Το κλείσιμο των ΕΑΣ είναι κάτι περισσότερο από λάθος

Η απόφαση να κλείσουν οι ελληνικές γραμμές παραγωγής και η συνεκμετάλλευση των υποδομών γόμωσης και ΤΝΤ με τους Τσέχους μειώνουν την αμυντική και βιομηχανική μας υποδομή

Του Τάκη Μοσχολιού*

Στις 3/4/2021 ο πρωθυπουργός εξήγγειλε την απομάκρυνση των βιομηχανικών-παραγωγικών εγκαταστάσεων της τέως ΠΥΡΚΑΛ (πλέον Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα – ΕΑΣ) από το ιδιόκτητο οικόπεδό της στον Υμηττό, προκειμένου εκεί να μεταφερθούν εννέα υπουργεία στο υπό ίδρυση Κυβερνητικό Πάρκο «Ανδρέας Λεντάκης».

Στις 14/4/2021 ανακοινώθηκε από τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα ότι ο χώρος υποδοχής των εγκαταστάσεων του Υμηττού θα είναι το εργοστάσιο του Λαυρίου, που είναι και το μόνο εργοστάσιο των ΕΑΣ το οποίο διαθέτει επάρκεια χώρου. Όμως, έναν χρόνο αργότερα, στις 12/4/2022, το υπουργείο Οικονομικών κοινοποίησε απόφαση στα ΕΑΣ ότι ο χώρος μετεγκατάστασης θα είναι τελικά το εργοστάσιο των ΕΑΣ στη Μάνδρα και, επειδή δεν υπάρχουν εκεί επαρκείς χώροι, οι γραμμές παραγωγής των μεταλλικών τμημάτων των βλημάτων πυροβολικού 81mm έως 203mm και των αντιαεροπορικών βλημάτων 20mm έως 30mm κλείνουν! Διευκρινίζεται ότι οι προαναφερθείσες γραμμές στον Υμηττό συμμετέχουν στην παραγωγή των συγκεκριμένων πυρομαχικών με 75%, ενώ η τελική φάση ολοκλήρωσής τους, δηλαδή η γόμωσή τους με ΤΝΤ που γίνεται στο εργοστάσιο του Λαυρίου, συμμετέχει με 25%.

Ήδη στις 12/4/2022 είχε ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και υπήρχαν επαφές των ΕΑΣ με ξένες εταιρίες για συνεκμετάλλευση του εργοστασίου γομώσεων στο Λαύριο. Οι εξελίξεις στη διεθνή αγορά οδήγησαν τις εταιρίες του κλάδου σε επενδύσεις, διερεύνηση συνεργασιών και αύξηση της παραγωγής. Συνεπώς, είναι βάσιμος ο ισχυρισμός ότι η απόφαση του υπουργείου Οικονομικών διευκόλυνε τις ξένες εταιρίες να μπουν συνεταίροι στο εργοστάσιο γομώσεων στο Λαύριο με εισαγωγή έτοιμων κορμών παραγωγής τους.

Οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία οδήγησαν παράλληλα σε μεγάλη αύξηση της ζήτησης σε βλήματα 155mm και σε σημαντική ύψωση των τιμών τους, όπως και κρίσιμων συναφών υλικών, π.χ. υλικά γομώσεως ΤΝΤ. Η Ε.Ε. εξήγγειλε με το Act in Support of Ammunition Production (ASAP) α) προμήθεια 1.000.000 βλημάτων 155mm και β) χρηματοδότηση του κόστους επενδύσεων έως και 50%. Στo πλαίσιo αυτό, ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Thierry Breton, στις 28/4/2023 επιθεώρησε τη γραμμή παραγωγής 155mm στον Υμηττό (αυτήν, δηλαδή, που κλείνει…) και στο Λαύριο τη γραμμή γομώσεως 155mm.

