Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε αντίθεση με τους ανεπαρκείς, ως λανθασμένους, χειρισμούς του σε πλήθος θεμάτων αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής (τουρκολιβυκό μνημόνιο, πλαίσιο διαλόγου με την Άγκυρα, ταπείνωση από τα Τίρανα, απώλεια εξοπλιστικού δανείου από τις ΗΠΑ κ.ά.), κατέγραψε ξαφνική διπλωματική επιτυχία στη συνεργασία με τη Σαουδική Αραβία. Βέβαια, η προ ημερών θετική εξαίρεση απλώς επιβεβαιώνει τον πολυετή αρνητικό κανόνα.
Η απροσδόκητη επιτυχία αφορά την υπόθεση του τάνκερ «Sounion», το οποίο αποτέλεσε στόχο των Χούθι στις 23 Αυγούστου. Αν και οι κινήσεις του κ. Μητσοτάκη διευκολύνθηκαν -σε πολύ μεγάλο βαθμό- από την προεργασία που είχε κάνει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ, είναι γεγονός πως η καθαυτή συμφωνία του πρωθυπουργού με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν περιέχει θετικά στοιχεία. Γιατί προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη μετάγγιση του πετρελαίου σε άλλο δεξαμενόπλοιο, τη ρυμούλκηση του «Sounion» σε ασφαλές λιμάνι υπό -κάποιας μορφής- σαουδαραβική εγγύηση και την προστασία από μία φρεγάτα της ευρωπαϊκής επιχείρησης «Aspides» (στην οποία η Ελλάδα ασκεί τη διοίκηση).
Η ενεργός εμπλοκή της «Aspides» αποφασίστηκε ύστερα από επικοινωνία του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια με τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ, ενώ βαρύνουσα ήταν η διπλωματική στήριξη από τη Γαλλία και την Ιταλία. Αντίθετα, ουσιαστικά άκαρπες αποδείχθηκαν οι προηγούμενες επαφές του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη με Ευρωπαίους και Σαουδάραβες αξιωματούχους.
Οι τελικές συνεννοήσεις του πρωθυπουργού με τον πρίγκιπα διάδοχο διευκολύνθηκαν, επίσης, από μία προ μηνός απόφαση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και του ΓΕΕΘΑ. Η απόφαση (που δεν έχει ανακοινωθεί, ακόμα, επίσημα) ορίζει ότι η ελληνική συνεισφορά μίας πυροβολαρχίας Patriot στην αεράμυνα της Σαουδικής Αραβίας παρατείνεται ως τα τέλη του 2025. Σημειώνεται ότι πέρυσι το φθινόπωρο, μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, ο τότε αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κ. Φλώρος, και άλλοι επιτελείς είχαν εισηγηθεί την επιστροφή της πυροβολαρχίας και του προσωπικού υποστήριξης στην Ελλάδα. Η εισήγησή τους απορρίφθηκε από το Μέγαρο Μαξίμου, που έδωσε προτεραιότητα στην πολιτική και τη διπλωματική διάσταση της ελληνικής συνεισφοράς, αναμένοντας μελλοντικά ανταλλάγματα.
Ωστόσο, το παρόν αντάλλαγμα για το «Sounion» απέχει πολύ από τις υπεραισιόδοξες κυβερνητικές προβλέψεις για αλματώδη πρόοδο της διμερούς συνεργασίας σε πολλούς τομείς, όπως υπογραμμιζόταν μετά τις επισκέψεις του κ. Μητσοτάκη στο Ριάντ τον Οκτώβριο του 2021 και του πρίγκιπα διαδόχου στην Αθήνα τον Ιούλιο του 2022. Παρά τις υπερβολικές εκτιμήσεις για ταχεία υλοποίηση καταρχήν συμφωνιών και υπογεγραμμένων μνημονίων κατανόησης ύψους 4 δισ. ευρώ, τα μόνα χειροπιαστά στοιχεία είναι η παράταση της παλαιότερης σύμβασης των ΕΛΠΕ με τη Saudi Aramco για την εισαγωγή αργού πετρελαίου και η σύσταση της εταιρίας Saudi Greek Interconnection για την ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι οι άμεσες επενδύσεις της Σαουδικής Αραβίας στην Ελλάδα μόλις ξεπερνούσαν τα 35 εκατομμύρια ευρώ ως το 2023.
Παράλληλα, η ίδρυση του Ανώτατου Συμβουλίου Στρατηγικής Συνεργασίας, που αποφασίστηκε προ διετίας, παραμένει στα χαρτιά. Ο προγραμματισμός της (ήδη καθυστερημένης) σύγκλησής του τον περασμένο Μάιο έχει πλέον παραπεμφθεί προς τον Νοέμβριο φέτος, χωρίς ούτε και αυτή η ημερομηνία να έχει οριστικοποιηθεί.
Στους διαδρόμους του υπουργείου Εξωτερικών ακούγεται ότι, μετά τα αργά βήματα του κ. Γεραπετρίτη, οι συνεννοήσεις πέρασαν στην ευθύνη της υφυπουργού Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου, η οποία θα επισκεφθεί το Ριάντ τις προσεχείς εβδομάδες. Στόχος του ταξιδιού είναι η επιβεβαίωση της σύγκλησης του Ανώτατου Συμβουλίου πριν από το τέλος του έτους. Αν η αποστολή της κυρίας Παπαδοπούλου είναι επιτυχής, η ελληνική πλευρά ελπίζει πως θα καθοριστούν συγκεκριμένοι στόχοι και προθεσμίες στις υποεπιτροπές του Συμβουλίου για τις επενδύσεις, την ενέργεια και την άμυνα.
*Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
