Ο Ιταλός εισηγείται στην Ε.Ε. να εκδώσει νέο κοινό χρέος προκειμένου με 800 δισ. ετησίως να χρηματοδοτήσει βιομηχανικές και αμυντικές ανάγκες
Του Βασίλη Γαλούπη
Στις συμπληγάδες ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας και της ανερχόμενης Ινδίας, η Ευρώπη συνθλίβεται. Για να διασωθεί απαιτούνται τολμηρές πρωτοβουλίες. Μια βαθύτερη ενοποίηση και, κυρίως, να κοπεί μπόλικο ζεστό χρήμα, όσο δύο μεταπολεμικά σχέδια Μάρσαλ, ώστε να ζεσταθεί ξανά η οικονομία, να επιστρέψει η ανάπτυξη και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα.
Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα της πρότασης-παρέμβασης του Μάριο Ντράγκι, του τεχνοκράτη που είχε στα χέρια του τη διοίκηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομική κρίση μεταπολεμικά, το 2011-19. Όμως, γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα ότι απευθύνεται σε μια άβουλη ευρωπαϊκή ηγεσία, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά.
Η ανάπτυξη στην Ευρώπη επιβραδύνεται εδώ και δεκαετίες. Αναπόφευκτα, το χάσμα στο ΑΕΠ έχει ανοίξει πολύ μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ. Τα νοικοκυριά στη γηραιά ήπειρο έχουν πληρώσει το τίμημα του χαμένου βιοτικού επιπέδου τους σε κάθε επίπεδο. Από το 2002 και τη γέννηση του ευρώ, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα έχει αυξηθεί σχεδόν δύο φορές στην Αμερική συγκριτικά με την Ε.Ε.
Για το μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιόδου του ενιαίου νομίσματος, η επιβράδυνση της ανάπτυξης θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ενοχλητική, αλλά όχι και ως καταστροφική. Ο Ντράγκι εκτιμά πως αυτό πρέπει να σταματήσει εδώ. Όσο μειώνεται ο πληθυσμός της Ευρώπης απαιτείται να στηρίζεται όλο και περισσότερο η παραγωγικότητα, ώστε να μην υποστεί περαιτέρω απώλειες στο ΑΕΠ της.
Η ανάγκη της Ευρώπης για ανάπτυξη αυξάνεται, όμως δίχως να μπορεί να ανταποκριθεί απέναντι στον ανταγωνισμό. Οι δαπανηρές εξοπλιστικές προκλήσεις βρίσκονται ξανά στο ζενίθ εδώ και πολλές δεκαετίες, για να προσθέσουν ακόμα έναν πονοκέφαλο στους δυσκίνητους γραφειοκράτες των Βρυξελλών και στην ηγεσία του Βερολίνου.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, σημειώνει ο Ντράγκι σε άρθρο του στον «Economist» χθες, για να μπορέσει να επιστρέψει στο παιχνίδι η Ευρώπη θα πρέπει το μερίδιο των επενδύσεων να αυξηθεί στα επίπεδα του 1960 και του 1970, κάτι που σημαίνει μια αύξηση 5 μονάδων του ΑΕΠ. Συγκριτικά, οι πρόσθετες επενδύσεις που προέβλεπε το Σχέδιο Μάρσαλ μεταξύ 1948-1951 ανέρχονταν σε περίπου 1%-2% του ΑΕΠ ετησίως.
«Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει διπλάσια από ό,τι στην ανοικοδόμηση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, να επιτρέψει σε περισσότερες εταιρίες τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών να συγχωνευθούν, και να λάβει δραστικά μέτρα για τις αμυντικές δαπάνες» είναι η πρόταση του Μάριο Ντράγκι.
Η κοστολόγηση της έκθεσής του είναι μια γιγαντιαία επένδυση 800 δισ. ευρώ ετησίως, ώστε να βγει από το κατώφλι της χαμηλής παραγωγικότητας η Ευρώπη. Ο Ιταλός χαρακτηρίζει το πρότζεκτ «υπαρξιακή πρόκληση», προβλέποντας ουσιαστικά ότι η γηραιά ήπειρος θα μικραίνει διαρκώς, έναντι του ανταγωνισμού, αν δεν λάβει τολμηρά μέτρα.
Η έκθεση 400 σελίδων του Ντράγκι προορίζεται ως οδικός χάρτης της Κομισιόν υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ακόμα, όμως, κι αν γίνουν δεκτές οι συστάσεις του θα χρειαστούν στη συνέχεια συμμετοχή και από τις 27 κυβερνήσεις του μπλοκ, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί ανέφικτο.
Η συγκυρία, άλλωστε, δεν είναι ευνοϊκή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη βγαίνει τσαλακωμένη από την κρίση, η ενοποίηση ουσίας δεν προχωράει, υπάρχει διχασμός μεταξύ των κρατών στο ενεργειακό και στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, ενώ οι ηγεσίες Γερμανίας και Γαλλίας είναι εξασθενημένες.
Η Ευρώπη έχασε σε μεγάλο βαθμό την ψηφιακή επανάσταση. Το χάσμα παραγωγικότητας μεταξύ Ε.Ε. και Αμερικής από το 2000 εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από τον τεχνολογικό τομέα. Οι ευρωπαϊκές εταιρίες ειδικεύονται μόνο σε ώριμες τεχνολογίες, όπου οι δυνατότητες για καινοτομίες είναι περιορισμένες. Πολλοί Ευρωπαίοι επιχειρηματίες προτιμούν να αναζητήσουν χρηματοδότηση από αμερικανικά funds και να επεκταθούν στην αγορά των ΗΠΑ. Κατά τον Ντράγκι, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι μια ευκαιρία για την Ευρώπη «να επανορθώσει τις αδυναμίες της».
Ο Ντράγκι πιέζει ώστε η Ε.Ε. να εκδώσει νέο κοινό χρέος, δηλαδή να κόψει χρήμα, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις βιομηχανικές και αμυντικές της ανάγκες, κάτι στο οποίο αντιτίθεται αρκετές κυβερνήσεις. Η ανησυχητική διάσταση για την Ελλάδα είναι ότι για να περάσει ένα τέτοιο σχέδιο θα χρειαστεί να εκτραπούν πόροι από τις φτωχότερες χώρες προς τις πιο ισχυρές στη βιομηχανία, την ψηφιοποίηση και την καινοτομία.
Στον πυρήνα των οικονομικών δεινών της Ευρώπης, υποστηρίζει η έκθεση, είναι το κόστος της ενέργειας για τη βιομηχανία, που σήμερα αναγκάζεται να πληρώνει 158% περισσότερο για ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι οι ΗΠΑ και +345% για φυσικό αέριο.
Η Ε.Ε. δεν θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει αρκετό χαλκό, λίθιο και άλλες πρώτες ύλες εάν δεν μιμηθεί την ισχυρή κάθετη ολοκλήρωση της Κίνας από την εξόρυξη στη ναυτιλία, υπονόησε ο Ντράγκι στις συστάσεις του, σύμφωνα με το Politico.
Το ερώτημα είναι αν η Ε.Ε. διαθέτει κάποιου είδους στρατηγική ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας. Τα τελευταία 15 χρόνια δεν έχει πείσει ότι μπορεί να δώσει ένα όραμα που θα προσφέρει στην Ευρώπη τη χαμένη αίγλη της και θα την ξαναμάθει να φεύγει προς τα εμπρός. Η πρόταση Ντράγκι έχει θετικό αποτύπωμα, όμως το κακό είναι ότι όσο η Ευρώπη σκέφτεται ο υπόλοιπος πλανήτης τρέχει όλο και πιο γρήγορα.
Δημοσιεύεται στη «δημοκρατία»
