Το πανοπτικό του Μπόστρομ και ο ψηφιακός μετασχηματισμός: H Ξέφρενη πορεία προς την κόλαση του μετανθρωπισμού και της παγκόσμιας κυβέρνησης

Της Αντωνίας Σφακιανάκη*

Η εγκαθίδρυση μιας παγκόσμιας κυβέρνησης με σκοπό την επιτήρηση των ανθρώπων ήταν ανέκαθεν ο κρυφός πόθος της νέας παγκόσμιας τάξης και ένας εφιάλτης για τον υπόλοιπο κόσμο. Σήμερα, όμως, γίνεται ολοένα πιο εμφανές ότι ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο δεν βρίσκεται καθόλου μακριά, αφού ήδη αναζητείται η εύρεση του επόμενου ικανού αφηγήματος που θα τρομοκρατήσει την ανθρωπότητα για τη συνέχιση της άνευ όρων εκχώρησης των ατομικών ελευθεριών και της προσβολής της αξιοπρέπειας των πολιτών.

O Νικ Μπόστρομ (Nick Bostrom), ένας από τους βασικούς φιλοσόφους και φανατικούς υποστηρικτές του μετανθρωπισμού και του υπερανθρωπισμού, επιβεβαιώνει τα παραπάνω στην εργασία του «Η υπόθεση του ευάλωτου κόσμου» (The vulnerable world hypothesis), δημοσιευμένη στο Global Policy τον Νοέμβριο του 2019, έναν μήνα πριν από το ξέσπασμα του κορονοϊού. Το έργο αυτό έλαβε χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Μπόστρομ εξετάζει το ενδεχόμενο η ανθρωπότητα να ζει σε έναν ευάλωτο κόσμο, όπου μια πολιτισμική καταστροφή εξαιτίας της συνεχούς ανάπτυξης της τεχνολογίας είναι πιθανή, εκτός αν ληφθούν μέτρα. Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι τόσο η ακραία επιτήρηση όσο και μια ισχυρή παγκόσμια κυβέρνηση αποτελούν τα αναγκαία ή και τα μοναδικά μέτρα για την έξοδο από τον ευάλωτο κόσμο, καθώς αυτά θα ήταν ικανά να αποτρέψουν μια τεχνολογία δικής μας δημιουργίας να καταστρέψει την ανθρωπότητα. Στο κείμενο που ακολουθεί επιχειρείται η προβολή ορισμένων βασικών θέσεων του Μπόστρομ, σε σύγκριση με όσα άκρως ανησυχητικά διαδραματίζονται και προετοιμάζονται σε βάρος της ελληνικής κοινωνίας, η οποία ακολουθεί ξέφρενη πορεία προς την κόλαση του πλήρους ψηφιακού μετασχηματισμού της.

Πεποιθήσεις

Μια αναφορά στον μετανθρωπισμό και τον υπερανθρωπισμό είναι χρήσιμη προκειμένου να γίνει κατανοητό το ηθικό και αξιακό υπόβαθρο του συγγραφέως που υπαγορεύει τεχνοφασιστικού τύπου λύσεις σε πιθανές υπαρξιακές απειλές και όχι μόνο. Πρόκειται για μια απροκάλυπτα σατανικής εμπνεύσεως κοσμοθεωρία που ακυρώνει τον άνθρωπο, αφού προπαγανδίζει την αντικατάστασή του από μια τεχνική ετερότητα είτε με τη μορφή της συγχώνευσης ανθρώπου και μηχανής είτε με τη μορφή μιας υπερευφυούς Τεχνητής Νοημοσύνης (καλείται «μοναδικότητα» – «singularity»).

Επισημαίνει ο Θ. Τάσης στο βιβλίο του «Φιλοσοφία της ανθρώπινης αναβάθμισης» (2022, σελ. 45): «Τόσο ο μετανθρωπισμός λόγω της θρησκευτικής διάστασης της μοναδικότητας όσο και ο υπερανθρωπισμός μπορούν να χαρακτηριστούν ως θρησκείες νέου τύπου στη βάση μιας τεχνολογικής πνευματικότητας», που έχουν, όμως, ολοκληρωτικό χαρακτήρα, λόγω του ελέγχου που τις χαρακτηρίζει. Ενεργοί υπερανθρωπιστές ιδρύουν κόμματα με αποστολή να επηρεάσουν με τις ιδέες τους τα πολιτικά πράγματα.

Και πάλι με τα λόγια του Τάση (ό.π., σελ. 152, 153): Πρόκειται για πολιτικά μορφώματα που «θεωρούν την ελευθερία του ατόμου ασύμβατη με τη δημοκρατία, προασπιζόμενα μια ολιγαρχική κοινωνία, όπου η κυρίαρχη ελίτ υπερανθρώπων υπερέχει λόγω γενετικών τροποποιήσεων και ενσωματωμένης Νανοτεχνολογίας… Σε αυτά τα τεχνοφασιστικά κινήματα αποκαλύπτεται ο σκοτεινός πυρήνας του υπερανθρωπισμού. Πρόκειται για ένα μείγμα αντιανθρωπισμού, λατρείας της τεχνολογίας, ηθικού εγωισμού, θρησκευτικού μυστικισμού, κοινωνικού δαρβινισμού, αλλά και απέχθειας προς το κράτος πρόνοιας και τη δημοκρατία».

Ευάλωτος κόσμος

Ο Μπόστρομ στο έργο του εισάγει την έννοια του ευάλωτου κόσμου, που αφορά το σημείο στο οποίο θα έχει φτάσει η ανθρωπότητα όταν υπάρξει κάποιο επίπεδο τεχνολογίας ικανό να προκαλέσει «πολιτισμική καταστροφή». Με τον όρο «πολιτισμική καταστροφή» αναφέρεται σε οποιοδήποτε καταστροφικό συμβάν που προκαλεί τόσο κακό όσο ο θάνατος του 15% του παγκόσμιου πληθυσμού ή η μείωση του παγκόσμιου ΑΕΠ πάνω από 50% για περισσότερο από μία δεκαετία.

Δηλαδή, η συνεχής ανάπτυξη της τεχνολογίας θα καταστήσει τον κίνδυνο για την καταστροφή της ανθρωπότητας αναπόφευκτο, και μόνο αν εφαρμοστούν «εξαιρετικά ασυνήθιστοι και ιστορικά πρωτοφανείς τρόποι προληπτικής αστυνόμευσης ή/και παγκόσμιας διακυβέρνησης» μπορεί να αποτραπεί ένα τέτοιου είδους συμβάν. Εδώ ανήκουν η χρήση πυρηνικών ή βιολογικών όπλων, τα τρομοκρατικά χτυπήματα, αλλά και συμβάντα οφειλόμενα στην κλιματική αλλαγή ή, ειδικότερα, στην υπερθέρμανση του πλανήτη κ.λπ.

Τεχνολογικό πανοπτικό

Το είδος της εξαιρετικά ικανής προληπτικής αστυνόμευσης που έχει κατά νου ο Μπόστρομ είναι ένα πανοπτικό υψηλής τεχνολογίας (high-tech panopticon), η λειτουργία του οποίου φαίνεται στο ακόλουθο παράδειγμα:

Όλοι οι πολίτες είναι εφοδιασμένοι με μια «ετικέτα ελευθερίας», φορεμένη γύρω από τον λαιμό τους, με κάμερες πολλαπλών κατευθύνσεων και μικρόφωνα. Κρυπτογραφημένο βίντεο με ήχο μεταφορτώνεται συνεχώς από τη συσκευή στο cloud και υπόκειται σε επεξεργασία από μηχανή σε πραγματικό χρόνο. Αλγόριθμοι Τεχνητής Νοημοσύνης ταξινομούν όλες τις δραστηριότητες του χρήστη. Εάν εντοπιστεί ύποπτη δράση, η ροή μεταδίδεται σε έναν από τους πολλούς σταθμούς παρακολούθησης. Υπάρχουν τεράστια συγκροτήματα γραφείων, στελεχωμένα 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Εκεί, ένας «υπεύθυνος ελευθερίας» επιλέγει μια κατάλληλη ενέργεια, π.χ. την επικοινωνία με τον χρήστη της ετικέτας, μέσω ενός ακουστικού συνδέσμου, για να ζητήσει εξηγήσεις. Επιπλέον, μπορεί να στείλει έναν επιθεωρητή, μια μονάδα ταχείας αντίδρασης της αστυνομίας ή ένα drone για περαιτέρω διερεύνηση. Σε περίπτωση που ο χρήστης αρνείται να παραιτηθεί από την απαγορευμένη δραστηριότητα, μπορεί να γίνει σύλληψη ή να επιβληθούν άλλες κυρώσεις. Δεν επιτρέπεται στους πολίτες να αφαιρούν την «ετικέτα ελευθερίας».

