Του Γιάννη Χ. Κουριαννίδη
Έχοντας προλάβει ως εργαζόμενος, έστω και στα τελευταία του στάδια, τον τρόπο λειτουργίας και εξυπηρέτησης του κοινού στα τραπεζικά καταστήματα, με τον «παραδοσιακό» τρόπο της… χειρόγραφης ενημέρωσης των καρτελών των λογαριασμών και των βιβλιαρίων (!), έχω τη δυνατότητα να κάνω κάποιες συγκρίσεις του τότε με το σήμερα.
Σίγουρα, τότε χρειαζόταν ένα πλήθος υπαλλήλων επιφορτισμένο με εργασίες χρονοβόρες και με τα σημερινά κριτήρια χαρακτηρισμένες ως μη παραγωγικές (ενημέρωση και τήρηση καρτελών, διεκπεραίωση τηλεφωνικών εντολών, επιταγών άλλων τραπεζών και λοιπών επίπονων εργασιών, που δεν υπήρχε τότε δυνατότητα να υλοποιηθούν μηχανογραφικά). Όλα αυτά τα προβλήματα λύθηκαν με τον εκσυγχρονισμό του μηχανολογικού εξοπλισμού και των μηχανογραφικών συστημάτων των τραπεζών. Το ίδιο φυσικά έγινε και στις υπόλοιπες υπηρεσίες του Δημοσίου αλλά και άλλων τομέων (επικοινωνίας, ασφαλειών, ενέργειας κ.λπ.).
Οι μηχανές, φυσικά, όπως ήταν επόμενο, υποκατέστησαν σε μεγάλο βαθμό τον άνθρωπο, κάτι που δημιούργησε «πλεονάζον προσωπικό». Οι τεχνοκράτες και τα golden boys του λονδρέζικου City, που τοποθετήθηκαν ως μάνατζερ στις ραγδαία ιδιωτικοποιούμενες τράπεζες, από την πρώτη στιγμή προσδιόρισαν ως κύριο στόχο για την επιτυχία τους τη «μείωση του λειτουργικού κόστους». Η στοχοποίηση, βεβαίως, αφορούσε αποκλειστικά το ανθρώπινο κεφάλαιο των επιχειρήσεων, το οποίο αξιολογούνταν όλο και περισσότερο ως «αντιπαραγωγικό», «πλεονάζον», «ακριβό» κ.λπ.
Η εξώθηση του προσωπικού σε διαδοχικές οικειοθελείς εξόδους από την υπηρεσία τους, με διαρκώς δελεαστικότερα κίνητρα γι᾽ αυτό, και υπό τον καλλιεργούμενο φόβο μαζικών απολύσεων, είχε ως άμεσο και εμφανές αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας της εξυπηρέτησης του πελατειακού κοινού. Οι ηλεκτρονικές διαδικασίες που αναπτύχθηκαν τάχιστα, αν και επιτρέπουν πια την εκτέλεση πλήθους εργασιών από τον υπολογιστή ή από το κινητό, σε καμιά περίπτωση δεν υποκαθιστούν την ανθρώπινη εξυπηρέτηση, που επιτρέπει, με πρωτοβουλίες και επινοήσεις που αναπτύσσει ένας έμπειρος υπάλληλος, να αντιμετωπιστούν διάφορα προβλήματα. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση των πελατών, μέσω των ραντεβού που έχουν θεσπιστεί, είναι χρονοβόρες και αναντίστοιχες με τον ελάχιστο κατά κανόνα χρόνο που απαιτείται για την εξυπηρέτησή τους στο κατάστημα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, ακριβώς επειδή αντιμετώπισαν τα ίδια προβλήματα, εξαιτίας των ίδιων αιτιών, αναγκάστηκαν να επαναπροσλάβουν έναν αριθμό έμπειρων συνταξιοδοτηθέντων υπαλλήλων τους, δημιουργώντας μικρά καταστήματα-θυρίδες, προκειμένου να εξυπηρετούν διά ζώσης τους πελάτες τους, που διαμαρτύρονταν έντονα για την κατάσταση αυτή.
Φυσικά, αν το δούμε με την οπτική τους, ο στόχος των τεχνοκρατών επετεύχθη. Το «λειτουργικό κόστος» μειώθηκε, οι ίδιοι απολαμβάνουν μισθούς αθροιστικά ίσους με αυτούς τεσσάρων πέντε συνταξιοδοτηθέντων υπαλλήλων, οι ανάγκες των τραπεζών καλύπτονται πλέον κατά κανόνα από «ενοικιαζόμενους» υπαλλήλους ιδιωτικών εταιριών «απασχόλησης» (που αμείβονται με τον βασικό μισθό και χωρίς προοπτικές ανέλιξης) και η κερδοφορία των «τραπεζικών ιδρυμάτων» αυξήθηκε.
