15 λεπτά σιγής

Του Δ.Κ.

Το πρωί της 1ης Νοεμβρίου 2024, τίποτα δεν προμήνυε ότι θα ξεκινούσε μία χιονοστιβάδα εξελίξεων σε όλα τα επίπεδα της σερβικής κοινωνίας. Ώσπου στις 11:52, το στέγαστρο στην είσοδο του σιδηροδρομικού σταθμού του Novi Sad, κατέρρευσε. 14 άτομα πέθαναν ακαριαία κάτω από τα συντρίμμια, ένας ακόμα εξέπνευσε αργότερα στο νοσοκομείο ενώ δύο επιζώντες νοσηλεύονται βαρύτατα τραυματισμένοι.

Το συμβάν θα είχε καταγραφεί ως ένα τραγικό δυστύχημα. Όμως ο σιδηροδρομικός σταθμός, είχε ανακαινιστεί δύο φορές τα τελευταία χρόνια, το 2022 τον εγκαινίασε ο ίδιος ο πρόεδρος Βούτσιτς της Σερβίας μαζί με τον πρόεδρο Όρμπαν της Ουγγαρίας, ενώ τον Ιούλιο του 2024, ανακαινίστηκε και εγκαινιάστηκε, για δεύτερη φορά. Το συνολικό κόστος λέγεται ότι έφτασε τα 65 εκατομμύρια €.

Μετά το αρχικό σοκ ξεκίνησαν οι απορίες και οι απαιτήσεις για εξηγήσεις, πώς είναι δυνατόν να συνέβη κάτι τόσο τραγικό. Ταυτόχρονα ξεκίνησε και η απόπειρα συγκάλυψης. Εδώ και 12 χρόνια, ο συνασπισμός που βρίσκεται στην εξουσία κυβερνάει με ένα κράμα κυνισμού, λαϊκισμού, αυθάδειας και συγκεντρωτισμού. Ο απόλυτος έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης και ο κατακερματισμός και, ουσιαστικά η απουσία αντιπολίτευσης, επέτρεψαν να αντιμετωπίζονται με θράσος και επιθετικότητα οι καταγγελίες διαφθοράς, κατάχρησης, κακοδιαχείρισης. Και δεν ήταν λίγες. Όταν όμως οι ίδιες μέθοδοι επιχειρήθηκε να εφαρμοστούν με το ίδιο ύφος στο συγκεκριμένο ζήτημα, προκάλεσαν το αντίθετο αποτέλεσμα και του προσέδωσαν πολιτική χροιά και πόλωση.

Στην αρχή υπήρξαν διαδηλώσεις που αντιμετωπίστηκαν με τον γνωστό τρόπο: χημικά, ΜΑΤ, κουκουλοφόροι. Μετά όμως, την κατάσταση πήραν στα χέρια τους οι φοιτητές και οι μαθητές. Η μία μετά την άλλη πανεπιστημιακές σχολές βρέθηκαν υπό κατάληψη. Τα αιτήματά τους είναι απλά. Να δοθεί στη δημοσιότητα ο πλήρης φάκελος των εργασιών στον σταθμό, με όλους τους τεχνικούς ελέγχους, τις επιθεωρήσεις, τα οικονομικά στοιχεία και φυσικά να αποδωθούν ευθύνες σε κάθε υπεύθυνο. Ταυτόχρονα ξεκίνησαν συγκεντρώσεις, όλο και πιο μεγάλες, χωρίς επεισόδια, με κύριο χαρακτηριστικό τους τα 15, όσα και τα θύματα, λεπτά σιωπής. Κάθε Παρασκευή στις 11:52, φοιτητές και μαθητές, συνεπικουρούμενοι από όλο και περισσότερους απλούς περαστικούς, κλείνουν διασταυρώσεις της πόλης και σταματούν την κυκλοφορία για 15 βασανιστικά σιωπηλά λεπτά.

Όλοι περίμεναν ότι στις χριστουγεννιάτικες διακοπές, το φαινόμενο θα εκτονωθεί. Οι φοιτητές όμως, πέρασαν την παραμονή πρωτοχρονιάς σιωπηλοί για 15 λεπτά στις πλατείες, πριν επιστρέψουν στις καταλήψεις.     Η κυβέρνηση προσπάθησε αρχικά να αγνοήσει, στη συνέχεια να απαξιώσει, έπειτα να διαπραγματευτεί, να απειλήσει, πριν καταλήξει να αποδώσει τον ξεσηκωμό σε παρεμβάσεις ξένων κέντρων και υπηρεσιών. Αποκορύφωμα ήταν ο όρκος αίματος, που κατά δήλωση του προέδρου έδωσαν 17.000 «αφοσιωμένοι», να υπερασπιστούν την κυβέρνηση με κάθε τρόπο.

Ένας απ’ αυτούς χτύπησε και παρέσυρε με το αυτοκίνητό του μια 19χρονη φοιτήτρια, κάνοντας ακόμα και τον Νόβακ Τζόκοβιτς, που έχει στάτους εθνικού ήρωα, να της αφιερώσει τη νίκη του σ’ ένα ματς τένις, ενώ τα θέατρα ανέβαλλαν τις παραστάσεις, συνδικάτα και οργανώσεις εξέδωσαν ανακοινώσεις εκφράζοντας δημόσια τη στήριξή τους στον αγώνα των φοιτητών. Οι δε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις γίνονται όλο και μαζικότερες σε όλες τις πόλεις της Σερβίας.

Ο πρόεδρος της Σερβίας, που θεωρεί εαυτόν και προβάλλεται, ως ένα κράμα Τίτο, Πούτιν και Όρμπαν, ήταν η αιχμή του δόρατος της απόπειρας συγκάλυψης. Οι φοιτητές τον αγνόησαν. Ζητούν τη λειτουργία των θεσμών και όχι διάλογο με τον «πατερούλη». Τώρα αναλυτές του δίνουν τρεις επιλογές: Να ζητήσει άσυλο κάπου στο εξωτερικό, να διαφύγει προς άγνωστη κατεύθυνση, ή να ζητήσει καθεστώς προστατευόμενου μάρτυρα!

Η Σερβία εδώ και δυόμιση μήνες συγκλονίζεται από μία σιωπηλή επανάσταση. Αν είναι μία από τις περίφημες χρωματιστές επαναστάσεις, το χρώμα της είναι κόκκινο, από τη ματωμένη παλάμη που είναι το σύμβολο των κινητοποιήσεων και στέλνει το μήνυμα « Τα χέρια σας είναι ματωμένα» στους κυβερνώντες.

Στην Ελλάδα φυσικά, δεν υπάρχει κάλυψη των γεγονότων που εξελίσσονται λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά. Άλλωστε, οποιαδήποτε ομοιότητα με καθ´ ημάς πρόσωπα, καταστάσεις και γεγονότα, είναι εντελώς συμπτωματική.