Ο Μπόστρομ κάνει την εξής πρόταση: Εν όψει σοβαρών απειλών, μέχρι να καταστεί δυνατή η εφαρμογή ενός ψηφιακού πανοπτικού, είναι αναγκαία η εφαρμογή πολιτικής προληπτικού εγκλεισμού σε περίπτωση που κάποιο άτομο επιχειρήσει μια πράξη καταστροφής. Πέρα, όμως, από τη χρήση του πανοπτικού ως μέσου επιτήρησης για υπαρξιακούς κινδύνους, ο Μπόστρομ το θεωρεί ιδανικό εργαλείο για την παρακολούθηση του παγκόσμιου πληθυσμού.

Εξηγεί ότι, αν το κόστος εφαρμογής για κάθε άτομο ανά έτος πέσει περίπου στα 140 δολάρια ΗΠΑ, τότε θα ήταν δυνατή η συνεχής παρακολούθηση του πληθυσμού με κόστος μικρότερο από το 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Σε αυτή την τιμή, το πανοπτικό θα αποτελούσε μια ξεκάθαρα οικονομική λύση, λόγω της χρησιμότητάς του στην τακτική επιβολή του νόμου. Ένα τέτοιο σύστημα, συνεχίζει, θα ήταν πολλαπλώς ωφέλιμο, αφού πολλές μορφές εγκληματικότητας θα μπορούσαν σχεδόν να εξαλειφθούν, και θα οδηγούσε σε μείωση του κόστους της αστυνόμευσης και της λειτουργίας των δικαστηρίων, των φυλακών και άλλων συστημάτων ασφαλείας.

Δεν σταματά, όμως, εδώ η ευρηματικότητα του Μπόστρομ, αλλά επεκτείνεται στην πολιτική σκοπιμότητα που μπορεί να έχει ένα τέτοιο σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου. Διαπιστώνει ότι η κοινωνία σταδιακά παρασύρεται προς την πλήρη επιτήρησή της, ακόμα και χωρίς την απειλή κάποιου υπαρξιακού κινδύνου. Η συλλογή και η επεξεργασία πληροφοριών για άτομα και αντικείμενα μπορεί να γίνουν προοδευτικά ευκολότερες.

Προσωπικός αριθμός

Η τελευταία περιγραφή ταιριάζει απόλυτα με το είδος επιτήρησης στο οποίο εξωθείται η ελληνική κοινωνία με ιδιαίτερα εντατικούς ρυθμούς από την έναρξη του κορονοϊού και έπειτα. Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης στην εκπομπή «Στο κέντρο» (3/7/2024) άνοιξε διάπλατα τη βεντάλια ανάλογου πανοπτικού με πρόσχημα την αποτελεσματικότητα των δημόσιων υπηρεσιών, την παρακολούθηση του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και τη διευκόλυνση των πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες, αναφερόμενος στις τρεις πρωτοβουλίες, που, με ένα απλό γύρισμα της βίδας, μπορούν να λειτουργήσουν και ως εργαλεία επιτήρησης υψηλής αξιοπιστίας.

