… Αντίο Χριστούγεννα

Του Απόστολου Αποστόλου*

Κάθε χρόνο όλο και περισσότερο βυθιζόμαστε στην εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων και αποκτάμε αυτή την «επιφανειακή ευτυχία» με τα προσφερόμενα αντικείμενα της αγοράς (όσο αντέχει βέβαια το πορτοφόλι μας εξαιτίας του πληθωρισμού) και απενοχοποιούμαστε από την έκφραση των θρησκευτικών ευχών. Όλο και λιγότερο λέμε στις ευχές μας «καλά Χριστούγεννα» και όλο και περισσότερο ευχόμαστε «καλές γιορτές». Ο όρος «καλές γιορτές» υποδηλώνει έναν βαθμό ουδετερότητας που περιλαμβάνει τα Χριστούγεννα και άλλες θρησκευτικές γιορτές που γιορτάζονται τον Δεκέμβριο. Επίσης, κάτι άλλο που καταργεί την ευχή για «καλά Χριστούγεννα» είναι ότι ζούμε σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες, δηλαδή σε ομάδες όπου οι άνθρωποι πολιτιστικά και θρησκευτικά είναι ετερογενείς και οι ευχές για «καλές διακοπές» αποτελούν μια αφηρημένη γενικότητα που καλύπτει τα πάντα. Και κατά συνέπεια οι γενικές ευχές εκφράζουν μια ασφάλεια και δεν προσβάλλουν αλλόθρησκους σύμφωνα με τον καταχρηστικό δικαιωματισμό και την κατάργηση των ταυτοτήτων που προστάζει η woke κουλτούρα.

Σήμερα ο ανεόρταστος δυτικός πολίτης με την απερινόητη παραδοξότητά του γίνεται το τέλειο εργαλείο της woke κουλτούρας. Ζώντας σε έναν κόσμο μιας εφήμερης επίδοσης με αλγοριθμικό επαύριο, ο δυτικός πολίτης βιώνει την κατανάλωση των αγαθών όχι ως απόλαυση αλλά ως υποβολιμαία διαταγή. Η βούληση, η θέληση, η αντοχή έχουν χαθεί ή, καλύτερα, έχουν μεσοποιηθεί σε μια προσποίηση, σε ένα «κάνω ό,τι θέλω», σε ένα «κάνω ό,τι μπορώ», σε ένα «κάνω ό,τι γνωρίζω ή «κάνω ότι δρω». Έτσι, ο δυτικός πολίτης μπαίνει σε ένα σύνδρομο πολυφρένειας όπου όλα γίνονται τεχνολογία. Ζει στην τεχνολογία των σχέσεων, εκεί όπου η λογική γίνεται υποπροϊόν, η πίστη μια χαμένη περιπέτεια, και η παράδοση ένας κίνδυνος οπισθοδρόμησης.

Ο δυτικός κόσμος κολυμπάει σε συνεχόμενα και μεταβαλλόμενα ρεύματα ζωής. Βρίσκει νέες λέξεις για να ντύσει τις ελευθερίες που κατασκεύασε και νέες εικόνες που λειτουργούν ως μοντέλα ζωής. Η φιλικότητα του χθες, η ειλικρίνεια, η αξιοπιστία έχουν μπει στον καταψύκτη, τα κριτήρια έχουν διευρυνθεί και έχουν γίνει πολύπλοκα. Έτσι κι αλλιώς τα ιδεώδη της αυθεντικότητας έχουν αρχίσει να ξεφτίζουν τη σημασία τους και χάνονται μέσα στην απροσδιοριστία τους. Ο ψηφιδωτός πολιτισμός μας δεν καταξιώνει τίποτα με την πολλαπλότητα των κριτηρίων του και όλα εναλλάσσονται στις απαιτήσεις των ρόλων, ο οποίοι αλλάζουν όπως και οι μόδες.

Και μέσα σ’ όλα αυτά βιώνεται και η δύσκολη οικονομική κατάσταση λόγω πληθωρισμού. Και αν η καθημερινότητα δείχνει να έχει μεταβληθεί σ’ ένα παιχνίδι επιφανειακής επίφασης, με τον πληθωρισμό γίνεται η απώλεια του να ζεις. Η ζεστασιά της παράδοσης στις μέρες των Χριστουγέννων έδωσε τη θέση της στο «τίποτα» έτσι όπως περιγράφεται από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη στο διήγημά του «Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη». Ο τεμπέλης στο συγκεκριμένο διήγημα του Παπαδιαμάντη εισπράττει την αδιαφορία όλων, αφού παραπλάνησε την παραμονή των Χριστουγέννων έναν βαστάζο στέλνοντας τα καλούδια που μετέφερε εκείνος (ο βαστάζος) για κάποιο σπίτι, και παραπλανημένος από τον τεμπέλη έφτασαν τα καλούδια στην οικογένεια του τεμπέλη. Και αφού πότισε στη συνέχεια τη βαρεμάρα του -όπως έκανε πάντα- με άφθονο κρασί σ’ ένα καπηλειό, επιστρέφοντας στο σπίτι του βρήκε την πόρτα του σπιτιού του κλειστή. Εμείς σήμερα μένουμε έξω από τα Χριστούγεννα γιατί ποτίσαμε το λυκόφως της ψυχής μας με την αντιστρεψιμότητα της ζωής μας και με το «τίποτε», δηλαδή το πιο οδυνηρό παράλογο. Γιατί πιστέψαμε ότι το ήθος αποτελεί μια άφατη προϋπόθεση και όχι μια πραγματικότητα. Και γιατί η πίστη δεν είναι ούτε απομίμηση ούτε προσποίηση, αλλά ο μακρινός ορίζοντας που μας επιδαψιλεύει με τα φώτα της.

*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας