Τι συμφωνήθηκε στην Pyongyang;

Του Α. Π. Δημόπουλου

Ήταν μια επίσκεψη με εκείνη την υπερβολή λόγων και εκδηλώσεων που εγγυάται μόνο ο γνήσιος κομμουνισμός: Κοντσέρτα, παρελάσεις, τυμπανοκρουσίες, υποδεχόμενος τον πρόεδρο της Ρωσίας Vladimir Putin, ο «πατερούλης» δικτάτορας της Βόρειας Κορέας Kim Jong Un δεν φείσθηκε ουδενός. Σίγουρα, η πιο αξιομνημόνευτη σκηνή ήταν εκείνη που αποθανάτισε τον κ. Putin να οδηγεί τη ρωσικής κατασκευής λιμουζίνα Aurus, την οποία δώρισε (και μάλιστα για δεύτερη φορά) στον κ. Kim, ο οποίος (όπως και άλλοι κομμουνιστές δικτάτορες του παρελθόντος) έχει αδυναμία στα υπερπολυτελή αυτοκίνητα. Όχι, ότι αυτές οι κιτς εικόνες μπορούσαν να αποφύγουν τον σαρκασμό της πραγματικότητας φυσικά – οι δεκάδες χιλιάδες επιστρατευμένοι χειροκροτητές, που είχαν γεμίσει τους δρόμους, είχαν εκείνα ακριβώς τα αδύναμα και χλωμά πρόσωπα που εγγυάται η κομμουνιστική πείνα, όσο για την Aurus, ο «πατερούλης» Kim θα σοκαριζόταν σίγουρα εάν μάθαινε ότι πολλά από τα εξαρτήματά του κατασκευάζονται στη Νότια Κορέα – πολύ αμφιβάλλω εάν, λόγω κυρώσεων και ελλείψεως ανταλλακτικών, το αυτοκίνητο θα προλάβει το επόμενο service. Όπως και να έχει όμως, το ενδιαφέρον του κόσμου δεν αφορούσε τόσο την εικόνα όσο την ουσία της επίσκεψης. Γιατί Ρωσία και Βόρεια Κορέα συνήψαν ένα αμυντικό σύμφωνο που περιέχει απαράλλακτο το περίφημο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ. Κάθε επίθεση στη Ρωσία σημαίνει πλέον επίθεση και στη Βόρεια Κορέα και κάθε επίθεση στη Βόρεια Κορέα σημαίνει πλέον επίθεση και στη Ρωσία. Αλήθεια, τι ακριβώς συμφωνήθηκε στην Pyongyang;

Τώρα, μια και μιλάμε για τον συγκριτικά αδιαφανέστερο ασιατικό κομμουνισμό, δεν είναι περίεργο ότι υπήρξαν δύο διαφορετικές αναγνώσεις αυτής της αναβάθμισης της σχέσης της Ρωσίας με το κράτος-παρία του κ. Kim. Έτσι, και για να προσδώσω μια κάποια μαοϊκή χροιά στη συζήτηση, θα τις επιγράψω ως τη «μικρή» και τη «μεγάλη ανάγνωση». Πράγματι, από τη μία, σύμφωνα με μια ορισμένη «μικρή ανάγνωση» της επίσκεψης αυτής, μιλάμε απλώς για το συμβολικό επιστέγασμα μιας πρακτικά σημαντικής ανταλλακτικής σχέσης. Οι Ρώσοι παίρνουν από τη Βόρεια Κορέα πολύτιμο υλικό για τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι Βορειοκορεάτες παίρνουν από τη Ρωσία τρόφιμα και πετρελαιοειδή για το μόνιμο πρόβλημα σίτισης και θέρμανσης το οποίο αντιμετωπίζουν. Ακούγεται εύλογο, είναι όμως μόνον αυτό; Γιατί, φυσικά, υπάρχει και μια «μεγάλη ανάγνωση» της επίσκεψης του κ. Putin, μια γεωπολιτική ερμηνεία της, εάν θέλετε. Η οποία θέλει τον κ. Putin, μέσω της αναβάθμισης της σχέσης με τη Βόρεια Κορέα, να επιχειρεί να συνδέσει αυτόν τον, διά τρίτου, πόλεμο, που θεωρεί ότι δέχεται από τη Δύση στην Ουκρανία, με αυτή τη μόνιμη πυριτιδαποθήκη, που είναι η χερσόνησος της Κορέας. Εάν η Ουκρανία φθείρει τη Ρωσία στην Ευρώπη, γιατί η Βόρεια Κορέα να μη φθείρει τη Δύση στην Ασία; Και είναι γεγονός ότι όχι μόνο υφίσταται μια νοητή υποκρυπτόμενη αναλογία, αλλά ο κ. Putin, με τις πρόσφατες ευθείες απειλές του κατά της Νότιας Κορέας (για «σοβαρές συνέπειες», εάν συνδράμει το Κίεβο με όπλα υψηλότατης τεχνολογίας, που διαθέτει), έδωσε ο ίδιος υπόσταση σε αυτή τη «μεγάλη ανάγνωση», που θέλει τον Kim ως φόβητρο ενός τέτοιου «αντι-πολέμου» στην Ασία.