Πρόκειται για τους υψηλής ευκρίνειας πολυφασματικούς δορυφόρους παρατήρησης της Γης (ήδη έχει ενεργοποιηθεί πληθώρα drones, ενώ προσφάτως, μέσω πιλοτικού προγράμματος, δοκιμάστηκαν τα ρομποτικά σκυλιά στο δάσος της Λιμιάς στην Καβάλα για την επιτήρηση των πυρκαγιών), τον υπερυπολογιστή Δαίδαλο και, φυσικά, το σημαντικότερο από όλα, τον μοναδικό Προσωπικό Αριθμό (Π.Α.), που θα αποτελέσει εφεξής το κλειδί για την πρόσβαση σε οποιαδήποτε από τις διασυνδεδεμένες βάσεις δεδομένων, όπου βρίσκονται τα στοιχεία των πολιτών.

Τον μοναδικό αριθμό θέλουν να «φορέσουν» υποχρεωτικά σε κάθε πολίτη, δήθεν για την ευκολία, του μολονότι το θέμα της ασφάλειας θα είναι πάντοτε ρευστό. Άρα, ποια η νομιμοποιητική βάση της υποχρεωτικότητας του Π.Α., όταν στην πράξη γνωρίζουμε ότι δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει απόλυτη ασφάλεια; Εφόσον, μάλιστα, η υποχρεωτικότητα θα συνεπάγεται τον οικονομικό και κοινωνικό αποκλεισμό των «αρνητών» του Π.Α., δεν πρόκειται για ένα φρικτό εργαλείο ολοκληρωτισμού;

Ποιος εγγυάται, επίσης, ότι ο Π.Α. δεν θα έχει την ίδια μοίρα με το σύστημα Aadhaar της Ινδίας, έναν 12ψήφιο αριθμό ανάλογο με τον δικό μας; H Ινδία είναι μπλεγμένη στο σκάνδαλο «Aadhaargate», καθώς το εν λόγω σύστημα, ενώ σκόπευε να εξαλείψει τη διαφθορά και να επιφέρει τη βελτίωση στη σχέση μεταξύ του κράτους και πολιτών, «κατάφερε» όχι μόνο να παραβιάζει το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής των Ινδών, αλλά και το ίδιο το δικαίωμά τους στη ζωή, όταν η μη επαλήθευση της ταυτότητας λόγω σφαλμάτων του συστήματος ή η μη λήψη ταυτότητας με τον ενσωματωμένο αριθμό κατά το σύστημα Aadhaar οδηγούσε σε άρνηση βασικών πόρων, όπως η σίτιση ή η περίθαλψη, με αποτέλεσμα τον θάνατο κάποιων πολιτών.

Αντιστοίχως, ποια εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των ενσωματωμένων σε έναν και μόνο αριθμό προσωπικών δεδομένων του μπορεί να τρέφει ο Έλληνας πολίτης, όταν η χώρα μας, εξαιτίας του σκανδάλου των υποκλοπών Predatorgate, κατατάσσεται στην κατηγορία των χωρών που αντιμετωπίζουν κρίση του κράτους δικαίου, κατακτώντας την 24η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε., και με τον Δείκτη Διαφθοράς για το 2023 να κατρακυλά στο 49/100 από το 52/100 το 2022, δηλαδή κάτω από τη βάση; Η ανησυχία των Ελλήνων δεν τροφοδοτείται έτι περαιτέρω και από την πρόσφατη αρχειοθέτηση της υπόθεσης;

Παγκόσμια κυβέρνηση

Επιστρέφοντας στις θέσεις του Μπόστρομ, ένα από τα σενάρια υπαρξιακών απειλών που μπορεί να αντιμετωπίσει η (και από αυτόν τον συγγραφέα) προπαγανδιζόμενη παγκόσμια κυβέρνηση αφορά μια βιοτεχνολογική απειλή που είναι τόσο ισχυρή, ώστε μια μεμονωμένη κακόβουλη χρήση θα μπορούσε να οδηγήσει στο ξέσπασμα πανδημίας που θα σκότωνε δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Ένα κράτος που αρνείται να εφαρμόσει τις απαιτούμενες εγγυήσεις -ίσως με το σκεπτικό ότι εκτιμά υπερβολικά την προσωπική ελευθερία ή αναγνωρίζει στους πολίτες ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή- θα ήταν ένα παραβατικό μέλος της διεθνούς κοινότητας! Ένα τέτοιο κράτος, ακόμα κι αν οι θεσμοί διακυβέρνησής του λειτουργούσαν αξιοθαύμαστα από άλλες απόψεις, θα ήταν ανάλογο με ένα «αποτυχημένο κράτος», του οποίου η εσωτερική έλλειψη ελέγχου το καθιστά ασφαλές καταφύγιο για πειρατές και διεθνείς τρομοκράτες.

Από τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα ότι η πανδημία του κορονοϊού που ξέσπασε τον Δεκέμβριο του 2019, αντιμετωπίστηκε ως μία υπαρξιακή βιοτεχνολογική απειλή. Κάθε κράτος έπρεπε να συμμορφωθεί με τις οδηγίες που δόθηκαν από τον ΠΟΥ για να μη χαρακτηριστεί αποτυχημένο ή παραβατικό μέλος. Αν ερμηνεύσουμε τον ρόλο του οργανισμού μέσα από τις πληροφορίες που μας παρέχει ο Μπόστρομ στην εργασία του, τότε θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι είχε ρόλο παγκόσμιας κυβέρνησης, ενώ οι κυβερνήσεις των κρατών έπαιξαν τον δικό τους ρόλο, υλοποιώντας τις δυστοπικές θέσεις του Μπόστρομ: Επέβαλαν τα πρωτόγνωρα – δρακόντεια μέτρα προληπτικής αστυνόμευσης – επιτήρησης των πολιτών, καταπατώντας τα θεμελιώδη συνταγματικά δικαιώματά τους, δηλαδή την προσωπική ελευθερία και την αξιοπρέπειά τους.

Μόνη λύση

Υπάρχει μια άρρηκτη σχέση μεταξύ υπαρξιακών και μη υπαρξιακών απειλών που χρησιμοποιούνται ως δούρειοι ίπποι για την προώθηση τεχνολογιών οι οποίες λειτουργούν εναλλακτικά και ως εργαλεία επιτήρησης, έχοντας ως βάση τους την ιδεολογία του υπερανθρωπισμού ή του μετανθρωπισμού για την εγκαθίδρυση μιας αντίχριστης, αντιανθρώπινης παγκόσμιας κυβέρνησης που θα ποδοπατήσει τον άνθρωπο ως πρόσωπο – εικόνα Θεού.

Σε όλα τα παραπάνω, που δρομολογούνται με ταχύτατους ρυθμούς και φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι μόνο για το καλό μας δεν είναι, συμμετέχουμε ενεργά, συνειδητά ή μη, χτίζοντας καθένας μας τη δική του φυλακή. Αντιγράφοντας την ορολογία του Μπόστρομ, μια ελπίδα εξόδου από την ευάλωτη αυτή θέση μας θα μπορούσε να προέλθει από την απόφασή μας να επιλέξουμε τον δικό μας τρόπο διαφυγής. Ένας τέτοιος, μοναδικός τρόπος θα ήταν να βάλουμε ένα φρένο, ώστε να μην πατήσουμε την κόκκινη γραμμή που οδηγεί στη μοιραία πτώση.

Αυτή η κόκκινη γραμμή είναι ο Προσωπικός Αριθμός ή, αλλιώς, το ψηφιακό κλειδί της ψηφιακής φυλακής που, ασυναίσθητα, χτίζαμε εδώ και χρόνια. Τώρα απέχουμε μία ανάσα από το να παραδώσουμε το κλειδί αυτό στο κράτος, για να ελέγχει και να επιτηρεί κάθε πτυχή της ζωής μας. Αποδοχή του Π.Α. σημαίνει την εθελούσια είσοδό μας στην ψηφιακή προσωπική φυλακή, άρα και την προκαταβολική αποδοχή της ενοχής μας για οτιδήποτε μας καταλογίσει το σύστημα. Μιλώντας με όρους πνευματικούς, αποδοχή του Π.Α. σημαίνει ότι ακυρώνουμε την ελεύθερη βούλησή μας, το αυτοκρατορικό και δεσποτικό, σύμφωνα με τον άγιο Νεκτάριο, αυτεξούσιό μας.

*Καθηγήτρια Πληροφορικής