Ο ορισμός του πολιτικού

Του Δημήτρη Γαρούφα*

Στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου με τίτλο «Σκιαγραφία των γενναίων», το οποίο είχε γράψει ο Τζον Κένεντι πριν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, τονίζει ότι αναφέρεται στην πιο θαυμαστή ανθρώπινη αρετή, το θάρρος, και ουσιαστικά το βιβλίο είναι ένας ύμνος για 8 πολιτικούς των ΗΠΑ που δεν δίστασαν να θυσιάσουν την πολιτική σταδιοδρομία τους επιδεικνύοντας θάρρος στη λήψη αποφάσεων, συνεπείς με τις αρχές τους και υπηρετώντας το δημόσιο συμφέρον.

Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο νομίζω ότι διαχρονικά στη χώρα μας ελάχιστοι πολιτικοί επέδειξαν τέτοιο θάρρος. Σπανίζουν, και ενδεικτικά θα αναφέρω τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος τον Ιούλιο του 1928, μιλώντας σε προεκλογική συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη, όχι μόνο δεν υποσχόταν παροχές αν εκλεγόταν, αλλά είπε ευθέως ότι υπόσχεται μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων στη διάρκεια της θητείας του ως πρωθυπουργού, γιατί ήταν περισσότεροι από όσους χρειάζονταν η χώρα. Ήταν μεγάλος πολιτικός όχι μόνο γιατί διπλασίασε την Ελλάδα, αλλά και γιατί είχε το θάρρος να λέει και να υλοποιεί μεταρρυθμίσεις που δημιουργούσαν προοπτική για τη χώρα, χωρίς να υπολογίζει το πολιτικό κόστος…

Σκέφτομαι πως η πορεία και η τύχη της Ελλάδας στη Μεταπολίτευση θα ήταν καλύτερες αν οι πολιτικοί μας είχαν το θάρρος να λένε ολόκληρη την αλήθεια, να μένουν σταθεροί στις αρχές τους και να παίρνουν αποφάσεις υλοποιώντας μεταρρυθμίσεις με γνώμονα το εθνικό συμφέρον. Την περίοδο της Μεταπολίτευσης θήτευσαν ως υπουργοί εκατοντάδες άτομα, αλλά ελάχιστοι άφησαν θεσμικό έργο ή τα θυμούνται οι πολίτες για κάποιους αγώνες τους – τα περισσότερα αρκούνταν στην απλή διαχείριση της εξουσίας με γνώμονα το κομματικό συμφέρον. Η αλήθεια είναι ότι και εμείς οι πολίτες δεν εκτιμήσαμε όσο έπρεπε αυτούς που άφησαν θεσμικό έργο. Ενδεικτικά αναφέρω ότι ο Α. Πεπονής, στις πρώτες εκλογές μετά τον νόμο για προσλήψεις με κριτήρια ΑΣΕΠ, δεν εκλέχθηκε βουλευτής… Επίσης,  ο μόνος βουλευτής που τόλμησε να καταθέσει ερώτηση στη Βουλή ζητώντας έλεγχο του Κοσκωτά, ο Γ. Σούρλας, γνώρισε πολιτική μοναξιά για αρκετό καιρό μετά την ερώτησή του…

Βεβαίως, για όλα αυτά έχουμε ευθύνη κι εμείς οι απλοί πολίτες, γιατί δεν ενεργούμε ως ενεργοί πολίτες. Δεν επιλέγουμε αξιοκρατικά τους εκπροσώπους μας και αρκετές φορές επιλέγουμε εκπροσώπους με κριτήριο την εμφάνιση ή την προβολή από τα ΜΜΕ, γι’ αυτό και δεν ξεφεύγουμε από το τέλμα. Υπάρχει βέβαια και ευθύνη των πολιτικών ηγετών, οι οποίοι δεν αναζητούν τους ικανότερους από την κοινωνία, αλλά αυτούς που σκύβουν το κεφάλι και δεν λένε «όχι» σε τίποτα. Έτσι, υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που δεν έχουν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους, γιατί είναι ακατάλληλοι για κάθε εργασία, αλλά επιβιώνουν παρασιτικά, υπηρετώντας δουλοπρεπώς την εκάστοτε εξουσία, μεταπηδώντας από κόμμα σε κόμμα χωρίς αρχές.

Κλείνοντας, επισημαίνω ότι οι μεταρρυθμίσεις δικαιώνονται μόνο όταν ενώνουν την κοινωνία και δημιουργούν προοπτική για τη χώρα. Δεν αποτελεί μεταρρύθμιση η επιβολή φόρων επί τεκμαρτών εισοδημάτων, ούτε η φοροαπαλλαγή κάποιων ισχυρών… Οι ασκούντες εξουσία διαχρονικά πρέπει να ενεργούν μόνο με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και να μη σκύβουν το κεφάλι μπροστά στους ισχυρούς, ούτε με νομοθετήματα παρακμής να αποπροσανατολίζουν την κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όποιος φιλοδοξεί να υπηρετήσει τον πολίτη και να προσφέρει στην κοινωνία πρέπει να έχει το θάρρος να παίρνει αποφάσεις με ορίζοντα που ξεπερνά τις επόμενες εκλογές, με στόχο το μέλλον και τις επόμενες γενιές, και να θυμάται πάντα τη ρήση του Αριστοτέλη ότι «και τοις νόμοις και τη άλλη οικονομία ούτω τετάχθαι ώστε μη είναι τας αρχάς κερδαίνειν (Πολ.1308b,32-34).

*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης