Του Σάββα Καλεντερίδη
Ήταν το καλοκαίρι του 1999 που επισκέφθηκα με φίλους την Κάτω Ιταλία. Από τις πολλές αρχαίες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας εντύπωση μου προκάλεσε η ιστορία της πόλης Σύβαρις, που ιδρύθηκε τον 8ο αιώνα π.Χ. από Αχαιούς και Ιώνες, σε ακτή του Κόλπου του Τάραντα.
Η πόλη, χτισμένη σε εύφορη περιοχή ανάμεσα σε δύο ποταμούς και με πρόσβαση στη θάλασσα, ανέπτυξε το εμπόριο ακόμα και με ελληνικές πόλεις της Ιωνίας, στη Μικρά Ασία, με αποτέλεσμα να καταστεί μία από τις πλουσιότερες και δυνατότερες πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας.
Ο πλούτος που συγκεντρώθηκε στην πόλη την κατέστησε πόλο έλξης για τους κατοίκους της περιοχής, με αποτέλεσμα κατά την περίοδο της ακμής της, τον 7ο και τον 6ο αιώνα, να φθάσει να κατοικείται από πολλές δεκάδες χιλιάδες κατοίκους, με αναφορές που κυμαίνονται από 100.000 μέχρι και 300.000. Πάντως, θεωρείται βέβαιο ότι την περίοδο εκείνη ήταν η ισχυρότερη πόλη της Μεγάλης Ελλάδος, που, κατά τον μεγάλο γεωγράφο Στράβωνα, την κυβερνούσαν πέντε φυλές και είχε 25 υποτελείς πόλεις.
Όμως, οι ηγέτες της πόλης δεν φρόντισαν ταυτόχρονα με την οικονομική ανάπτυξή της να ενισχύεται και η στρατιωτική της ισχύς. Οι ηγεμόνες και οι κάτοικοί της παρέβλεψαν την άμυνα της πόλης, που απαιτούσε πόρους, κόπους και θυσίες, αφιερώνοντας τα πάντα στην τρυφηλή ζωή και την καλοπέραση.
Γράφονται πολλά για τους Συβαρίτες, για τα συμπόσια, τα θεάματα, τις απολαύσεις, τη φιληδονία και την ευζωία, που όλα αυτά εκφράζονται με τη λέξη συβαριτισμός.
Υπάρχουν πολλές αναφορές για την τρυφηλή ζωή των κατοίκων της Συβάρεως. Όπως για παράδειγμα ότι δεν ήθελαν να βλέπουν μαχαίρια ούτε για να κόβουν το ψωμί, ότι απομάκρυναν τους πετεινούς για να μην τους ξυπνάνε, ότι είχαν μαγείρους, ζαχαροπλάστες, δούλους για όλες τις υπηρεσίες.
Οι πλούσιοι δεν ήθελαν καν να βλέπουν τους δούλους να εργάζονται, γιατί και μόνο η παρατήρηση της όποιας εργασίας τούς κούραζε και τους δημιουργούσε ψυχολογικό πρόβλημα!
Ο Αθηναίος στο έργο του «Δειπνοσοφισταί» αναφέρει ότι στα λουτρά της Συβάρεως εργάζονταν εκπαιδευμένοι λουτροχόοι για να ρίχνουν νερό στους λουόμενους με πολύ προσεκτικές κινήσεις. Ο λόγος που γινόταν αυτό ήταν για να μην τους τρομάξουν από το πιθανώς παγωμένο ή καυτό νερό.
Όλα αυτά διήρκεσαν μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα, οπότε η πόλη κατακτήθηκε από τον γειτονικό Κρότωνα (510 π.Χ.), ενώ οι Κροτωνιάτες πολιόρκησαν ξανά τη Σύβαρι και την υπέταξαν για δεύτερη φορά (476 π.Χ.).
Οι Συβαρίτες εκδιώχθηκαν οριστικά από την πόλη τους από τους Κροτωνιάτες (445 π.Χ.) και μαζί με νέους εποίκους από την Ελλάδα ίδρυσαν μία πόλη με το όνομα Θούριοι, πολύ κοντά στη Σύβαρι. Όμως οι Συβαρίτες ήρθαν σε σύγκρουση με τους νέους εποίκους, οι οποίοι ισχυρότεροι και πολυαριθμότεροι τους θανάτωσαν σχεδόν όλους. Η πόλη απέκτησε μια νέα μορφή δημοκρατικού πολιτεύματος, οι κάτοικοι διαιρέθηκαν σε δέκα φυλές, χωρίς τους Συβαρίτες.
Έτσι οι Συβαρίτες, αυτοί που κάποτε είχαν την πιο ένδοξη, ισχυρή και πλούσια πόλη, εξαφανίστηκαν από τον χάρτη της Ιστορίας.
Παρόμοια παραδείγματα έχουμε και με άλλους λαούς, για παράδειγμα τους Ασσύριους, ένας λαός με τεράστια Ιστορία και πολιτισμό, που ίδρυσε αυτοκρατορία και επειδή η ηγεσία του δεν έλαβε τα μηνύματα των καιρών περιέπεσε σε παρακμή και αντιμετωπίζει το φάσμα της εξάλειψης από την Ιστορία.
Παρόμοια πορεία ακολουθούν και οι Αρμένιοι, με τεράστια Ιστορία, με ηγέτες που έλαβαν τον τίτλο του Μεγάλου, όπως ο Τιγράνης ο Μέγας, τα ιστορικά εδάφη των οποίων καταπατήθηκαν από Τούρκους και Αζέρους, και είναι κι αυτοί αντιμέτωποι με το φάσμα της εξάλειψης.
Η Ελλάδα εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα είναι αντιμέτωπη με το φαινόμενο της συρρίκνωσης του ελληνισμού.
Ακμαίες ελληνικές κοινότητες που ανθούσαν εκτός ελλαδικού κράτους σβήνουν η μία μετά την άλλη, με το εθνικό κέντρο όχι μόνο να αδυνατεί να λάβει μέτρα, αλλά πολλές φορές να φέρει βαρύτατες ευθύνες για την εξάλειψή τους.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, κυρίως γιατί γειτνιάζει με μια χώρα που είναι εξόχως επεκτατική. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το Δημογραφικό, το Μεταναστευτικό και την αδυναμία του κράτους να χαράξει μια αξιόπιστη στρατηγική επιβίωσης, μας δείχνει το μέγεθος της απειλής, η οποία απειλή λαμβάνει εφιαλτικές διαστάσεις από την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική κοινωνία, που έχει πολλά στοιχεία συβαριτισμού.
Ο 21ος αιώνας θα είναι καθοριστικός για την επιβίωση του ελληνισμού.
