Του Σάββα Καλεντερίδη
Μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, την περασμένη Τετάρτη, κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα που μιλούσαν για βολή με βλήμα που εκτοξεύθηκε από αέρος κατά του διαμερίσματος όπου διέμενε στην Τεχεράνη. Την επόμενη ημέρα, Πέμπτη, η εφημερίδα «New York Times» δημοσίευσε άρθρο με βάση το οποίο ο Χανίγια δολοφονήθηκε από εκρηκτικό μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί κρυφά στον ξενώνα στην Τεχεράνη όπου διέμενε. Η εφημερίδα, για να προσδώσει αξιοπιστία στο ρεπορτάζ της, επικαλείται μαρτυρία επτά αξιωματούχων χωρών της Μέσης Ανατολής, μεταξύ των οποίων δύο Ιρανοί και ένας Αμερικανός αξιωματούχος.
Την επόμενη ημέρα το ιρανικό πρακτορείο Fars αναφέρει ότι ο ηγέτης της Χαμάς σκοτώθηκε όταν το διαμέρισμά του, που βρισκόταν στον τέταρτο όροφο πολυκατοικίας, χτυπήθηκε από πύραυλο, προκαλώντας κατάρρευση της στέγης. Το πρακτορείο καταλήγει με την εξής φράση: «Αυτή η στρατιωτική ενέργεια πραγματοποιήθηκε από το ισραηλινό καθεστώς».
Την ίδια ημέρα το Ιράν ενημέρωσε επίσημα τα Ηνωμένα Έθνη για την πρόθεσή του να εξαπολύσει αντίποινα κατά του Ισραήλ, επικαλούμενο το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, με βάση το άρθρο 51 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ.
Από την πλευρά του ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες επιβεβαίωσε σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον υπουργό Εξωτερικών του Ιράν ότι η χώρα του έχει το «φυσικό δικαίωμα στην αυτοάμυνα», έναντι παραβιάσεων της εθνικής της ασφάλειας και της εδαφικής της ακεραιότητας.
Εδώ, λοιπόν, φαίνεται ότι το Ιράν προσπαθεί να παρουσιάσει την επιχείρηση εξόντωσης του Χανίγια ως μια στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ και όχι μια βομβιστική επιχείρηση άγνωστων δραστών, για να κατοχυρώσει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, που του δίδει η επίκληση του άρθρου 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.
Όσον αφορά την απάντηση στο Ισραήλ, το Ιράν αναμένεται να απαντήσει με μια επιχείρηση παρόμοια μεν, διαφορετικών διαστάσεων δε από εκείνην στις 13-14 Απριλίου, που ακολούθησε τον βομβαρδισμό του προξενείου του Ιράν στη Δαμασκό, την 1η Απριλίου 2024, από τον οποίο βρήκαν τον θάνατο 16 άτομα, συμπεριλαμβανομένου του ανώτατου διοικητή της Δύναμης Κουντς του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), ταξίαρχου Μοχαμέντ Ρεζά Ζαχεντί, και άλλων επτά αξιωματικών του IRGC. Τότε η Τεχεράνη ήταν υποχρεωμένη να απαντήσει, για να αποκαταστήσει το κύρος της, αφού είχε πληγεί το προξενείο και είχαν σκοτωθεί ανώτατοι αξιωματούχοι.
Τη φορά αυτή η κατάσταση είναι διαφορετική και πολύ πιο σοβαρή. Ο Χανίγια ήταν επίσημος προσκεκλημένος του κράτους του Ιράν, για να παραστεί στην τελετή επίσημης ανάληψης των καθηκόντων του νεοεκλεγέντος προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν και το κράτος δεν τον προστάτεψε στην ίδια του την πρωτεύουσα. Η πρόκληση και η προσβολή είναι μεγάλη και ανάλογη αναμένεται να είναι η απάντηση στο Ισραήλ.
Τη φορά αυτή τυχαίνει να συμβαίνει και κάτι άλλο. Λίγες ώρες πριν από τη δολοφονία Χανίγια είχε σκοτωθεί σε αεροπορική επιχείρηση του Ισραήλ στη Βηρυτό ο διοικητής της στρατιωτικής πτέρυγας της Χεζμπολάχ, Φουάτ Σουκρ, πράγμα που σημαίνει ότι ούτως ή άλλως πρέπει να απαντήσει στο χτύπημα αυτό και η Χεζμπολάχ.
Η θρησκευτική και πολιτική ηγεσία του Ιράν έχει λάβει την απόφασή της για το χτύπημα. Αυτό που μένει είναι ο συντονισμός των ανώτατων στελεχών των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων και των Φρουρών της Επανάστασης με τους «πληρεξουσίους» τους στο Ιράκ, στη Συρία, στον Λίβανο, στη Γάζα και την Υεμένη. Και αυτό είναι άλλο ένα νέο στοιχείο στην απάντηση που αναμένεται να δώσει το Ιράν.
Στις 13-14 Απριλίου όλοι οι πύραυλοι και τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα εκτοξεύθηκαν από το Ιράν, ίσως και κάποια από το Ιράκ, και εξουδετερώθηκαν σχεδόν όλα από την αντιπυραυλική ασπίδα του Ισραήλ, με τη βοήθεια των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιορδανίας. Τώρα υπάρχει σοβαρή πιθανότητα η επίθεση να είναι και πιο σφοδρή και από διάφορες κατευθύνσεις. Επίσης, δεν είναι γνωστό πόσους υπερηχητικούς πυραύλους έχουν το Ιράν και οι «πληρεξούσιοί» του, πόσους θα χρησιμοποιήσουν και ποιες είναι οι δυνατότητες αναχαίτισής τους από το Ισραήλ και τους συμμάχους του.
Επίσης, τις 13-14 Απριλίου η απάντηση του Ιράν και η ανταπάντηση του Ισραήλ ήταν περίπου συνεννοημένες, με αποτέλεσμα η κρίση να σταματήσει εκεί. Τώρα δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοια διάθεση, τουλάχιστον προς το παρόν. Και αν δεν υπάρξει συνεννόηση, τότε υπάρχει ο κίνδυνος κλιμάκωσης, που θα μετατρέψει τη Μέση Ανατολή σε παρανάλωμα του πυρός.