Τα ΕΑΣ, μια κρατική εταιρία ελλειμματική και με πληθώρα προβλημάτων, βρέθηκε λόγω συγκυρίας να διαθέτει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Πράγματι, η ενεργοποίηση της γραμμής παραγωγής βλημάτων 155mm με μια πρόσθετη επένδυση 2.000.000-2.500.000 ευρώ, που πιθανώς θα τύγχανε της χρηματοδοτικής ενισχύσεως από το ASAP, και η ενεργοποίηση υφιστάμενης γραμμής παραγωγής εκρηκτικής ύλης ΤΝΤ (Λαύριο) ήταν τα προφανή συγκριτικά πλεονεκτήματα με τα οποία τα ΕΑΣ θα μπορούσαν να μπουν στην αγορά, αλλά και να αναζητήσουν ισότιμη συνεργασία με ξένη εταιρία. Τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Η κυβερνητική απόφαση να κλείσουν οι γραμμές παραγωγής παρέμεινε σε ισχύ, τα ΕΑΣ δεν αξιοποίησαν τις πρόνοιες του ASAP, ενώ χωρίς κάποιου είδους διαγωνιστική διαδικασία μονοδρομήθηκε συνεργασία με την τσεχική εταιρία MSM, η οποία βεβαίως είναι μια σημαντική εταιρία, αλλά υπήρχαν εναλλακτικές προτάσεις συνεργασίας επίσης μεγάλων παραγωγικών φορέων του κλάδου.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι, την περίοδο που η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι ακόμη «συναξιολογεί» δύο διαφορετικές προτάσεις συνεργασίας με τα ΕΑΣ (ΥπΕθΑ, Νίκος Δένδιας, 5 Απριλίου 2024), τα ΕΑΣ ήδη είχαν δεσμευθεί με σειρά αποφάσεων για αποκλειστική συνεργασία με την MSM. Πράγματι, τα ΕΑΣ α) τον Δεκέμβριο του 2023 αποφάσισαν ίδρυση κοινοπραξίας με την MSM, β) τον Δεκέμβριο του 2023 συνυπέβαλαν με την MSM πρόταση επιδότησης επενδύσεων για ενεργοποίηση της γραμμής ΤΝΤ και την ίδρυση μονάδας base bleed μέσω του ASAP, γ) τον Δεκέμβριο του 2023 και τον Ιανουάριο του 2024 δέσμευσαν για τουλάχιστον τρία χρόνια τη γραμμή γομώσεων στο Λαύριο για υλοποίηση συμβατικών υποχρεώσεων της MSM για γόμωση 100.000 βλημάτων 155mm και δ) τον Απρίλιο του 2024 παρείχαν τιμές στην MSM για γόμωση πυρομαχικών συμβατικών της υποχρεώσεων σε βάθος χρόνου τριών ετών.

Την 1η Μαΐου 2024, με ένα απλό e-mail συνεργάτη του υπουργείου Οικονομίας, παρασχέθηκε η άδεια στη διοίκηση των ΕΑΣ να υπογράψει συμφωνητικό συνεργασίας με την MSM, με υποχρέωση εντός 18μήνου να ιδρύσουν κοινοπραξία που θα διατηρηθεί ακόμα και αν τα ΕΑΣ οδηγηθούν σε εκκαθάριση εν λειτουργία. Τα βασικά σημεία του συμφωνητικού συνεργασίας αφορούν α) τη συνεκμετάλλευση της γραμμής γομώσεων και της γραμμής ΤΝΤ στο Λαύριο από κοινοπραξία με συμμετοχή 51% στα ΕΑΣ και 49% στην MSM, με το management στην MSM, β) την από κοινού αξιοποίηση επιδοτήσεως 33.000.000 ευρώ που εγκρίθηκε από το ASAP επί υποβληθείσας επενδυτικής προτάσεως ύψους 83.000.000 ευρώ. Η διαφορά των 50.000.000 ευρώ (83-33) θα καλυφθεί από την MSM, γ) τη διανομή των παραγόμενων προϊόντων της κοινοπραξίας, που θα είναι σε αναλογία 51-49, δ) τις προβλεπόμενες ποσότητες παραγωγής, που  προϋποθέτουν λειτουργία της κοινοπραξίας πάνω από 15 χρόνια, κ.λπ. Δεν προβλέπεται πληρωμή αποζημίωσης για τη χρήση του Λαυρίου, ενώ η επενδυτική δαπάνη των 50.000.000 ευρώ, αντιπαραβαλλόμενη με τα έσοδα της MSM, είναι ελάχιστη. Ως εκ τούτου, η απόφαση να κλείσουν οι ελληνικές γραμμές παραγωγής και η συνεκμετάλλευση των γραμμών γόμωσης και ΤΝΤ με τους Τσέχους μειώνει την αμυντική-βιομηχανική υποδομή της χώρας, στερεί από τα ΕΑΣ πόρους που θα μπορούσε να έχει λόγω της διεθνούς ζήτησης, ευνοεί εμπορικούς σχεδιασμούς μιας ξένης εταιρίας, η συνεργασία της οποίας προέκυψε χωρίς διαγωνισμό, και βεβαίως επιτρέπει συνειρμούς περί αδιαφάνειας με τις υποτιθέμενες διαδικασίες συναξιολόγησης και άλλων, εκτός της MSM, προτάσεων.

*Πρώην διευθύνων σύμβουλος της ΠΥΡΚΑΛ και γενικός διευθυντής των ΕΑΣ