Του Α. Π. Δημόπουλου*
Λοιπόν, το δίσεκτο έτος είναι ήδη εδώ αλλά και οι οργισμένοι καιροί επίσης, όπως ακριβώς τα υποθέτει ο πασίγνωστος στίχος του Παλαμά. Και φυσικά, αυτό το καταλαβαίνει εύκολα κανείς όταν αναζητήσει εκείνη την απόσταση, που αναδεικνύει την «μεγάλη εικόνα». Όχι τα καθημερινά και τα τρέχοντα της πολιτικής, που πάντα θα μας κατατρύχουν και από μόνα τους δεν μπορούν, να αλλάξουν ποτέ τίποτε. Γιατί, εάν κάποιος αποκτούσε αυτήν την νηφαλιότητα της απόστασης, θα έβλεπε πόσο αποστομωτικά χειρότερη είναι αυτή ακριβώς η «μεγάλη εικόνα». Και αυτή η εικόνα αποτυπώνεται στο αυτονόητο – στην σύγκριση που επιτρέπει μια αναγωγή χρόνου τουλάχιστον. Γιατί εάν κανείς επέτρεπε στον εαυτό του αυτή την οπτική, θα έβλεπε καθαρά μια διαχρονική πορεία παρακμής στα μείζονα. Σε πείσμα της γνωστής α-νοησίας, ότι πορευόμαστε στην «σωστή πλευρά της ιστορίας» φυσικά.
Γιατί, για να ξεκινήσουμε από αυτό το αυτονόητο και μείζον ζητούμενο ευημερίας, δεν έχουμε παρά, να αναλογιστούμε πώς εξελίχθηκε οικονομικά η Ελλάδα, συγκριτικά με τις άλλοτε πάμφτωχες πρώην κομουνιστικές χώρες, τα 35 χρόνια από το 1990, που έπεσε ο κομμουνισμός έως σήμερα. Και εννοώ σε όρους πραγματικής ευημερίας, γιατί τα γνωστά φληναφήματα περί ανάπτυξης είναι παραπλανητικά, ανάπτυξη (συχνά μεγάλη) έχουν πολλές φτωχές χώρες – μια χώρα γίνεται πλούσια όσο μεγαλώνει η μεσαία της τάξη, όσο μεγαλώνει δηλαδή το κατά κεφαλήν της εισόδημα σε όρους πραγματικής αγοραστικής δύναμης (PPP). Και έτσι δραστικά πλουσιότερες από την Ελλάδα έγιναν όλες οι πρώην χώρες του κομουνισμού (με μόνη προσωρινή εξαίρεση την Βουλγαρία), αφού προηγουμένως βέβαια η Ελλάδα επίσης κατέστη η φτωχότερη, στους ίδιους όρους (κατά κεφαλήν PPP) χώρα της ενωμένης Ευρώπης, στην οποία είχε ενταχθεί το 1981 πλουσιότερη και από τις χώρες της Ιβηρικής αλλά και από την τότε φτωχή Ιρλανδία – για τέτοια πορεία παρακμής μιλάμε. Και για να προλάβω όσους ζουν σε άλλο πλανήτη και ονειρεύονται «την ανατροπή», να πω, ότι οι προβλέψεις του ΔΝΤ δείχνουν την απόστασή μας με όλες αυτές τις χώρες, να μεγεθύνεται ακόμα περισσότερο στο μέλλον (ενδεικτικά, κατά κεφαλή PPP το 2028, Ελλάδα 47.460, Τσεχία 61.750, Ρουμανία 56.214). Όσο για την Βουλγαρία (σύντομα χώρα του ευρώ) θα μας αφήσει πίσω και αυτή, γιατί μια χώρα με το χαμηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρώπη (21% του AΕΠ, όχι το 173% της Ελλάδας) μπορεί, να κάνει γρήγορα πραγματικά άλματα.
Αλλά, έστω, «ουκ επ’ άρτῳ μόνῳ ζήσεται άνθρωπος», ακούω κάτι τέτοια τώρα τελευταία και είπα, να πειστώ, ότι έστω φτωχοί αλλά «τίμιοι». Όμως τιμή ακούω και τιμή δεν βλέπω. Γιατί φυσικά, μια χώρα, που σέβεται τον εαυτό και την υπόστασή της, κήδεται, πριν απ΄όλα, των εθνικών συμφερόντων εξ απειλών. Και επειδή η δική μας μόνη (αλλά κυριολεκτικά υπαρξιακή) απειλή αφορά την Τουρκία, θα το αποτυπώσω πάλι συγκριτικά με αριθμούς. Και δεν εννοώ ημερομηνίες (υπάρχουν και τέτοιες, όταν η Ελλάδα παρακολουθούσε σε αποχαύνωση, να τρώνε τα παιδιά της στην Κωνσταντινούπολη το 1955 και στην Κύπρο το 1974, για να μην μιλήσω και για την εγκατάλειψη του Ελληνισμού της Αιγύπτου), αλλά αριθμούς, που αποτυπώνουν την απώλεια ευκαιριών για μια οριστική (δυναμική) εξουδετέρωση της τουρκικής απειλής. Γιατί, όπως η Ελλάδα γινόταν όλο και φτωχότερη με τα χρόνια, σε σύγκριση με όλους τους «εταίρους» της στην Ευρώπη, έτσι γινόταν όλο και πιο αδύναμη σε σύγκριση και με τον υπαρξιακό της εχθρό, που εκτινασσόταν πληθυσμιακά και οικονομικά. Έτσι, η αναλογία πληθυσμού Ελλάδας-Τουρκίας από 1/2,8 το 1950 (7,5/21 εκατομμύρια), έγινε 1/8 το 2022 (10,5/85 εκατομμύρια), την ίδια ώρα, που ενώ, το 1990, τo κατά κεφαλήν PPP της Ελλάδας, ήταν 13.400 δολάρια και της Τουρκίας 8.400, το 2023, το PPP της Ελλάδας έγινε 31.400 δολάρια και της Τουρκίας 41.400. Με άλλα λόγια, μέσα σε εβδομήντα χρόνια, η Τουρκία έγινε οκτώ φορές μεγαλύτερη σε πληθυσμό από εμάς και μέσα σε τριάντα χρόνια μας ξεπέρασε σε όρους PPP. Που σημαίνει, ότι ενόσω περνούσαν τα χρόνια γινόταν όλο και πιο δύσκολο, να αναμετρηθούμε δυναμικά με την Τουρκία, γιατί άλλο, να πηγαίνεις σε σύγκρουση με μια φτωχότερη και με διπλάσιο πληθυσμό και άλλο με μια πλουσιότερη και με οκταπλάσιο πληθυσμό χώρα. Ο πιθανολογούμενος ατιμωτικός (και εθνικά επικίνδυνος) «συμβιβασμός» με την Τουρκία αποτελεί την μοιραία κατάληξη αυτών των αρνητικών για εμάς συσχετισμών ισχύος. Απλά μαθηματικά, έτσι δεν είναι;
Με άλλα λόγια, τα δίσεκτα χρόνια είναι εδώ από καιρό – αν κάτι λείπει είναι αυτό, που περιγράφει μεταφορικά στον ίδιο στίχο ο Παλαμάς. «Κι αν είναι κι έρθουνε χρόνια δίσεχτα, πέσουν καιροί οργισμένοι… μη φοβηθείς το χαλασμό. Φωτιά! Τσεκούρι! Τράβα, ξεσπέρμεψέ το, χέρσωσε το περιβόλι, κόφ’ το…. και χτίσε κάστρο απάνου του και ταμπουρώσου μέσα, για πάλεμα, για μάτωμα, για την καινούρια γέννα, απ’ όλο την περιμένουμε κι όλο κινάει για νά ’ρθει, κι όλο συντρίμμι χάνεται στο γύρισμα των κύκλων». Ναι, ακριβώς, η χώρα χρειάζεται «καινούργια γέννα», που όλο την περιμένουμε και όλο χάνεται στο «γύρισμα των κύκλων». Και γιατί χάνεται; Γιατί θέλει, όπως λέει ο ποιητής, «πάλεμα και μάτωμα», θέλει «ξεχέρσωμα» και «χαλασμό». Και ποιος να παλέψει, ποιος να ματώσει και για τι – και τι να ξεχερσώσει. Εκτός και εάν ενόσω συμβαίνουν αυτά τα σπουδαιότατα, αποτελεί «μάτωμα» και «ξεχέρσωμα», να ξεμαλλιάζεσαι για τον γάμο των ομοφύλων.
*Πολιτικός Επιστήμων, Παν. Cambridge
