Του Α. Π. Δημόπουλου*
Ζιγκ, λίγο δεξιά, ζαγκ, λίγο αριστερά, συν και πλην δεν κάνει μηδέν; Ή αυτό τουλάχιστον εφαρμόζει η κατά δήλωσή της «κεντρώα» κυβέρνηση της Γαλλίας και δεν είναι η μόνη φυσικά. Έτσι, για παράδειγμα, για να μιλήσουμε για το «ζιγκ στα δεξιά», εκτός από την γνωστή σκλήρυνση της στάσης της σε θέματα μετανάστευσης και «νόμου και τάξης», η γαλλική κυβέρνηση επανέφερε (έστω πιλοτικά σε πρώτη φάση) και τον θεσμό της στολής στα σχολεία, ερχόμενη έτσι σε σύγκρουση με ένα απόλυτο αριστερό ταμπού. Όχι, φυσικά, ότι δεν ήταν μια έλλογη επιλογή – η επαναφορά της στολής έρχεται, να αλλάξει τις ομολογημένες παθογένειες του σύγχρονου σχολείου. Γιατί η ελευθερία στην εμφάνιση όντως εισάγει ταξικές διακρίσεις και μετατρέπει έναν χώρο, που θα όφειλε, να είναι ουδέτερος χώρος μάθησης σε πεδίο lifestyle ανταγωνισμών εντός του οποίου ανθεί ο εκφοβισμός και κάθε είδος υποκουλτούρας. Με άλλα λόγια, με την στολή, τέρμα τα σχολεία-καλλιστεία όπως τέρμα και τα σχολεία της ισλαμο-προπαγάνδας, οι μαθητές θα αρχίσουν επιτέλους να μοιάζουν με μαθητές και το σχολείο δεν θα λειτουργεί ως προθάλαμος μιας κοινωνίας με μπούρκα και χιτζάμπ και δεν διέλαθε ουδενός την προσοχή, ότι το μόνο σύμβολο ενότητας, που θα φέρουν οι νέες στολές θα είναι η Tricolore και τι πιο ωραίο για όσους αισθάνονται πραγματικά Γάλλοι φυσικά; Πηλήκιο και κουκουβάγια δεν θα έχει (για να προλάβω τους εδώ «αντιστασιακούς») αλλά ακόμα και έτσι για «ζιγκ» στα δεξιά μιλάμε.
Αλλά, για κάθε τέτοιο «ζιγκ» στα δεξιά», υπάρχει, όπως είπα και ένα «ζαγκ» στα αριστερά. Έτσι, η ίδια κυβέρνηση, που έχει ξυπνήσει εφιάλτες στην αριστερά με τις σχολικές στολές στην Γαλλία είναι η ίδια κυβέρνηση, που (εκτός του ότι είναι συμβολικά η τρίτη στην Ευρώπη, μετά το Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία, υπό την ηγεσία ενός lgbt πρωθυπουργού) έχει επίσης κατοχυρώσει πρώτη στον κόσμο, πριν λίγες μόλις ημέρες, το «δικαίωμα στην άμβλωση», ως συνταγματικό και μη υποκείμενο έτσι σε αμφισβήτηση (όπως στις Η.Π.Α. και αλλού στην Ευρώπη) με βάση τους πολιτικούς καιρούς. Με τον πρόεδρο Macron, να δεσμεύεται μάλιστα, ότι θα καταστήσει το δικαίωμα αυτό ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα ολόκληρης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό το «ζιγκ ζαγκ» δεν αφορά μόνο την Γαλλία αλλά και πολλές άλλες χώρες φυσικά, σήμερα οι κυβερνήσεις με ιδεολογική πυξίδα (του τύπου της Βρετανίας την εποχή της Thatcher για παράδειγμα) σπανίζουν (ίσως οι μόνες, που προσεγγίζουν αυτό το μοντέλο στην Ευρώπη σήμερα, να είναι οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Ιταλίας). Άλλωστε βλέπουμε το ίδιο φαινόμενο και στην Ελλάδα. Η ίδια κυβέρνηση, που προκαλεί οργή στα δεξιά της με τον γάμο ανεξαρτήτως φύλου είναι η ίδια κυβέρνηση, που προκαλεί οργή στα αριστερά της με την πολιτική της στα πανεπιστήμια. Διαλέγετε και παίρνετε.
