Οβιδιακές μεταμορφώσεις Ερντογάν: Φλερτάρει με το Ισραήλ και φιλιώνει με το Ριάντ

Εν μέσω ταχύτατων και πολλών αλλαγών που επιφέρει ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο Τούρκος πρόεδρος, συμφιλιώνεται με το Ριάντ, φλερτάρει επίμονα το Ισραήλ, ανοίγει την αγκαλιά του στα Εμιράτα, και την ίδια ώρα τεστάρει τη θέση που έχει η χώρα του στην «καρδιά» του θείου Σαμ, προβαίνοντας σε μαζικές και προκλητικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, μέσα σε μία ημέρα

Την περασμένη εβδομάδα, ο Ταγίπ Ενρτογάν  πέταξε στη Τζέντα για να συναντηθεί με τον βασιλιά Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας και τον διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν,  αφού προηγουμένως είχε στείλει και το πεσκέσι του στον πρίγκιπα: Τη μεταφορά της δίκης για τη δολοφονία Κασόγκι από την Κωνσταντινούπολη στη Σαουδική Αραβία.

«Αδελφική συμφιλίωση»

Αφού στόλισε με φιλοφρονήσεις οθωμανικού τύπου τους μονάρχες οικοδεσπότες του Ριάντ- μιλώντας για φιλοξενία με στοργή και εγγύτητα  και για αδελφική συμφιλίωση- ξεδίπλωσε την ατζέντα της Άγκυρας  στην τρέχουσα συγκυρία λέγοντας ότι «τώρα, πρέπει να μπούμε σε μια πολύ διαφορετική διαδικασία, ειδικά στην περιοχή μας, με χώρες όπου μοιραζόμαστε τις ίδιες πεποιθήσεις και σκέψεις».

Σημειώνεται ότι η συμφιλίωση της Τουρκίας με το Βασίλειο των Σαούντ έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία, δε διάγουν τις καλύτερες μέρες των σχέσεών τους, με τον πρίγκιπα και διάδοχο του θρόνου Σαλμάν, να μη σηκώνει ούτε το τηλέφωνο στον Μπάιντεν, την ώρα που η ενέργεια παραμένει διεθνώς το πρώτο ζήτημα.

Αναλυτές και διαμορφωτές της κοινής γνώμης έσπευσαν να χαρακτηρίσουν το ταξίδι Ερντογάν  στη Σαουδική Αραβία ως «μεγάλη μεταβολή» στη Μέση Ανατολή, ενώ τα τουρκικά μέσα ανέδειξαν τις νέες δυνατότητες οικονομικής συνεργασίας που προκύπτουν μεταξύ των δύο χωρών, με τη συνεργασία σε μια σειρά τομείς από την ιατρική και γεωργική τεχνολογία, μέχρι την αμυντική συνεργασία. 

«Εμείς έχουμε την τεχνογνωσία. Αυτοί έχουν το κεφάλαιο» δήλωσε ο Ερντογάν,  αναφερόμενος στην αμυντική συνεργασία, χωρίς όμως να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες γύρω από το θέμα.

Υψηλή τουριστική διπλωματία

Είναι προφανές, όμως, ότι στην παρούσα φάση, το «βαρύ πορτοφόλι» της Σαουδικής Αραβίας καθίσταται ιδιαίτερα χρήσιμο για την οικονομία της Τουρκίας.  Άλλωστε, προτού  επέλθει η σύγκρουση με τη δολοφονία του δημοσιογράφου Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη, το Ριάντ εισήγαγε αφειδώς τουρκικά προϊόντα.

Ενώ, οι ελπίδες για να σωθεί ο τουρισμός της γείτονος φέτος, μάλλον προς τη Σαουδική Αραβία στρέφονται παρά προς τη Ρωσία. Αν και ο Ερντογάν, σύμφωνα με τη φιλοκυβερνητική Daily Sabah  υπόσχεται συνάντηση με τον Πούτιν «ο οποίος επιδεικνύει ευαισθησία στο θέμα του τουρισμού», όπως είπε επιχειρώντας να κρατήσει ζεστή και την εντύπωση του επιτήδειου διαμεσολαβητή, έστω και σ΄ ένα θέμα χαμηλότερης πτήσης, από αυτό των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.  

Οπότε, τώρα, φαίνεται πως είναι η ώρα να τελειώνουν οι καυγάδες για το ποιος θα ηγηθεί στους σουνίτες στην περιοχή και να ξεκινήσουν οι business us usual. Δεν είναι τυχαίο επίσης το γεγονός, ότι η Αίγυπτος του Αλ Σίσι φέρεται να συνέβαλε αποφασιστικά  στην αποκατάσταση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με την Τουρκία.

