Της Δρ. Ελένης Παπαδοπούλου*
Βγήκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA 2022 και μάθαμε ότι οι Έλληνες μαθητές πάτωσαν. Κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και στα τρία εξεταζόμενα πεδία: Κατανόηση κειμένου, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες. Χαμηλότερα αποτελέσματα από τον διαγωνισμό του 2018, τα οποία ήταν ακόμη χαμηλότερα από αυτά του διαγωνισμού του 2015 και γενικώς από το 2010 και μετά η πτώση στο επίπεδο των μαθητών είναι ελεύθερη χωρίς αλεξίπτωτο. Διαβάζω κάτι προοδευτικούς που αποδίδουν την αποτυχία στο «αναχρονιστικό», λένε, εκπαιδευτικό σύστημα. Κι όμως το πρόβλημα είναι ακριβώς αυτό. Ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα παραείναι «προοδευτικό». Δεν είναι τυχαίο ότι τις πρωτιές τις καταλαμβάνουν ασιατικές χώρες, γνωστές για την πειθαρχία τους και για τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας, δοκιμασμένο μέσα στους αιώνες και επιτυχημένο. Εάν δεν πιάσεις μολύβι και χαρτί για να γράψεις, εάν δεν λύσεις ένα σωρό ασκήσεις, δεν σκύψεις πάνω από ένα κείμενο, δεν αναλύσεις λέξη προς λέξη, δεν σωπάσεις μέσα στο μάθημα να ακούσεις τον δάσκαλο, δεν πειθαρχήσεις, δεν δουλέψεις σκληρά, δεν θα μάθεις. Κανόνας.
Εμείς κάναμε την τάξη παιδική χαρά. Θρανία σε διάταξη τραπεζιών σε ταβέρνα, όπου ο ένας μαθητής κοιτά τον άλλον, όχι τον πίνακα ή τον δάσκαλο, διότι πρέπει να μάθουμε την ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Τεχνικές που εφαρμόζονται σε εργασιακούς χώρους σε επιχειρήσεις τις βάλαμε στο Δημοτικό, για να μάθουν, λέει, τα παιδιά να συνεργάζονται. Διότι μόνο διαλύοντας το μαθησιακό περιβάλλον μπορεί ένα παιδί να μάθει να συνεργάζεται. Το βλέπουμε, άλλωστε, πόσο καλά έχουν μάθει να συνεργάζονται οι συμμορίες ανηλίκων στις επιθέσεις τους. Ενώ η δική μου γενιά που πήγε σε «αναχρονιστικό» σχολείο και μας σήκωναν στον πίνακα να πούμε απέξω την ιστορία, άσε που έμενες και στην ίδια τάξη, δεν έμαθε να «συνεργάζεται», ούτε έμαθε γράμματα.
Nα βγει ένας δάσκαλος να πει τι γίνεται μέσα στην τάξη με αυτά τα ομαδοσυνεργατικά, τη μέθοδο «μαθαίνω παίζοντας», όπου η φασαρία ακούγεται μέχρι το επόμενο τετράγωνο και όπου κανείς δεν μαθαίνει γράμματα, αλλά το μόνο που μαθαίνει είναι η απειθαρχία. Να προσθέσω τα προγράμματα σπουδών, το χαμηλού επιπέδου περιεχόμενο πολλών βιβλίων, τα κακά ελληνικά, τα ακατάλληλα κείμενα, τα άχρηστα εργαστήρια δεξιοτήτων. Με τι θα μάθει το παιδί τη γλώσσα μας; Με τις συνταγές για κουλουράκια και τις οδηγίες χρήσης της καφετιέρας; Είναι μεγάλη αυτή η συζήτηση και θα επανέλθω.
*Διδάκτωρ Διδακτολογίας Γλωσσών και Πολιτισμών, Πανεπιστημίου Paris III – Sorbonne Nouvelle
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της χώρας απέτυχε γιατί έπρεπε να αποτύχει, ώστε να βγάλει πολλούς μορφωμένους ανθρώπους.
Η χώρα θέλει φθηνά εργατικά χέρια και όχι επιστήμονες. Οι επιστήμονες θα είναι από την αστική τάξη και όχι από τον λαό. Φάνηκε την προηγούμενη δεκαετία που πήγαν οι μορφωμένοι άνθρωποι της χώρας. Στο εξωτερικό. Το εκπαιδευτικό σύστημα απέτυχε, γιατί ο πόθος των γονιών να μάθουν τα παιδιά τους γράμματα για μια καλύτερη ζωή, ενίσχυσε την παραπαιδια που έντεχνος προωθήθηκε από τους κακοπληρωμένους εκπαιδευτικούς αυτής της χώρας. Ούτε το 10% δεν βρίσκει δουλειά πάνω σε αυτό που σπούδασε.
Δεν γνωρίζω, αν πταίει η Κα Κεραμέως, ή Οι Αρμόδιες επιτροπές συγγραφής εκπαιδευτικών βιβλίων, ή χαβαλετζίδικη παιδική χαρά στις αίθουσες, ή η Οικογενειακή κατάσταση, πάντως άκουσα από πολλούς μαθητές, και το απίθανο? ”’ Θα τα μάθετε στο Φροντιστήριο!!” . Γενικά η Κατιούσα παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις, και δεν απασχολεί τους Αρίστους Καθόλου!!!
Λογω ειδικοτητας εστιαζεσθε στο -σημαντικο βεβαια- θεμα της γνωσης της γλωσσας κι αναφερεσθε μονο συνοπτικα στο προβλημα της υπαρξης ακαταλληλων και ξεπερασμενων βιβλιων σε αλλους εξ ισου καιριους τομεις της επιστημης, οπως η συγχρονη φυσικη, η γενετικη, η ηθολογια, τα μαθηματικα, η ιστορια, η γεωγραφια, ο πολιτισμος. Σε μια εποχη οπου εχουν υπαρξει συγκλονιστικες προοδοι της ανθρωπινης γνωσης σε ολους αυτους τους τομεις τα παιδια υποχρεωνονται να αποστηθιζουν ημερομηνιες μαχων, να λυνουν εξισωσεις που δεν αντιλαμβανονται σε τι χρησιμευουν και που αμεσως μετα τις ξεχνουν, κλπ, κλπ. Δεν ειναι λοιπον η διαταξη των θρανιων που ευνοει την αδιαφορια και την ελλειψη συνεργασιας των μαθητων με τους δασκαλους. Σε ενα απο τα πιο προχωρημενα εκπαιδευτικα συστηματα του κοσμου οπως αυτο της Φιλανδιας οι μαθητες μπορουν να κανουν μαθηματα ακομα και σε ομαδες εκτος σχολειου. Αυτο που φταιει στη χωρα μας για την μελλοντικη αγραμματωσυνη των παιδιων ειναι ο τεραστιος αναχρονισμος της εκπαιδευτικης υλης και των εκπαιδευτικων μεθοδων που θα μπορουσαν να κινησουν το ενδιαφερον τους. Σ’ αυτη τη μεγαλη συζητηση θα μπορουσα κι εγω να επανελθω.