Στρώνεται το χαλί της ελληνοτουρκικής συμφωνίας

Του Απόστολου Αποστόλου*

Όλα δείχνουν ότι στρώνεται το χαλί για συμφωνία με την Τουρκία και φαίνεται πως έχουμε φθάσει στη φάση του τέλους. Έτσι και αλλιώς οι συμφωνίες ανήκουν στην τάξη του πραγματικού της νέας εποχής, στην τάξη της ισορροπίας των ισχυρών δυνάμεων που ξαναγράφουν την ιστορία και καθορίζουν το ανάπτυγμά της. Και ως εκ τούτου κάποιοι μέσα από τις συμφωνίες χάνουν και κάποιοι άλλοι κερδίζουν και χάνουν όσοι έχουν μικρότερη ισχυρή θέση στη γεωστρατηγική τακτική της εποχής. Αυτά έλεγε ο Πιερ Σοντερλό ντε Λακλό (1741-1803), ο Γάλλος στρατιωτικός και μυθιστοριογράφος γνωστός για το έργο του Les Liaisons dangereuses, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα του 18ου αιώνα.

Εμείς όχι από γεωστρατιωτική θέση, αλλά μάλλον από πολιτική ανικανότητα και δομημένη λιγοψυχιά βρισκόμαστε στους χαμένους της ιστορίας. Ας δούμε όμως πώς μας προετοιμάζουν για τη νέα συμφωνία με την Τουρκία. Δύο μέρες μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους, ο κ. Μητσοτάκης ερωτηθείς για τις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία προκειμένου να πάμε με τη γειτονική χώρα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και στο ερώτημα αν η προσφυγή στη Χάγη, θα μπορούσε πιθανά να απομειώσει την κυριαρχία μας έτσι όπως τη γνωρίζουμε σήμερα είχε πει:  «Αυτό (σημείωση: η κυριαρχία) είναι μία σχετική έννοια, αλλά πρέπει να σας πω ότι οποιαδήποτε συμφωνία αυτού του τύπου μπορεί ενδεχομένως, ναι, να συνεπάγεται και κάποιες υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις οι οποίες μπορούν να αποτελούν την αφετηρία μιας διαπραγμάτευσης». (Εφημερίδα Το Ποντίκι 14/7/2023).

Ο κ. Συρίγος ουσιαστικά, με τις τελευταίες δηλώσεις του, κάνει μια ανακύκλωση σε ό,τι είχε πει ο κ. Μητσοτάκης. Υποτιμώντας το λογικώς αναγκαίο και δίκαιο της συνθήκης της Λωζάνης και υπερτονίζοντας τις μεθερμηνείες, ή μετα-ερμηνευτικές της συγκεκριμένης συνθήκης (ούτως ώστε να εξαχθούν καινούργια συμπεράσματα ή διατυπώσεις νέων ερμηνευτικών θέσεων της συνθήκης και να ενοφθαλμιστούν ως προτάσεις λύσεων), ουσιαστικά μετέφερε την ιδέα μιας νέας συμφωνίας που θα στηρίζεται στην απόληξη της μεθερμηνείας της συνθήκης της Λωζάνης και την προοπτική νέων παραγόμενων προτάσεων και αξιωματικών παραδοχών κάτω από τον κερματισμό της συνθήκης της Λωζάνης σε τμήματα που ισχύουν και σε τμήματα που δεν ισχύουν.

Με άλλα λόγια ο κ. Συρίγος  συνέχισε τα προδιαλεγόμενα του κ. Μητσοτάκη, ή αλλιώς την ευρετική προοπτική μιας νέας συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποστασιοποιημένη αυτή η νέα συμφωνία, από τον βασικό κορμό της συνθήκης της Λωζάνης.  Έτσι λοιπόν δεν είναι προβληματική η δήλωση του κ. Συρίγου (όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της ΝΔ), ούτε βέβαια είναι άστοχη. Αποτέλεσε ανακύκλωση των όσων έλεγε ο κ. Μητσοτάκης και επιχείρησε να γίνει μια νέα επιχειρηματολογία με αξίωση ισχύος η οποία θα μπορούσε να καταστεί «opinion».

Σε πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτη λίγο πριν μπει στο αεροπλάνο για το Ακρωτήρι των Χανίων, όπου συμμετείχε στη συνάντηση με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών Μπλίνκεν, ακούσαμε τα κάτωθι: «…από την πλευρά της Τουρκίας… δεν ετέθησαν ζητήματα εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδος και δεν πρόκειται ποτέ να τεθούν». Πραγματικά πολύ πρωτότυπο, δεδομένου ότι οι θέσεις όλων των ελληνικών κυβερνήσεων ήταν στη γραμμή ότι η Τουρκία αποτελούσε και αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την εθνική μας κυριαρχία. 

Τα παραπάνω (δηλαδή οι δηλώσεις Μητσοτάκη, Συρίγου, Γεραπετρίτη) διεκδικούν μια αναγνώριση και περιγράφουν τόσο τον τρόπο με τον οποίο θα υπάρξει η νέα συμφωνία των δύο χωρών, όσο και τη μέθοδο που θα ακολουθηθεί ώστε να εισέλθουμε ως πολίτες στη φρόνιμη προσαρμογή και να αποδεχθούμε τις νέες συνθήκες που θα επιτελέσουν τη συμφωνία με τις υποχωρήσεις από την πλευρά της χώρας μας.

*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας