Του Γιώργου Χατζηδημητρίου
Θωρώ στο YouTube -τη μόνη μας δυνατότητα πλέον να ακούμε λαϊκά- τον μέγα Καζαντζίδη, να κρέμονται οι γύρω από το μεγαλείο της ιδιοτροπίας του, περιμένοντας πότε θα σταματήσει τους ατελείωτους ναρκισσιστικούς αυτοσχεδιασμούς του στην κιθάρα και να απλώσει τη θεϊκή φωνή του, και σκέφτομαι με το φτωχό μυαλό μου πως όλες οι μεγαλοφυΐες αντιμετωπίζουνε τον χρόνο σαν ένα παιχνίδι με σπάγκους. Περιμένουμε εμείς μετά να μας ξανακάνουν παιδιά.
Παρεμπίπτον συμπέρασμα ότι οι υποταγμένες στους δανειστές πολιτικές ελίτ γυρίσανε την Ελλάδα στα χρόνια μετά τον Εμφύλιο και δεν έχουμε ακόμα φωνές σαν και τη δική του ή έναν Μητσάκη, ας υποθέσουμε, να πούνε τις «Φάμπρικες της Γερμανίας» ή το «Η νύχτα είναι παγερή» και να τραγουδήσουνε τα πάθη μας και τα έπη των τωρινών παιδιών που ξενητεύονται ώστε να φύγει αυτή η μελαγχολία και να μη λογαριάζει κανείς μες στον βραχνά του εκείνη την ώρα ότι δεν έχει τίποτε στον κόσμο.
Αυτό προσδοκούμε… Να βγούνε τώρα οι τεχνίτες της νέας γενιάς -και είναι παρήγορο ότι βγαίνουν- να διυλίσουνε κάπως σοφότερα σαν τους παλιούς μαστόρους αυτήν την ερημία, όπου μερικά από τα καλύτερα παιδιά μας έχουνε πάρει τον ομματιών τους και να ξαναβρούμε λίγο από αυτό που χάσαμε για την ώρα. Μια Ελλάδα μετρημένη, στην κλίμακα του λησμονημένου ήθους, αλλά με πολλή επιείκεια και περισσότερο αξιοπρεπή, κι αυτή τη φορά ολότελα δίκαιη, γιατί, αλλιώς, αν δεν ξεσηκωθούμε, θα μας πάρει ξανά ο δριμύς αέρας και θα ασπρίζουνε τα κόκαλά μας στις ξενητιές που έχουν οι ανθρώποι μέσα τους, υπό βροχήν.
Σκέφτηκα τον ανεπανάληπτο Γιώργο Μητσάκη, επειδή (και το πιθανότερο βέβαια είναι να κάνω λάθος) τον θεωρώ τον εισηγητή του νεορεαλισμού -έστω κι αν ο ίδιος δεν το ‘ξερε και σίγουρα δεν το ‘ξερε- στην Ελλάδα. Ισάξιο του Κούνδουρου και του Κακογιάννη, και του Τζαβέλλα ας πούμε. Είχανε οι Ιταλοί, βγαίνοντας από τον πόλεμο, τον Βιτόριο Ντε Σίκα και τον Ρομπέρτο Ροσελίνι και αργότερα τους αδερφούς Ταβιάνι που στρώσανε το έδαφος για την έλευση του μυθικού Φελίνι. Εμείς, λοιπόν, που πέσαμε στον αδελφοκτόνο Εμφύλιο είχαμε, μεταξύ άλλων, τον Μητσάκη και πρέπει να είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτόν. (Όποιος ακούσει το άσμα «Το καπηλειό» και εισχωρήσει ευλαβικά και καθαρός σε αυτήν την ατμόσφαιρα μπορεί να καταλάβει).
Γιατί ύψωσε τους ανθρώπους από τη μελαγχολία και την απόγνωση των εμφύλιων παθών. Τους σήκωσε από την κατάθλιψη και τους έδωσε δικαίωμα να υπάρχουν μέσα στα ασπρόμαυρα ράκη τους.
Όπως και οι προαναφερθέντες σκηνοθέτες που σκιαγράφησαν ένα ήθος διαφορετικό από το κλάμα του Ξανθόπουλου – και δεν φταίει ο Ξανθόπουλος κι ούτε η Βούρτση. Αλλά, αυτή τη συνθήκη επέβαλε η τρέχουσα τότε και σκαιά καθεστωτική αισθητική. Συναισθηματική εκτόνωση με λαϊκό εισιτήριο σε μια χώρα που πέρασε χωρίς ενδιάμεση στάση από τη φτώχεια στο δήθεν.