Φυσικά, αυτοί, που εφαρμόζουν αυτά τα «ζιγκ ζαγκ» της πολιτικής, δεν θέλουν, να γίνουν εχθροί με όλους – κάθε άλλο, αυτό το «ζιγκ ζαγκ» λογίζεται «συν-πλην», το «ζιγκ» εξουδετερώνει το «ζαγκ». Με άλλα λόγια, η σκοπιμότητα είναι μάλλον η αντίθετη, αυτή η επιλεκτική (και ιδεολογικά αλλοπρόσαλλη) πολιτική έχει σκοπό, να αποσπάσει την ευρύτερη δυνατή ανοχή, είναι η λογική, ότι θα πρέπει, οι κυβερνήσεις, να διαθέτουν (έστω αντιφατικά) έστω «κάτι για τον καθένα». Πράγμα, που αντανακλά μια εμπειρική πραγματικότητα της πολιτικής στις δυτικές δημοκρατίες βέβαια. Η οποία είναι, ότι τα κόμματα εξουσίας είναι συχνά εγγενώς πολυσυλλεκτικά («big-tent parties») και στην πραγματικότητα λειτουργούν, ως οιονεί συνασπισμοί. Η ετερότητα των πολιτικών επιλογών δηλαδή αντανακλά την ετερότητα της σύνθεσης των κομμάτων αυτών. Έτσι, για παράδειγμα, αυτό, που εισπράττεται (και μάλιστα διαχρονικά) από πολλούς, ως ιδεολογική ασυνέπεια της «Νέας Δημοκρατίας» αντανακλά την πραγματικότητα, ότι πρόκειται για ένα κόμμα, που δομήθηκε εξ υπαρχής, ως ένας πολιτικά βολικός συνασπισμός δεξιών και κεντρώων (δηλαδή εκείνων των οποίων η άτεγκτη αντιπαλότητα προσδιόρισε προηγουμένως για δεκαετίες την πολιτική ζωή της χώρας). Γιατί το κριτήριο ήταν (όπως και παραμένει και σήμερα) η δια της πολυσυλλεκτικότητας ευχερέστερη κατάκτηση της εξουσίας και όχι η πολιτική και ιδεολογική συνέπεια, που έρχεται δεύτερη (άλλωστε το ίδιο συμβαίνει κατ΄ αποτέλεσμα και σε όσες χώρες έχουν κυβερνήσεις συνεργασίας: και εκεί υπάρχει «ζιγκ ζαγκ» πολιτικής, το οποίο απλώς αντανακλά την ετερότητα της κυβερνητικής σύνθεσης). Είναι μάλιστα γεγονός, ότι αυτό το «ζιγκ ζαγκ» της πολιτικής έχει υπάρξει πολιτικά αποτελεσματικό εδώ και πολλά χρόνια. Γιατί μπορεί, να μην γεννούσε ποτέ πολιτικό ενθουσιασμό αλλά κυοφορούσε (εξασφαλίζοντας έστω «κάτι για τον καθένα»), εκούσες, άκουσες πλειοψηφίες. Και αυτή ακριβώς την δοκιμασμένη συνταγή εφαρμόζει και σήμερα στην Γαλλία ο κ. Macron όπως την εφαρμόζουν και αλλού όπως και στην Ελλάδα επίσης.
Υπάρχει ένα πρόβλημα ωστόσο. Ο βασικός αντίπαλος αυτών των παραδοσιακών νομέων της εξουσίας (και των μεθοδεύσεών τους) στην Ευρώπη σήμερα είναι η άκρα δεξιά και όχι ένας άλλος πόλος του ίδιου συστημικού δικομματισμού, που αναπαρήγε εναλλάξ το αυτό. Και όσο η άκρα δεξιά ήταν ακόμα μικρή, είχε καλώς, το ίδιο δοκιμασμένο «ζιγκ ζαγκ» συνεχιζόταν. Το πρόβλημα όμως για τον κ. Macron (και όσους ακολουθούν γενικά την ίδια τακτική) είναι, ότι καθώς αυτή η άκρα δεξιά μεγαλώνει, θα έρθει μοιραία μια στιγμή, που όσοι αρέσκονται στο «ζιγκ» (αλλά όχι στο «ζαγκ»), θα έχουν κάποιον, που θα προσφέρει ακριβώς αυτό και τότε γιατί, να συνεχίσουν, να ανέχονται το άλλο;
*Πολιτικός Επιστήμων, Παν. Cambridge
