Του Δημήτρη Γαρούφα*
Διατηρώντας δίκτυο φίλων στις βαλκανικές χώρες από την εποχή που ήμουν (από το 1995 μέχρι το 2008) μέλος της ελληνικής αντιπροσωπίας στην Ένωση Βαλκανικών Δικηγορικών Συλλόγων και μετέπειτα πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, θέλησα να δω, μεταξύ άλλων, και το πώς βλέπουν οι πολίτες των γειτονικών χωρών τη συμπεριφορά της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή. Μίλησα με ελληνομαθείς συναδέλφους (που παρακολουθούν από τα ΜΜΕ και ό,τι αφορά την Ελλάδα) από Τίρανα, Κορυτσά, Σκόπια, Μοναστήρι, Σόφια, Σλίβεν. Καταρχήν παντού υπάρχει κλίμα ανασφάλειας και οικονομική ύφεση, με τους πολίτες να παρακολουθούν πελαγωμένοι τις εξελίξεις, αλλά και με ενδιαφέρον για όσα συμβαίνουν στην περιοχή.
Το θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων απασχολεί τους πολίτες των γειτονικών χωρών, γιατί σε όλες υπάρχουν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες μουσουλμάνων ελεγχόμενες από την Τουρκία, η οποία, με στοχευμένες επενδύσεις και ποικίλες παρεμβάσεις, επηρεάζει σε κάποιο βαθμό τον πολιτικό κόσμο σε αυτές τις χώρες. Έτσι, ενδεικτικά αναφέρω ότι τα δύο αεροδρόμια των Σκοπίων ελέγχονταν από εταιρίες τουρκικών συμφερόντων, ενώ κτίζονται τζαμιά και σχολεία σε πολλές βαλκανικές πόλεις και, όπως χαρακτηριστικά μού ανέφερε παλιότερα πανεπιστημιακός από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Κορυτσάς, στο πολύ καλό ελληνικό Λύκειο Κορυτσάς οι μαθητές πληρώνουν κάποια δίδακτρα για να φοιτήσουν σε αυτό, αλλά στο εξίσου καλό τουρκικό λύκειο δίνεται επιμίσθιο στους μαθητές που φοιτούν σε αυτό.
Η πλειονότητα των πολιτών στις γειτονικές χώρες δεν συμπαθεί την Τουρκία και γι’ αυτό οι πολίτες επικροτούν την αντίδραση της Ελλάδας στις τουρκικές προκλήσεις, γιατί θέλουν κάποιος να σταματήσει τα αυτοκρατορικά όνειρα της Τουρκίας, η οποία από το 2011, όπως είχε δηλώσει ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου στο ετήσιο συνέδριο Τούρκων διπλωματών που έγινε τέλη του 2011 στην Αδριανούπολη, είχε στόχο να ενοποιηθεί ο χώρος των Βαλκανίων, Καυκάσου και Κεντρικής Ασίας, με ειρηνικό τρόπο και βασικά εργαλεία, για επίτευξη του στόχου, την ιστορία και τον πολιτισμό. Εμπόδιο στα αυτοκρατορικά σχέδια της Τουρκίας θεωρούνταν η Ελλάδα, γιατί εξέφραζε την ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής, αλλά και γιατί υπήρχε μετά το 1990 ισχυρή οικονομική παρουσία της Ελλάδας στα Βαλκάνια, με δημιουργία δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας, γιατί, επίσης, ήταν ταυτόχρονα μέλος του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., όπου διακαώς επιθυμούσαν να συμμετέχουν όλα τα γειτονικά κράτη.
Η απάντηση της Τουρκίας ήταν μεγάλες-στοχευμένες επενδύσεις σε όλες τις γειτονικές χώρες, εργαλειοποίηση των πολυπληθών μουσουλμανικών μειονοτήτων που ζουν σε γειτονικές χώρες και χρήση κάθε άλλου μέσου, ακόμα και η σχεδόν δωρεάν διανομή σε βαλκανικά τηλεοπτικά κανάλια τουρκικών τηλεοπτικών σειρών που παρουσιάζουν ωραιοποιημένη εικόνα της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Η μετά το 2010 οικονομική κρίση περιόρισε πολύ την ελληνική εμβέλεια στην περιοχή, γιατί σταμάτησαν οικονομικές επενδύσεις από την Ελλάδα και με πίεση των «δανειστών» εκποιήθηκαν οι θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών σχεδόν σε όλες τις βαλκανικές χώρες, ενώ το κενό που προκύπτει το καλύπτει επιμελώς η Τουρκία, θέλοντας να ελέγχει πολλαπλά και τα Βαλκάνια στο πλαίσιο των «αυτοκρατορικών σχεδίων της».
Όπως μου ανέλυε φίλος από γειτονική χώρα, οι βαλκανικές χώρες μόνο μία φορά ενώθηκαν πραγματικά (το 1912) και διέλυσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία… κι αν θέλουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και πάλι τα μακροπρόθεσμα αυτοκρατορικά όνειρα της Τουρκίας πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία και ενότητα μεταξύ τους αλλά εντός της Ε.Ε., με προβολή της ευρωπαϊκής προοπτικής. Για να γίνει αυτό, πρέπει η Ελλάδα να παρακολουθεί τις εξελίξεις στη βαλκανική μας γειτονιά και προβάλλοντας τις αρχές της ελευθερίας και δημοκρατίας ταυτόχρονα να προβάλλει το όραμα της ευρωπαϊκής προοπτικής όλων των γειτονικών χωρών που θα σηματοδοτήσει ένα καλύτερο μέλλον για την περιοχή.
*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης
