Του Αλέξανδρου Τάρκα*
Διαστάσεις διπλωματικής οπερέτας αποκτά η πρόταση του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη για τη συγκρότηση ευρωπαϊκού συστήματος αεράμυνας με βάση την επιστολή που απέστειλε, μαζί με τον Πολωνό ομόλογό Ντ. Τουσκ, στην πρόεδρο της Κομισιόν Ουρσ. φον ντερ Λάιεν, με αίτημα τη συζήτησή της κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 27ης-28ης Ιουνίου.
Η -βιομηχανικά πρωταγωνίστρια- Γερμανία απέρριψε την πρόταση Μητσοτάκη με δηλώσεις των εκπροσώπων της κυβέρνησης και του υπουργείου Άμυνας. Αμφότεροι υπογράμμισαν ότι εξελίσσεται η σχετική πρωτοβουλία του Βερολίνου με την ονομασία ESSI (European Sky Shield Initiative) στην οποία συμμετέχει ήδη (!) η Ελλάδα και θα ενταχθεί η Πολωνία. Άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν ασχολήθηκαν καν με το ζήτημα, ενώ στην Αθήνα ελπίζεται ότι ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν θα κάνει τουλάχιστον μία αμφίσημη δήλωση περί «χρησιμότητας όλων των προτάσεων» που συνεισφέρουν στην κοινή άμυνα.
Πάντως, είναι γνωστό ότι το Παρίσι ενδιαφέρεται πρώτιστα για την απόσπαση αμυντικών συμβολαίων στην Ελλάδα και ελάχιστα -έως καθόλου- για εισπήδηση τρίτων σε μεγάλα προγράμματα που αποτελούν προνομιακό κεφάλαιο διαβουλεύσεων μεταξύ του κ. Μακρόν και του Γερμανού καγκελάριου Ολ. Σολτς. Προ εβδομάδος οι δύο ηγέτες επιβεβαίωσαν την κοινή πρόθεση ανάπτυξης του μαχητικού αεροσκάφους FCAS, του άρματος μάχης MGCS και, ενδεχομένως, ενός πυραυλικού συστήματος μεγάλου βεληνεκούς, αλλά μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ωστόσο, το στοιχείο που έχει προκαλέσει από απορίες ως ειρωνείες μεταξύ διπλωματών είναι ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν γνώριζε -ή αδιαφόρησε για- το γεγονός ότι η δική του κυβέρνηση διαπραγματευόταν με το Βερολίνο για το ESSI από τον Οκτώβριο του 2022 έως το Μάρτιο του 2023. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, η κυβέρνηση ενημερώθηκε πρώτη φορά επί της ESSI τον Οκτώβριο του 2022 έπειτα από ειδική παρουσίαση του γερμανικού υπουργείου Άμυνας προς την ελληνική πρεσβεία Βερολίνου. Υπογραμμίστηκε ότι η πρόταση αφορούσε -και αφορά- την ανάπτυξη πολιτικών, χρηματοδοτικών και τεχνολογικών συνεργειών μεταξύ όσων χωρών προγραμματίζουν την παραγωγή, τη συμπαραγωγή ή την αγορά συστημάτων αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας. Αν και το Βερολίνο δεν αποκλείει, σε μεταγενέστερη φάση, κοινά τεχνολογικά προγράμματα, σήμερα επιδιώκεται μόνον ο συντονισμός των επιμέρους εθνικών προγραμμάτων με τις βιομηχανίες των χωρών-μελών της Ε.Ε., των ΗΠΑ και της Βρετανίας. Πρόκειται για ένα από τα πεδία επείγουσας συνεργασίας Ε.Ε. – ΝΑΤΟ, οπότε όποια επιμέρους πρωτοβουλία «με καπέλο Βρυξελλών», όπως ζήτησε ο πρωθυπουργός, χαρακτηρίζεται αλληλοεπικαλυπτική και περιττή.
Το στοιχείο που -όσο κι αν φαίνεται περίεργο- αγνόησε ο κ. Μητσοτάκης ήταν ότι τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας επιδίωξαν την ελληνική συμμετοχή στις αρχές του 2023, διαπιστώνοντας την ταχεία υλοποίησή της με την ένταξη (εκείνη την περίοδο) 15 κρατών και τις φήμες περί ενδιαφέροντος και της Τουρκίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, στις 14 Μαρτίου 2023 ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλος απέστειλε στον Γερμανό ομόλογό του Μπ. Πιστόριους επιστολή με το επίσημο αίτημα ένταξης της Ελλάδας στην ESSI, επιβεβαιώνοντας την κυβερνητική απόφαση για υπογραφή και της απαιτούμενης Επιστολής Πρόθεσης. Στην απαντητική επιστολή του ο κ. Πιστόριους εγκωμίασε την πρόθεση της Αθήνας ως συμβάλλουσας στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αεράμυνας και της διμερούς συνεργασίας, τονίζοντας την ανάγκη άμεσης έναρξης επαφών μεταξύ εμπειρογνωμόνων. Σε συνέχεια δε της πρώτης υπογραφής, εκ μέρους του κ. Παναγιωτόπουλου, ο νυν υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Δένδιας υπέγραψε την Επιστολή Πρόθεσης, στις Βρυξέλλες, στις 15 Φεβρουαρίου 2024.
Στο μεταξύ, από τον Σεπτέμβριο του 2023 ως σήμερα, διεξάγονται συζητήσεις μεταξύ αφενός του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Άμυνας και του ΓΕΕΘΑ και αφετέρου του ομοσπονδιακού υπουργείου Άμυνας της Γερμανίας και των εταιριών Rheinmetall και Diehl Defence, με έμφαση στο σύστημα μικρού βεληνεκούς Skyranger 30 και στον πύραυλο IRIS-T. Παράλληλα, ενδιαφέρον παρουσίασης συστημάτων αεράμυνας στην Ελλάδα έχουν εκφράσει η βρετανική (με μεγάλη αμερικανική συμμετοχή) BAE Systems και η γαλλική Thales, ενώ τα μελλοντικά συμβόλαια θα διεκδικήσουν και αμιγώς αμερικανικές εταιρίες.
* Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