«Περιοδεία συμφιλίωσης»

Στο νέο αυτό σκηνικό προστίθεται και η αναθέρμανση των σχέσεων της Άγκυρας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά από χρόνια ανταγωνισμού, ανεπίσημα μποϊκοτάζ και σκληρές κατηγορίες. 

Τον περασμένο Νοέμβριο ο ισχυρός διάδοχος των ΗΑΕ και de facto ηγέτης, Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ αλ Ναγιάν, πέταξε στην Τουρκία για να συναντηθεί με τον Ερντογάν, ενώ στη συνέχεια οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνίες αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων στο εμπόριο, την ενέργεια, την τεχνολογία, τις τράπεζες και τις επενδύσεις.

Σύμφωνα με την Jerusalem Post, «η Τουρκία βρίσκεται σ’ ένα είδος περιοδείας “συμφιλίωσης” στην περιοχή αφήνοντας πίσω την αχαλίνωτη επιθετικότητα της περιόδου διακυβέρνησης Τραμπ – όταν θεωρούσε ότι είχε πάρει λευκή επιταγή για να εκφοβίζει, να απειλεί το Ισραήλ, την Ελλάδα, την Αρμενία, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες- μετατοπιζόμενη πλέον στη γραμμή  Μπάιντεν «των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες».

Παραβιάσεις στο Αιγαίο, εισβολή στο Βόρειο Ιράκ

Κάτι που, όμως, δε φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τα γεγονότα.  Ξεκινώντας από τα καθ΄ ημάς, με τα πρωτοφανή μπαράζ υπερπτήσεων και παραβιάσεων στο Αιγαίο, τα διπλά διαβήματα της Αθήνας μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, και τις προκλητικές απαντήσεις της Άγκυρας, φθάνοντας μέχρι το Ιράκ και τη βόρεια Συρία.

Μπορεί η Τουρκία να συμφιλιώνεται με το Ριάντ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και το Ισραήλ -με το οποίο φλερτάρει έντονα μήνες τώρα ο Τούρκος πρόεδρος-  ωστόσο, εισβάλλει ανενόχλητη εκ νέου στο  Ιράκ, κυνηγώντας τους Κούρδους του PKK σε μια περιοχή όπου διαθέτει 12 στρατιωτικές βάσεις κι 5.000 Τούρκους στρατιώτες, υπό την έγκριση της Ουάσιγκτον, ασφαλώς.

Συχνότατες συγκρούσεις σημειώνονται στις κουρδικές περιοχές τόσο στο Βόρειο Ιράκ όσο και στη Συρία, σε μια οριογραμμή 500 περίπου χιλιομέτρων, στο πλαίσιο του άλυτου κουρδικού ζητήματος, όπου αποτυπώνεται, μεταξύ άλλων, και η αντιπαλότητα  Άγκυρας –Τεχεράνης, καθώς η Τουρκία κατηγορεί το Ιράν ότι χρηματοδοτεί το PKK δεκαετίες τώρα.

Το φλερτ με το Ισραήλ και η έξωση της Χαμάς

Σύμφωνα με την Jerusalem Post, οι χώρες του Κόλπου «χρειάζονται τη σταθερότητα στην περιοχή και η Τουρκία θα μπορούσε να συμβάλλει, με τον τερματισμό της υποστήριξης των εξτρεμιστικών ομάδων- εννοώντας κυρίως την παλαιστινιακή  Χαμάς- και να βάλει τέλος στη συνεργασία της με το Ιράν».

Το Ιράν, ο θανάσιμος εχθρός του Ισραήλ και ο μεγάλος αντίπαλος της  Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή, προμηθεύει με πετρέλαιο την Τουρκία, ενώ έχει πάρει θέση παρόμοια με το Πεκίνο για τη σύγκρουση στην Ουκρανία.  

Η σημαντικότερη στροφή της Άγκυρας, πάντως, το τελευταίο διάστημα είναι η επίθεση φιλίας και το ασφυκτικό φλερτ προς το Ισραήλ, στο οποίο επιδίδεται πλέον με λόγια αλλά και  με συγκεκριμένες κινήσεις.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον ισραηλινό αλλά και τον λιβανέζικο Τύπο η τουρκική κυβέρνηση πριν από λίγους μήνες, έχοντας παραλάβει από το Ισραήλ λίστα με μέλη της Χαμάς και συγκεκριμένες πληροφορίες για τη δράση κάποιων μελών, τους ζήτησε να φύγουν από την Τουρκία, αρχικά επικαλούμενη λόγους οικονομικών συμφερόντων, στη συνέχεια όμως δεν επετράπη η είσοδος στη χώρα σε όσους είχαν ταξιδέψει εκτός της Τουρκίας.

Συνεχή τηλεφωνήματα

Μετά την επίσκεψη του Ισραηλινού προέδρου Ισαάκ Χέρζοκ στην Άγκυρα, τον περασμένο Μάρτιο – την πρώτη επίσκεψη ισραηλινού αξιωματούχου μετά από μια δεκαετία μεγάλης τρικυμίας στις σχέσεις των δύο χωρών- ο Ταγίπ Ερντογάν  έχει βάλει στόχο τη συνάντηση με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ,  και την πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ.  

Όπως αναφέρουν οι Times of Israel, μέσα σε λίγες εβδομάδες ο Ταγίπ Ερντογάν μίλησε τρεις φορές στο τηλέφωνο με τον Ισραηλινό πρόεδρο.

Στις 19 Απριλίου, εν μέσω αυξανόμενης βίας στο Όρος του Ναού μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών τηλεφώνησε ο ίδιος, για να εκφράσει την «ανησυχία και τον πόνο» για τις συνεχιζόμενες εντάσεις και να δηλώσει τη χαρά του για τη σταθερή στάση του Ισραήλ να διατηρήσει το θρησκευτικό χαρακτήρα του ιερού τόπου!  

«Την πρώτη Απριλίου είχε επίσης τηλεφωνήσει για να καταδικάσει σειρά παλαιστινιακών τρομοκρατικών επιθέσεων με έντεκα θύματα», αφήνοντας στην άκρη, βεβαίως, το Μαβί Μαρμαρά, όπου το 2010 σκοτώθηκαν 10 Τούρκοι ακτιβιστές φίλοι και μέλη του AKP, στη διάρκεια επέμβασης των ισραηλινών δυνάμεων πάνω στο πλοίο, καθώς κατευθυνόταν προς στη Γάζα, με σκοπό να σπάσει τον ναυτικό αποκλεισμό της πόλης.

Οβιδιακές μεταμορφώσεις

Η τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία του Τούρκου προέδρου με τον Ισραηλινό πρόεδρο έγινε τη Δευτέρα, με αφορμή τη συγχαρητήρια επιστολή Ερντογάν για τον εορτασμό της απελευθέρωσης του Ισραήλ.

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι αυτή η οβιδιακή μεταμόρφωση Ερντογάν είχε αρχίσει να σημειώνεται εδώ και δύο χρόνια, αλλά τώρα είναι σαφές πως συμφέρει και τις δύο χώρες να συνεργαστούν στον τομέα του φυσικού αερίου, για τη διοχέτευση του ισραηλινού αερίου στην Ευρώπη, μέσω Τουρκίας.

Το επόμενο βήμα της αναθέρμανσης των σχέσεων περιλαμβάνει την επίσκεψη του Τούρκου υπουργού  Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Ισραήλ, ο οποίος δήλωσε ότι, «η Τουρκία είναι έτοιμη να αναπτύξει αμοιβαία συνεργασία και περιφερειακό διάλογο, μέσα από μια θετική ατζέντα»..

Δωράκια κι υποσχέσεις

Επίσης, οι Times of Israel αναφέρουν ότι, όταν στα τέλη Μαρτίου ο Ερντογάν παρενέβη, για να απελευθερωθεί ένα ζευγάρι Ισραηλινών που συνελήφθησαν στην Τουρκία ως ύποπτοι για κατασκοπεία, ο  ισραηλινός πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ τον ευχαρίστησε τηλεφωνικά, και ο Ερντογάν ανακοίνωσε τότε, πως σύντομα θα ακολουθήσει επίσκεψη στην Άγκυρα.

Φαίνεται, όμως, πως η πολυπόθητη επίσκεψη Μπένετ θα είναι το τελευταίο βήμα στην πορεία της αποκατάστασης των σχέσεων. Το πιεστικό φλερτ Ερντογάν πάντως, δείχνει, να βρίσκει ανταπόκριση, με τα ερωτήματα εάν αυτές οι επισκέψεις θα έχουν ουσιαστική συνέχεια, να παραμένουν ανοικτά προς το παρόν.

Σε περίπτωση που οι «επιχειρήσεις συμφιλίωσης» τόσο με το Ισραήλ, όσο και με τη Σαουδική Αραβία στεριώσουν, τότε φαίνεται να αλλάζουν και οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, από την Υεμένη μέχρι τον Καύκασο, ενώ ο ρόλος της Τουρκίας, πιθανότατα αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο σημαντικός.  

Μένει να φανεί το τι θα σημάνουν αυτές εξελίξεις για την Ελλάδα και την Κύπρο. Όσο για το αφήγημα  Μητσοτάκη περί «απομόνωσης» του Σουλτάνου, θα μπορούσε άνετα να συμπεριληφθεί πλέον ανάμεσα στα καλύτερα έργα για «όπερα μπούφα».