Όμως, αν και νοητή, η αναλογία δεν είναι πειστική. Στην πραγματικότητα, η «μεγάλη ανάγνωση» της επίσκεψης του κ. Putin στην Pyongyang έχει έναν πολύ ισχυρό και δη διττό αντίλογο. Και ο πρώτος λόγος φυσικά, που κανείς δεν θα πρέπει να χάσει τον ύπνο του, μήπως ο κ. Putin ετοιμάζει έναν «αντι-πόλεμο» στην Ασία, είναι ότι ο κ. Putin αντιλαμβάνεται ότι αυτός είναι ο ζωτικός χώρος της Κίνας. Η οποία, από την πλευρά της, θέλει μόνο σταθερότητα στην Κορέα και αυτός είναι ο λόγος άλλωστε που βρίσκεται πάντοτε «κοντά» στον κ. Kim – για να ελέγχει τον ταύρο στο υαλοπωλείο. Με άλλα λόγια, για τη μεθοδική και μακράς πνοής Κίνα, οι στρατηγικές προτεραιότητες είναι η Ταϊβάν, ο πλήρης έλεγχος της Νότιας Κινέζικής Θάλασσας και ο περιορισμός της οικονομικής ισχύος Ινδίας, Βιετνάμ και των χωρών του ASEAN γενικότερα – μια ανάφλεξη στην Κορέα θα ήταν καταστροφική για τα κινεζικά συμφέροντα. Αλλά υπάρχει και ένας δεύτερος λόγος που η «μεγάλη ανάγνωση» της σχέσης Putin – Kim δεν είναι πειστική. Πολύ απλά, παρά τις απειλές για πυρηνικούς και παγκόσμιους πολέμους, η απολύτως σαφής πολιτική της Ρωσίας για την Ουκρανία είναι να οδηγήσει τη Δύση να την εγκαταλείψει (είτε για οικονομικούς είτε για πολιτικούς λόγους). Ο κ. Putin θέλει, όπως άλλοτε ο Hitler, μια «βελούδινη λύση» του τύπου Τσεχοσλοβακίας, ένα Μόναχο που να διαιρέσει την Ουκρανία, το μόνο που του λείπει είναι ένας Chamberlain και ένας Daladier.

Πράγμα που σημαίνει ότι ο μόνος σίγουρος τρόπος να μην επιτύχει αυτή η εκ των έσω εγκατάλειψη της Ουκρανίας από τη Δύση, που θέλει ο κ. Putin, είναι ένας τέτοιος «αντι-πόλεμος» στην Κορέα. Βλέπετε, μπορεί για κάποιους στις ΗΠΑ η Ουκρανία «να κείται» όντως «μακράν» (και να μη θεωρείται καν επίσημη σύμμαχος), όμως αυτός ο αμερικανικός «απομονωτισμός» δεν ισχύει για τον ζωτικό χώρο της Ασίας και πολύ περισσότερο για την Κορέα. Με άλλα λόγια, ένας «αντι-πόλεμος» στην Κορέα θα λειτουργούσε ως ένα σύγχρονο Pearl Harbor, μια εμπλοκή στην Κορέα θα εξάλειφε άμεσα κάθε τέτοιο «απομονωτισμό». Και το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ο κ. Putin είναι ακριβώς αυτό.