Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μετά την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εξέφρασε -ορθώς- τη δυσαρέσκειά του για την αιφνιδιαστική πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Γερμανίας να τροποποιήσουν το κείμενο της Στρατηγικής Ατζέντας της Ε.Ε. ως προς τις προτεραιότητες της περιόδου 2024-2029 (ευρωπαϊκές αξίες, συνεκτική εξωτερική δράση, ενίσχυση άμυνας και ασφάλειας, ανταγωνιστικότητα, μετανάστευση και διαχείριση συνόρων, «πράσινη» και ψηφιακή μετάβαση). Το επιχείρημά του ήταν πως «το κείμενο είχε συμφωνηθεί σε επίπεδο μόνιμων αντιπροσώπων και δεν θα ήταν δόκιμο να δεχτούμε αλλαγές, χωρίς να έχουν συζητηθεί εκτενώς».
Όμως, ο κ. Μητσοτάκης απέκρυψε ότι βασικά αιτήματα της Ελλάδας, που κατατέθηκαν τις παραμονές της συνόδου κορυφής, αγνοήθηκαν πλήρως από τους εταίρους και την ηγεσία της Κομισιόν, την οποία στηρίζει για μια δεύτερη θητεία. Επιβεβαιώθηκε, δυστυχώς, η αδυναμία αποτελεσματικών παρεμβάσεων στις Βρυξέλλες, παρά τις επικοινωνιακές κροτίδες για σημαίνοντα ρόλο και μεγάλη επιρροή του πρωθυπουργού.
Μεταξύ άλλων, η Αθήνα είχε ζητήσει ρητή αναφορά στις αρχές του πολιτισμού στο κεφάλαιο της Στρατηγικής Ατζέντας για τις θεμελιώδεις αξίες της Ε.Ε., αλλά, αντί αυτής, εισέπραξε μια φράση περί «πολιτιστικής διαφορετικότητας»! Στο δε δεύτερο αίτημα, για μια «ισχυρή διατύπωση» σχετικά με την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., επαναλήφθηκε, με ελάχιστες γραμματικές και συντακτικές αλλαγές, το κείμενο της Ατζέντας της προηγούμενης πενταετίας, 2019-2024. Αποδείχθηκε, δηλαδή, ότι η ελληνική διπλωματία δεν κατόρθωσε να πείσει τους συνομιλητές της ούτε για τη σημασία της μεταναστευτικής εισβολής στον Έβρο το 2020 και τις πολύ αυξημένες ροές του πρώτου εξαμήνου του 2024 ούτε για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η ίδια η Ε.Ε. εξαιτίας του επεκτατισμού της Άγκυρας στη ΝΑ Μεσόγειο και της ρευστότητας στα Βαλκάνια. Η αποτυχία γίνεται μεγαλύτερη, αν ληφθεί υπόψη ότι η Αθήνα και η Λευκωσία μιλούσαν ως και για κυρώσεις κατά της Τουρκίας την περίοδο 2019-2021, ενώ τώρα ο κ. Μητσοτάκης δεν αποτολμά ούτε (διμερή) περιοριστικά μέτρα κατά Αλβανών αξιωματούχων λόγω της υπόθεσης Μπελέρη.
Παράλληλα, ως προς την προκλητικότητα των Σκοπίων, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι «εάν επιμείνουν σε αυτή τη γραμμή, θα καταστήσουν εξαιρετικά δύσκολη -αν όχι θα ακυρώσουν- οποιαδήποτε διαδικασία άμεσης σύγκλισης με την ευρωπαϊκή οικογένεια». Η φρασεολογία του πρωθυπουργού ερμηνεύεται, από κυβερνητικούς κύκλους, σαν αυστηρή γραμμή έναντι της προέδρου Γκ. Σιλιάνοφσκα και του πρωθυπουργού Χρ. Μίτσκοσκι, αλλά στην πραγματικότητα ελάχιστα τους επηρεάζει. Γιατί στα Σκόπια ήδη υπάρχει -παγιωμένη και διακομματική- εκτίμηση ότι δεν υφίσταται προοπτική «άμεσης σύγκλισης» με την Ε.Ε., και αυτός ήταν ένας από τους κύριους λόγους της δυσαρέσκειας και της στροφής του εκλογικού σώματος προς το εθνικιστικό VMRO. Αντίθετα, τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στα Σκόπια αποδίδεται σημασία μόνο στη Συμφωνία Ασφάλειας και Άμυνας και στις αναπτυξιακές χρηματοδοτήσεις που δεν απορρίπτονται από την Αθήνα. Επίσης, όλοι γνωρίζουν ότι ο σημερινός ένοικος του Μεγάρου Μαξίμου δεν ήταν ποτέ από τους επικριτές της διπλής ονομασίας (που άλλωστε εφηύρε και πρότεινε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης το 1992-1993), και ουδέποτε κατανόησε την ανάγκη διαφορετικής αντίληψης στην εξωτερική πολιτική, όπως του υπενθύμισαν ηχηρά οι προκάτοχοί του Κ. Καραμανλής και Αντ. Σαμαράς.
Σύμφωνα με αντικειμενικές πηγές στις Βρυξέλλες, η απήχηση των παρεμβάσεων του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη είναι πολύ κατώτερη της εμφανιζόμενης. Οι προ ημερών συζητήσεις του κ. Γεραπετρίτη με ομολόγους του και με τον υψηλό εκπρόσωπο της Ε.Ε. Ζ. Μπορέλ δεν μετέβαλαν στο παραμικρό τη στάση των εταίρων έναντι των Σκοπίων. Μόνον ο κ. Μπορέλ φέρεται ότι αναγνώρισε ρητορικά την -αυτονόητη- αρχή ότι οι νομικές συμφωνίες πρέπει να τηρούνται, αποφεύγοντας πάντως να καταδικάσει ευθέως την πρακτική της διπλής ονομασίας. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ουδείς ομόλογος του κ. Γεραπετρίτη αισθάνθηκε την ανάγκη έκφρασης συμπαράστασης προς την Ελλάδα. Το ακόμα σημαντικότερο στοιχείο είναι ότι η τακτική των Σιλιάνοφσκα – Μίτσκοσκι δεν χαρακτηρίζεται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως αποσταθεροποιητική για τα Βαλκάνια, ενώ εκφράζεται ανησυχία αποκλειστικά για τις εστίες κινδύνου στη Βοσνία και την ένταση μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου.
*Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