Οι μόνοι, φυσικά, που πανηγυρίζουν για όλα αυτά είναι οι νέοι ιδιοκτήτες των τραπεζών (κατά κανόνα ξένα επενδυτικά funds, με εγχώριους αχυρανθρώπους ως εκπροσώπους τους), αφού μέσω των μεθοδεύσεων της μνημονιακής και μετα(;)μνημονιακής εποχής μας (ανακεφαλαιοποιήσεις κ.λπ.) όλες πέρασαν σε ξένα χέρια, τόσο αναφορικά με τη μετοχική σύνθεσή τους όσο και με το μάνατζμεντ.
Οι κάποτε ελληνικές τράπεζες, από πυλώνες της εθνικής μας οικονομίας, κατέληξαν εισπρακτικές εταιρίες και διαχειρίστριες ξένων οικονομικών συμφερόντων. Ξεπουλήθηκαν, όπως και το σύνολο του εθνικού μας πλούτου που ξεπουλιέται ακόμη και σήμερα (ΟΤΕ, ΟΣΕ, Ελληνικό, λιμάνια, αεροδρόμια, ενεργειακοί πόροι κ.λπ.), αντί πινακίου φακής, χωρίς κανείς να λογοδοτεί γι᾽ αυτό και έχοντας ήδη από καιρό διασφαλίσει νομοθετικά την αποφυγή της τιμωρίας τους.
*Διευθυντής περιοδικού «Ενδοχώρα»,
Κάποτε υπήρχε το δικαίωμα των πολιτών ενός κράτους να το λειτουργούν (σε όλες αναγκαστικά τις ενεργειακές του εκφάνσεις) και αναλόγως να αμείβονται. Ήταν το δικό τους κράτος, με τις επιδιορθώσιμες στην πράξη πολιτικές αυτορρυθμίσεις του.
Η εκθετική εκτόξευση της τεχνολογίας, μέσα σε λίγες μάλιστα δεκαετίες, υποκατέστησε τον παράγοντα “ανθρώπινη εργασία” με ταχύτατες μηχανικές και λοιπές διαδικασίες, απελευθερώνοντας έτσι τον ανθρώπινο χρόνο που δέσμευε καθοριστικά την ζωή της κοινωνίας.
Όλα καλά, και το όνειρο (εξ υπαρχής) της ανθρωπότητας για ελεύθερο χρόνο πήρε σάρκα και οστά.
Το μέγα εν τέλει ερώτημα που προκύπτει -παρατηρώντας τις κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις και τις νέες ανάγκες- είναι κατά πόσο η τεχνολογία των εφευρετών (αυτοί είναι βασικά οι πρώτοι ιδιοκτήτες της) ανήκει στους χρηματοδότες των εφευρέσεων, είτε στην ευρύτερη κοινωνία που “χρηματοδοτεί” τους χρηματοδότες.
Εάν η ευρύτερη κοινωνία των 2/3 παρομοιασθεί με τον αρχικό πύραυλο που εκτελεί την υπερπροσπάθεια να στείλει τον δορυφόρο εκτός βαρυτικής έλξης και μετά καταπίπτει αυτός ως άχρηστο σκραπ που εκπλήρωσε το έργο του, τότε εξηγούνται πολλά πράγματα που βιώνονται σήμερα.
Τα πάντα (στα μικρά και στα μεγάλα) ήταν και είναι πρώτιστα θέμα ιδιοκτησίας, ατομικής και κοινωνικής. Αυτό είναι το κρηπίδωμα επάνω στο οποίο στηρίζονται παλαιόθεν όλες οι θεωρητικές αναλύσεις προκειμένου να σχεδιασθούν οι προτεινόμενες πρακτικές εφαρμογές.
Εχθρικές οι τράπεζες προς τον πολίτη και τη μικρή επιχειρηματικότητα, άθλια έως εχθρική η συμπεριφορά του τραπεζικού συστήματος στους πολίτες. Ο πληθωρισμός μας τρώει τις άτοκες καταθέσεις, ενώ μας δυσκολεύουν την πρόσβαση σε αυτές και μας θεωρούν οικονομικούς εγκληματίες. Όμως κάποιοι, από τρίτες χώρες, εξάγουν ανενόχλητα, χωρίς έλεγχο, με couriers, τεράστια πόσα στο εξωτερικό.