995 και μέχρι το 2005 διοργάνωνε σεμινάρια για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό σε εκπαιδευτικούς από αυτές τις χώρες) και σημαντική ήταν και η δράση του ΙΜΧΑ, καθώς και κάποιων σωματείων (ΑΕΡΟΠΟΣ, Σύλλογος Μοναστηριωτών Θεσσαλονίκης κ.ά.), αλλά όλα αυτά ήταν αποσπασματικά και έχουν ατονήσει… Έλειπαν ο κεντρικός προγραμματισμός και η στρατηγική και γι’ αυτό δεν αξιοποιήσαμε την ιστορική ευκαιρία που οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιούργησαν για τον Ελληνισμό μετά το 1989… Μάλιστα μετά το 2010, με αφορμή την οικονομική κρίση, η Ελλάδα, με πίεση των «δανειστών», εγκατέλειψε και τα οικονομικά ερείσματα που δημιούργησε σε γειτονικές χώρες (οι θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών εκποιήθηκαν σε τρίτους) και, δυστυχώς, το κενό το καλύπτει η Τουρκία, η οποία ξοδεύει τεράστια ποσά ιδρύοντας σχολεία σε γειτονικές χώρες και αναλαμβάνοντας στοχευμένα μεγάλα έργα δημιουργεί ερείσματα ισχυρής επιρροής σε κάθε χώρα, και φυσικά αυτή η επιρροή της προκαλεί πολλαπλά προβλήματα για την Ελλάδα και λόγω αυτής της επιρροής παρουσιάζεται μια «περίεργη» συμπεριφορά κάποιων γειτονικών χωρών (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία) προς τη χώρα μας.
Κλείνοντας, επισημαίνω ότι η χώρα μας στα Βαλκάνια πρέπει να έχει οικονομική και πολιτιστική παρουσία και πάντα να λειτουργεί σε πρωταγωνιστικό-σταθεροποιητικό ρόλο, προβάλλοντας και εκφράζοντας τις αρχές της ελευθερίας και της δημοκρατίας και βοηθώντας σε άμβλυνση των διαφορών. Πρέπει να αξιοποιήσει και τους ελληνικής καταγωγής πληθυσμούς που ζουν σε γειτονικές χώρες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να λειτουργούν ως γέφυρα φιλίας μεταξύ Ελλάδας και των χωρών που ζουν. Χρειάζεται μια νέα βαλκανική πολιτική από τη χώρα μας, που θα ασκείται με οδηγό τις αρχές του οικουμενικού Ελληνισμού.
*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης
